Ағымдағы және әлеуетті проблемалары

Облыс энерготапшылығы.

Энергияның балама көздерінің құрылысы.

Мүдделі кәсіпорындардың арасында энергияны үнемдеуді насихаттау: бұқаралық ақпарат құралдар арқылы қоғамдық акциялар және жарнамалық компанияларды өткізу.
Агроөнеркәсіптік кешені

Ауыл шаруашылығы саласы облыс материалдық өндірісінің екінші жетекші саласы болып табылады.

15-кесте

Ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің көлемі, млрд.тенге

Облыста 16 ауылдық несиелік серіктестіктер құрылған, жарғылық капиталы 1051,1 млн. теңге құрайды, қатысушылар саны – 592. АНС қызметін бастаған күннен бастап 28135,6 млн. теңге кредиттік қаражат, оның ішінде 2016 жылы 2926,8 млн. теңге сомасына 273 кредит берілді.

Кредиттер айналым қаражаттар алу үшін беріледі, жылдық сыйақы мөлшерлемесі 8-9 құрайды.

Өсімдік шаруашылығы

Жалпы республикалық астық жинауда Қостанай облысы үшінші орынды алады. 2014-2016 жылдары астық өнімі жылына 4,4 млн. тоннадан артық болды. 2014 жылға қарағанда 2016 жылы 13,8-дан артық астық өндірілді.

Облыстың егін шаруашылығын дамытуда астық өндірісі басым болып табылады, ол өсімдік шаруашылығы жалпы өнімінің 73,2 алады.

2016 жылы облыстың негізгі ауыл шаруашылығы дақылдарының егістік алаңы 4213,9 мың гектар құрады, 2014 жылмен салыстырғанда 104,6 мың гектарға ұлғайды. Барлық егістік алаңы 57,1 ұлғайды және 5143,3 мың га құрады.

мың центнер

Өндірісті әртараптандыру мақсатында майлы дақылдар алаңдары ұлғайтылды, олар 275,2 мың га алқапта орналастырылды, бұл 2014 жылдан 87,7 мың га аз.

Мал азығы дақылдарының алаңдары ұлғайды, олардың алаңы 2016 жылы 324,5 мың га құрады, бұл 2014 жылдан 15,1 мың га артық, жарма дақылдары алаңы 2,9 мың гектарға ұлғайды және 18,3 мың га құрады, дәнді бұршақ дақылдарының алаңы 15,6 мың гектарға ұлғайды және 37,4 мың га құрады.

2014 жылмен салыстырғанда 2016 жылы картоп алаңы 442,1 гектарға азайды, көкөністер 134,9 га ұлғайды, бақша алаңы 250,9 га азайды. Картоп 9,4 мың га, көкөністер – 2,4 га, бақша – 0,6 га отырғызылды.

2016 жылы егісітікке 558,2 мың тонна тұқым немесе қажеттіліктің 100-ы дайындалды. Сұрыпты алмастыру және оны жаңарту мақсатында облыстың ауыл шаруашылығы тауар өндірушілері элиталық-тұқым шаруашылықтарында 10,0 мың тонна элиталық тұқым сатып алды.

2016 жылы тұқым шаруашылығын дамытуға республикалық бюджеттен 323,0млн. теңге субсидия бөлінді.

2017 жылы ауыл шаруашылығы дақылдарының алаңы 5197,1 мың га құрады (2016 жылдан 1,0-ға артық), оның ішінде дәнді дақылдар- 4192,8 мың га (2016 жылдан 0,5-ға аз), майлы дақылдар- 351,3 мың га (2016 жылдан 27,7-ға аз).

Техникалық жағынан жаңарту

2017 жылдың 1 қаңтарында облыста 25475 трактор, 10697 астық жинайтын комбайн, 23854 тұқым сепкіш, 825 жоғары өндіруші егістік кешендері мен басқа ауыл шаруашылығы техникалары болды.

2016 жылы «ҚазАгроФинанс» АҚ арқылы лизингке облыстың ауыл шаруашылығы кәсіпорындары 6395,4 млн. теңге сомасына 82 трактор, 7 егістік кешен, 115 комбайн, 16 тұқым сепкіш және басқа 120 техника мен жабдық сатып алды, 2017 жылғы 1 қыркүйектегі жағдай бойынша 1 732,7 млн теңге сомасына – 16 астық жинайтын комбайн, 25 трактор, 6 тұқым сепкіш, 44 техника мен жабдық сатып алды.

Ауылшаруашылығы тауар өндірушілеріне қолдау көрсету мақсатында ауыл шаруашылығы тауар өндірушілеріне суаруға арналған суларды жеткізу жөніндегі қызметтердің құнын төлеу үшін 2017 жылға республикалық бюджеттен 1350 мың теңге (2016 жылы – 1350 мың теңге, 2015 жылы – 1262 мың теңге) бөлінді.

Қостанай облысы – Қазақстан Республикасы ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің 6,0 беретін, дамыған мал шаруашылығы бар өңір болып табылады. Мал шаруашылығының табысты дамуы көбінесе оның жемшөп базасының мықтылығымен айқындалады. Облыс егіншілік пен тамақ өнеркәсібі қалдықтарының арқасында табиғи азықтық жайылымдары мен азықтық базаларының аса бай ресурстарына ие.

Мал саны мен мал шаруашылығының негізгі өнімдері бойынша облыс өңірлер арасында жетекші орындардың бірін алып отыр. өңірде мал шаруашылығының негізгі өндірушілері – халық шаруашылығы – 73,3, ауыл шаруашылығы кәсіпорындары – 21,6, шаруа (фермерлік) қожалықтары – 5,1 болып табылады.

Облыстың мал шаруашылығында ет-сүт мал шаруашылығы (ірі қара мал басы), шошқа шаруашылығы мен құс шаруашылығы, сонымен қатар жылқы өсіру саласы дамыған.

2017 жылдың қорытындысы бойынша барлық деңгейдегі мал басының күтілетін саны 454,5 мың бас (өсуі - 6,4%), оның ішінде сиыр 198,4 мың бас (өсуі – 0,2%), қой және ешкі 420,2 мың бас (өсуі - 0,8%), шошқа 164,4 мың бас (өсуі – 7,0%), жылқы 105,1 мың бас (өсуі – 1,7%), құс 4 млн. 619,5 мың бас (өсуі – 0,1%).

Бұл етті тірі салмақта өндіру көлемін 92,4 мың тоннаға немесе 2016 жылғы деңгейімен салыстырғанда 101,1%, сүт – 384,0 мың тонна (101,0%), жұмыртқа - 610,0 млн. данаға (100,2%) дейін жеткізуге мүмкіндік береді.

ІҚМ ұрғашы басын сатып алу бойынша «Сыбаға» бағдарламасын іске асыру есебінен мал шаруашылығы өнімдері өндірісінің көлемдері өсуінің жоғары қарқыны өндірістік секторында қол жеткізілетін болады (ет бойынша -107,2%, сүт – 105,5%, жұмыртқа – 101,5%).

2014-2016 жылдары агроөнеркәсіптік кешен субъектілерімен «ҚазАгро ҰБХ» АҚ (2011-2016 жж.) қаржы институттар қаражаттары есебінен 12,3 мың бас сатып алынды. 2017 жылы мың бас сатып алында 1,1 (жоспарланған санынан 114%).

2014-2016 жылдары бойынша шетелден 2700 мың бас асыл тұқымды ІҚМ толы, оның ішінде 1344 мың бас ет бағытында, 502 - сүт бағытында және 854 бас сүт – ет бағытында. 2017 жылы ет бағытында 300 ІҚМ басы сатып алынды.

Бұның барлығы ІҚМ тұқымды басының санын 80 мың басқа дейін жеткізуге немесе барлық ІҚМ басын 21%-ға ұлғайтуға (2016 жылы – 75,5 мың бас немесе 17,7%) мүмкіндік береді.

Асыл тұқымды мал шаруашылығы

2016 жылдың 1 қаңтарында асыл тұқымды малдарды мемлекеттік тіркеу мәліметтері бойынша барлық санаттағы шаруашылықтарда асыл тұқымды мал басының болуы мынадай түрлер бойынша:

- ІҚМ - 76273 бас, оның ішінде сиыр 29508 бас (01.01.2014 жылға – 70028 және 28980 бас, тиісінше ІҚМ өсімі 8,9%, сиыр 1,8% құрады).

Жалпы мал басынан асыл тұқымды ІҚМ басының үлесі 2016 жылы 17,9% құрады:

- жылқы 1172 бас (01.01.2014 жылы – 910 бас, өсім 29%);

- қой – 2491 бас (01.01.2014 жылы – 20 бас, өсім 124 есе);

- шошқа 4581 бас (01.01.2014 жылы – 1503 бас, өсім 3 есе);

- құс 952236 (01.01.2014 жылы – 496341 бас, өсім 92%);

Облыста 180 мал басын қолдан ұрықтандыру пункттері қызмет етеді, оның ішінде жеке секторда – 132. Барлығы 15,7 мың ұрғашы мал басы ұрықтандырылды, оның ішінде ауыл шаруашылық кәсіпорындарында – 11,3 мың бас, үй шаруашылықтарында – 4,4 мың бас. Қолдан ұрықтандырумен қамту облыс бойынша 8% құрайды.

Мал шаруашылығын әрі қарай дамыту мақсатында облыста малды ұстау мен бағу технологияларын жетілдіру мақсатында жұмыс жалғасуда. 2016 жылы мал шаруашылығында 5 семірту алаңын, 2 сүт-тауарлық фермасын, 1 құс фабрикасын салу бойынша ивестициялық жобалар іске асырылды.

2015 жылы 6 репродуктор-шаруашылығын, 8 семірту алаңын, 2 сүт-тауарлық фермасын, 2 құс фабрикасын салу бойынша ивестициялық жобалар іске асырылды.

Облыс мал шаруашылығының дамуына мемлекеттік бағдарламар бойынша қаржы қаражатын бөлу едәуір ықпал етіп отыр.

«Асыл тұқымды мал шаруашылығын қолдау» бағдарламасы бойынша 2014 жылы 1540,3 млн.теңге бөлінген;

«Мал шаруашылығы өнімінің сапасы мен өнімділігін арттыру» бағдарламасы бойынша облыстың ауылшаруашылық тауар өндірушілеріне 2014 жылы 2009,0 млн.теңге төленді;

2016 жылы «Асыл тұқымды мал шаруашылығын дамытуды, мал шаруашылығының өнімділігін және сапасын арттыруды субсидиялау» бағдарламасы бойынша 5,1 млрд.теңге бөлінді, бұл 2015 жылға қарағанда 0,5 млрд.теңгеге артық (4608,3).