Бағдарламасы астана, 2018 жыл мазмұны бағдарламаның паспорты

Астана, 2018 жыл

МАЗМҰНЫ

1. 
   Бағдарламаның паспорты
   

2. 
   Кіріспе
   

3. 
   Ағымдағы жағдайды талдау
   

3.1.1. Орналастыру орындары

3.1.2. Ойын-сауық орындары

3.1.3. Мәдени-оқиғалық нысандар

3.1.4. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар

3.1.5. Қолөнершілікті дамыту

3.1.6. Туризмнің басым бағыттары: агротуризм, аңшылық-олжалық туризм, экологиялық туризм, этнографиялық туризм, балалар-жасөспірімдер туризмі, медициналық туризм

3.2. Туристік дестинацияларға және нысандарға көліктің қолжетімділігі

3.2.1. Әуежайлардың инфрақұрылымы және сервисінің сапасын арттыру

3.2.2. Автомобиль жолдарының, жол бойындағы сервистің және Мемлекеттік шекарада өткізу бекеттерінің инфрақұрылымы

3.2.3. Автомобиль көлігінің және тасымалдаулардың инфрақұрылымы

3.2.4. Теміржол көлігінің және тасымалдауларының инфрақұрылымы
3.3. Туристік өнімдердің және қызметтердің сапасы және қолжетімділігі

3.3.1. Туризм индустриясында адам ресурстарын дамыту

3.3.2. Туристік ұйымдардың қызметін мемлекеттік реттеу жүйесі

3.3.3. Туроператорлардың және басқа туристік ұйымдардың қызметтерінің сандық қолжетімділігінің деңгейі

3.3.4. Туристік өнімдердің және туристік қызметтердің қолжетімділігі
3.4. Туристік климат

3.4.1. Визалық және көші-қон режимдерін ырықтандыру

3.4.2. Қонақжайлылық мәдениетін дамыту

3.4.3. Туристік нысандарда туристтердің орналасуының қауіпсіздігін қамтамасыз ету

3.5.1. Маркетинг пен брендингтің тиімділігі

3.5.2. Халықаралық көрмелерге қатысу

3.5.3. Жылжыту бойынша шараларды қаржыландыру

3.5.4. Қаржыландырудың мүмкін көздері

3.5.5. Сандық маркетинг

3.6.1. Қазақстан Республикасының туристік саласын басқару жүйесі

3.6.2. Қазақстан Республикасының туристік саласын мемлекеттік қолдау

3.6.3. Шетелде туризмді мемлекеттік қолдау

3.6.4. Статистикалық есеп жүйесі
3.7. SWOT-талдау

4. 
   Бағдарламаның мақсаттары, міндеттері, нысаналы индикаторлары және іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері
   

4.1. Туристік ресурстарды дамыту

4.2. Туристік дестинациялардың және нысандардың көліктік қолжетімділігін қамтамасыз ету

4.3. Туристік өнімдердің және қызметтердің сапасын және қолжетімділігін арттыру

4.4. Қолайлы туристік климатты құру

4.5. Елдің туристік әлеуетін ішкі және халықаралық нарықтарда жылжытудың тиімді жүйесін қалыптастыру

4.6. Туристік саланы басқару және дамуын мониторингтеу жүйесін жетілдіру

1. 
   Бағдарламада қойылған мақсаттардың негізгі бағыттары, оларға қол жеткізудің жолдары және сәйкесінше шаралар
   

1. 
   Туристік ресурстарды дамыту
   
2. 
   Туристік дестинациялардың және нысандардың көліктік қолжетімділігін қамтамасыз ету
   
3. 
   Туристік өнімдердің және қызметтердің сапасын және қолжетімділігін арттыру
   
4. 
   Қолайлы туристік климатты құру
   
5. 
   Елдің туристік әлеуетін ішкі және халықаралық нарықтарда тиімді жылжыту жүйесін қалыптастыру
   
6. 
   Туристік саланың дамуын басқару және мониторингтеу жүйесін жетілдіру
   

6. 
   Қажетті ресурстар
   

7. 
   Қосымшалар
   

1. 
   БАҒДАРЛАМАНЫҢ ПАСПОРТЫ
   

2. 
   КІРІСПЕ
   

Бағдарлама Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 30 маусымдағы № 406 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының туристік саласын дамытудың 2023 жылға дейінгі тұжырымдамасында көрсетілген саланы дамытудың негізгі қағидаларын ескерумен әзірленді.

Әлемдік экономиканың дамуының заманауи жағдайларында туризм жетекші және қарқынды дамып жатқан салалардың біріне айналады. Бюджетке салықтық түсімдердің, шетел валютасының ағынының, жұмыс орындары санының өсуінің есебінен туризм экономиканың басты секторларының дамуына үлес қосады (көлік, байланыс, құрылыс, ауыл шаруашылығы, жаппай тұтынылатын тауарлардың өндірісі).

Қазақстан тиімді геосаясаттық жағдай ала отырып, маңызды тарихи-рекреациялық ресурстарға және әлемдік мәдени және тарихи мұра нысандары не (ЮНЕСКО бүкіләлемдік мәдени мұра тізіміне 11 нысан енгізілді), бірегей табиғи алуан түрлілікке ие бола отырып, жаңа турөнімдерді дамыту әлеуетіне және әлемдік туризм картасында ірі ойыншыға айналуы үшін барлық қажетті алғышарттарға ие.

Алайда қазіргі уақытта туризм саласы орташа қарқынмен дамып жатыр, ұлттық ауқымда әлеуметтік-экономикалық әсері болмашы. Қазақстан Республикасына туристік ағындарды ұлғайту мақсатымен тосқауылдарды төмендету және саланы стратегиялық жоспарлау арқылы саланың әлеуетін дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасау керек.

Осы Бағдарлама туристтер қызығатын орындарды дамыту және еңбек ресурстарын туризм саласына жаппай тарту, сыртқы және ішкі туристік ағынды түбегейлі өсіру, қолайлы туристік климат жасау арқылы туристік салаға инвестицияларды ұлғайту, ішкі және халықаралық нарықтарда Қазақстанның туристік әлеуетін танымал ету, елдің туристік саласын толыққанды институттандыру арқылы туристік қызметтер мен өнімдердің қолжетімділігін және сапасын, сондай-ақ республика халқының өмір деңгейін арттыруға бағытталған.

Сонымен бірге Бағдарламаны жүзеге асырудың бастапқы кезеңінде мемлекеттің белсенді рөлі бәсекеге қабілеттілікті одан әрі дамыту және арттыру үшін сала субъектілеріне қажетті қолдауды қамтамасыз етеді.

Мемлекеттік бағдарламаны қабылдау отандық туристік саланың тиімді дамуы үшін қажетті жағдайлар тудырады және 2023 жылы ЖІӨ құрылымында 8 %-дық үлеске қол жеткізу міндеттеріне қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Ағымдағы жағдайды талдау және Мемлекеттік бағдарламаны әзірлеу барысында саланың негізгі мәселелері айқындалды және Мемлекеттік бағдарлама арқылы шешілуі тиіс басты міндеттер анықталды.

Олар келесі міндеттер:

- туристік ресурстарды дамыту;

- туристік дестинациялардың және нысандардың көліктік қолжетімділігін қамтамасыз ету;

- туристік өнімдердің және қызметтердің сапасын және қолжетімділігін арттыру;

- елде қолайлы туристік климат құру;

- маркетингтің тиімділігін арттыру және ұлттық туристік брендті жылжыту;

- туристік саланы басқару жүйесін жетілдіру.

Туризм әлем шаруашылығының ірі, сондай-ақ ең жылдам дамып жатқан саласы болып табылады, оның өсу қарқындары экономиканың басқа салаларының өсу қарқындарынан 2 есе асады. Басты көрсеткіштері бойынша, оның ішінде инвестициялық салымдардың тиімділігі бойынша, туризмді мұнай шығару өнеркәсібімен салыстыруға болады.

Туризм саласына әлемдік жиынтық өнімнің шамамен 10 %-ы, қызметтердің әлемдік экспортының 30 %-ы, әлемдік инвестициялардың 7 %-ы, жұмыс орындарының 10 %-ы және барлық салық түсімдерінің 5 %-ы келеді.

Бір шетел туристінен түсетін табысты алу үшін әлем нарығына шамамен 9 тонна тас көмірін немесе 15 тонна мұнайды, немесе 2 тонна жоғары сұрыпты бидайды шығару керек. Сонымен бірге шикізатты сату елдің энергия тасымалдаушыларын тоздырады, ал туризм ресурстарды жаңғыртады. Елге келетін әрбір турист әрбір сағат сайын шамамен 20 доллар шығындайды, 30 турист 1 жұмыс орнын береді.

Қызметтермен экспорттық-импорттық операцияларды орындайтын сыртқы сауданың маңызды сегменті бола отырып, туризм «көрінбейтін» экспорт қасиетіне ие. Өнімінің тұтынушыға тасымалданатын экономиканың басқа салаларынан ерекшелігі сонда туризм адамдардың рекреациялық ресурстар шоғырланған орындарға көші-қонын тудырады, бұл ресурстар белгілі бір жерде тұтынылады.

Қазіргі уақытта туризм бизнестің әлемдегі ең табысты түрлерінің бірі болып табылады. Әлемдік капиталдың шамамен 7%-ын пайдалана отырып, туризм мұнайды, мұнай өнімдерін және автокөліктерді экспорттаудан кейін үшінші орынды иеленді.

БҰҰ Бүкіләлемдік туристік ұйымының (UNWTO) бағалаулары бойынша 2030 жылға қарай танымал курорттарға және тарих пен мәдениет ескерткіштеріне шамамен 1,8 млрд. адам барады деп күтілуде, қонақүй- туристік қызметтерден түскен табыс шамамен 2 трлн. АҚШ долл. құрайтын болады, туризм саласында 550 млн. жұмыс орындары ашылады.

Іскерлік туризм индустриясы (МІСЕ) заманауи ұғымында экономиканың ең перспективалы секторларының біріне айналды. Бүгінгі күні ірі шетел компаниялары іскерлік сапарларына жылына шамамен 2 трлн. АҚШ долл. жұмсайды, бұл шығындар кадрлық қамтамасыз етуден, салықтан, жалға алудан, ІТ және байланыстан кейін шығындардың басты баптарында қарастырылған.

WorldTravel & TourismCouncil (WTTC) мәліметтері бойынша 2015 жылы іскерлік туризмнің әлемдік нарығының көлемі 1,106 трлн. АҚШ долл. асты. 2016 жылдың қорытындылары бойынша бизнес-сапарларға кеткен шығындар 1,150 трлн. АҚШ долл. дейін өсті, ал 2017 жылы бағалау мәліметтері бойынша 3,7 %-ға ұлғайды және 1,192 трлн. АҚШ долл. дейін жетті.

2026 жылға қарай іскерлік туризмнің жаһандық нарығы 1,658 трлн. АҚШ долл. бағаланады, ал жылсайыңғы өсім орташа есеппен 3,7 %-ды құрайтын болады.

Туризмнің ең жылдам өсуі Қытайда, Үндістанда және Ресейде байқалады. Ресей мен Қытайдың ең жақын көршісі ретінде, Қазақстан да іскерлік және оқиғалық туризм бойынша әлемде өз орнын алуы мүмкін.

UNWTO болжамдарына сәйкес, келесі екі онжылдықта экотуризм қарқынды дамитын болады, ал экотуризмге кететін жаһандық шығындар жалпы туризм индустриясымен салыстырғанда жоғарылау қарқындармен өсетін болады.

Одан басқа, бүгінгі күні әлемде ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға жыл сайын 8 млрд. адам барады, олардың 80 %-ы Еуропаға және Солтүстік Америкаға тиесілі. Нәтижесінде тікелей шығындар түрінде 600 млрд. АҚШ долл. және тұтынушылық шығындар түрінде 250 млрд. АҚШ долл. пайда келеді. Сонымен қатар, Халықаралық экотуризм қауымдастығының бағалаулары бойынша, нарық жыл сайын 25 %-ға өседі және 470 млрд. АҚШ долл. көлемінде табыс әкеледі.

Баруға болатын жаңа аумақтардың пайда болуының есебінен туризмнің өсуі күтіледі, өйткені әлемдік туристік нарықтың дәстүрлі аудандары рекреациялық мүмкіндіктерінің шегіне жетті.

Азиялық сапарлар мониторингінің болжамдарына сәйкес, 2050 жылы ең қарқынды дамитын туристік нарықтар Бразилия, Ресей, Үндістан, Қытай, Мексика, Оңтүстік Корея, Малайзия, Тайланд болады.

Материалдық жағдайға сүйенетін болсақ, жалпы туристік ағында орта топ өкілдері басым. Сонымен бірге әлемде сапарлардың құны арзан авиарейстердің таралуының, сапарлардың мерзімдерінің қысқаруының (1-3 түн), орналасудың және көліктің балама құралдарын таңдаудың есебінен төмендей береді.

Туристік қызметтер нарығында жаппай тұтынудың жаңа типінің ерекшеліктері келесі:

- ақпараттандырылу, білімнің жоғары деңгейі;

- қызметтердің сапасына жоғары талап қою, үстеме жайлылыққа қажеттіліктің жоқтығы;

- даралық және тәуелсіздік;

- сананың экологиялылығы;

- шешімдерді қабылдаудағы шапшаңдық;

- жинақылық;

- демалыста дене және ой белсенділігі;

- өмірден көп әсер алуға ұмтылу.

Осылайша, жаппай конвейерлік туризмнің көптеген тар мамандандырылған сегменттерге, «икемді» туристік өнімдерге, жаңа туристік бағыттарға, брондаудың және сатып алудың онлайн-технологияларына сұранысты тудыратын жаппай сараланған туризмге түрленудің айқын қарқыны байқалады.

Қазақстанда туризмнің дамуы үшін жоғары әлеует рейтингтің келесі көрсеткіштерінде көрсетілген:

- бүкіләлемдік мұраның мәдени нысандарының саны бойынша - 61 орын;

- ауызша және сезілмейтін мәдени мұра нысандарының саны бойынша - – 22 орын;

- бүкіләлемдік мұраның табиғи нысандарының саны бойынша – 30 орын.

Сонымен бірге, БЭФ пікірінше, туризм саласында қазақстандық рейтингті келесі факторлар айтарлықтай нашарлатады:

- туристік инфрақұрылымның жоғары емес сапасы (мейманханалар, курорттар, мәдени-сауықтыру нысандары және т.б.) – 121 орын;

- әуе қатынасының жеткіліксіз ашықтығы – 121 орын;

- визалық режимнің күрделілігі– 114 орын;

- жолдың төмен сапасы – 106 орын;

- автокөлікті жалға алу бойынша компаниялардың аздығы – 113 орын.

- маркетинг пен брендингтің төмен тиімділігі–102 орын.

Сонымен бірге осы бағыттар туризм саласының дамуының жағдайын анықтайтын және саланы дамыту бойынша мақсаттарға қол жеткізу үшін шоғырлануға қажет болатын негізгі көрсеткіштердің бірі болып табылады.
3.1. Туристік ресурстарды дамыту
Туристік ресурстар туристік инфрақұрылымды қалыптастырады. Туристік инфрақұрылымның құрамында екі негізгі элемент бөлінді. Бірінші элемент – орналастыру және тамақтандыру қызметтерін, қонақжайлылық қызметтерін ұсынатын кәсіпорындар. Екінші элемент – туристік өнімді қалыптастыруға қатысатын кәсіпорындар. Олар туристтерсіз де жұмыс жасай алады, алайда туристік ағын дестинацияда ұлғайған кезде олардың экономикалық қызметінің көрсеткіштері айтарлықтай жоғарылайды. Осындай нысандарға ойын-сауық орындарын, мәдени-оқиғалық нысандарды, ұлттық парктерді және т.б. жатқызуға болады. Бұл дестинациялардың туристік ресурстары болып табылады.

Жеткілікті мөлшерде дамыған туристік ресурстар туристік дестинацияның қолжетімділігін, туристтердің орналасу жайлылығын қамтамасыз етеді, мемлекетке және кәсіпкерлерге табыс әкеледі.

Қазақстан туризмінің статистикасының көрсеткіштерін қалыптастыруда туристік инфрақұрылым нысандарының қызметінің көрсеткіштері маңызды рөл атқарады, олар: нысандардың саны, олар қызмет көрсеткен келушілердің саны, көрсетілген қызметтер көлемі. Сондай-ақ туристік инфрақұрылым кәсіпорындарының көрсеткіштері сала ретінде туризмнің елдің ЖІӨ-не үлесін есептеу кезінде маңызды.

Қазақстанның туристік инфрақұрылымының кәсіпорындарының саны жыл сайын тұрақты түрде өсіп келеді. Алайда, қонақүйлер жыл сайын 8,5%-ға ұлғайғанымен толтырылудың орташа пайызы бұрыңғы деңгейінде қалып отыр (соңғы бірнеше жылда орташа есеппен 22-25 %-ға).

Демалысты және ойын-сауықты, мәдениетті және спортты ұйымдастыру қызметтерін ұсынатын нысандармен өндірілген өнімнің және көрсетілген қызметтердің көлемі де жыл сайын 10-15 %-ға өсіп келеді.

Сонымен бірге өңірлерде туризм жүйесіз түрде дамып келеді, ең перспективалы туристік дестинацияларды және туристік өнімді дамыту бойынша өңірлік, сондай-ақ жалпы елге ортақ стратегия жоқ.

Тұрақты туристік ағынды қамтамасыз ету және халықаралық туристік ағындардың бір бөлігін Қазақстанға бағдарлау үшін туристік ресурстардың даму деңгейін арттыру керек. Елге келу сұранысының басты генераторы ретінде туристік ресурстарды дамытуға мемлекет пен бизнестің негізгі күші жұмылдырылуы тиіс.

Халықаралық рейтингтерде (туризмнің бәсекеге қабілеттілігі бойынша 81-ші орын, табиғи ресурстарды пайдалану тиімділігі бойынша 99-шы орын, туристік қызметтердің сервисінің деңгейі бойынша 97-ші орын және т.б.) Қазақстанның туристік саласының төмен көрсеткіштері қазіргі уақытта мемлекет тарапынан көрсетілетін қолдау (саланы жүйелік қолдау бойынша 93-ші орында) туризм саласында айтарлықтай ілгерілеу үшін жеткіліксіз екендігін көрсетті.

Қазақстан «жаңадан дамып жатқан туристік дестинация» болып табылады. Қазақстандағы туризм инфрақұрылымы шектеулі, туристік өнімдер мен қызметтер жеткіліксіз. Осындай жағдайларда туризмнің негізгі инфрақұрылымын қамтамасыз ету, өнімдерді әзірлеуде инвестициялар тарту үшін қолайлы жағдайлар жасау, елді туристік дестинация ретінде жағымды қабылдауды қалыптастыру тұрғысынан мемлекеттің араласу қажеттілігі айқын.

Дамуының осындай кезеңінде шетел елдерінің тәжірибесі көрсеткендей, ашықтықты (визалық режимді жеңілдету), қолжетімділікті (ауа және жер үсті көлікпен қамтамасыз ету), инфрақұрылымды және халықаралық стандарттар бойынша орналастыру орындарын қамтамасыз етуге бағытталған бірінші кезектегі шаралардың тиімділігін көрсетеді.

Туристік нысандардың жағдайын диагностикалау көрсеткендей, Қазақстан Республикасында қазіргі уақытта «туристік магниттер» және «туристік өсу нүктелері» деп аталатын 100-ден астам белгілі туристік нысандар бар.

Сонымен бірге, ресурстардың шектеулігінің және барлық берілген нысандарды дамытуға қомақты инвестициялар салу қажеттілігіне байланысты басымдылық жасау немесе республикалық, сондай-ақ өңірлік деңгейде ең тартымды нысандарды іріктеу қажеттілігі туындайды.

Осыған орай, ең маңызды туристік нысандарды Қазақстанның Туристтендіру Картасына іріктеу жұмысы атқарылды.

Туристік магнит ретінде нысанның бірегейлігі мен туристік ағынның әлеуетті өсуі іріктеу критерийлері ретінде пайдаланылды. Сондай-ақ нысандардың тарихи-мәдени маңыздылығы да ескерілді. Мысалы – ЮНЕСКО ескерткіштері немесе Ұлы Жібек жолы нысандары тізбесіне енген нысандар, сондай-ақ «Рухани Жаңғыру» бағдарламасының Киелі нысандары.

Осы нысандардың әлеуетін, болжанатын экономикалық әсерді, сондай-ақ республикалық деңгейде негізгі мәселелерді шешу қажеттілігін назарға ала отырып, Туристтендіру Картасының нысандары екі деңгейге бөлінді:

біріншісі – республикалық деңгейдегі ТОП-10 басым нысан;

екіншісі – өңірлік деңгейдегі нысандар.

Республикалық және өңірлік деңгейдегі Туристтендіру Картасының нысандары нің тізбесі қоса тіркеледі (2 және 3-қосымшалар).
ТОП-10 енген ең перспективалы бағыттар ретінде Қазақстанның келесі 10 басым туристік аумақтары қарастырылады:

1. 
   Алакөл көлі – әлеуеті бір жылда 2 500 000 турист (ағымдағы ағын – бір жылда 772 000 турист);
   
2. 
   Алматы өңірінің тау кластері– әлеуеті бір жылда 2 500 000 турист (ағымдағы ағын – 500 000);
   
3. 
   Щучинск-Бурабай курорттық аймағы – әлеуеті бір жылда 2 000 000 турист (ағымдағы ағын - 750 000);
   
4. 
   Баянауыл курорттық аймағы – әлеуеті бір жылда 450 000 турист (ағымдағы ағын - 200 000);
   
5. 
   Имантау-Шалқар курорттық аймағы – әлеуеті бір жылда 400 000 турист (ағымдағы ағын - 130 000);
   
6. 
   Балқаш көлі – әлеуеті бір жылда 400 000 турист (ағымдағы ағын - 130 000);
   
7. 
   Шарын каньоны – әлеуеті бір жылда 1 000 000 турист (ағымдағы ағын - 100 000);
   
8. 
   Түркістанның тарихи-мәдени туризмін дамыту – әлеуеті бір жылда 1 500 000 турист (ағымдағы ағын - 500 000);
   
9. 
   Маңғыстаудың жағажай туризмін дамыту - әлеуеті бір жылда 750 000 турист;
   
10. 
    Астана қ. МІСЕ туризмін дамыту – әлеуеті бір жылда 1 000 000 турист;
    

Бұл дестинациялар туризмді дамытудың басты бағыттары ретінде анықталды, олардың әрбіреуі өз даралығына, өзіне тән өніміне/ әлеуетіне ие.

Туризм индустриясын тиімді дамыту үшін табыстың басты факторларының бірі ретінде турөнімдерді тиісті құрылымдау және позициялау болып табылады, ол туризмді жоспарлау және дамыту үшін елдің әкімшілік-аумақтық бөлінуіне міндетті түрде сәйкес келе бермейді. Қазақстанның кейбір өңірлері (облыстары) ортақ бірегей «тәжірибеге» және сипаттамаларға ие болуы мүмкін, және олар бірегей басым эксперименталдық құрылыммен бір туристік кластерге түрлендірілуі және туризмнің сыртқы нарықтарына бірегей сауда ұсынысы ретінде берілуі мүмкін.

Таңдалған 10 бағытты дамыту заманауи жоғарытиімді туристік кешенді қалыптастырудың және Қазақстан экономикасына туризмнің қосатын үлесін арттырудың басты шарты болып табылады.

Ресми статистиканың мәліметтеріне сәйкес, 2017 жылы Қазақстанда орналастыру орындарының саны 2 987 бірлікті құрады (өсу қарқыны – 108,4%), оларда 65 791 номер бар (өсу қарқыны – 108,8%), сонымен бірге біруақыттағы сыйымдылық 152 601 керует-орынды құрады (ЖКИ – 110,5%).

Орташа жылдық толтырылу (толтырылған керует-орындардың жалпы номер қорына ара қатынасы) да оң қарқын көрсетті, 25%-ды құрады (өсу қарқыны – 104,1%). Сонымен бірге толтырылудың ең жоғары деңгейі 5* санатындағы қонақүйлерге (54,5%), ең төмен – 1* санатындағы қонақүйлерге (4,6%) тиесілі.

Өңірлердің арасында толтырылу бойынша ең жоғары деңгейді БҚО (33,4%), сол уақытта ең төмен деңгейді Жамбыл облысы көрсетті (17%).

1-сурет

Қазақстан өңірлерінде қонақүйлердің толтырылуы (керует-орын, %)

Алайда, ресми статистикалық мәліметтерге сәйкес, Қазақстанның ешбір өңірі 30% деңгейінде орташажылдық жүктелу деңгейіне дейін жеткен жоқ, сонымен бірге бизнесмендер жаңа мейманханаларды ашуды және бар мейманханаларды кеңейтуді жалғастыруда.

Қонақүй бизнесін жүргізудің әлемдік тәжірибесінде қабылданғандай, қонақүйдің толыққанды жұмысы үшін жүктелу 40-60% деңгейінде болу керек. егер осы сала елімізде пайдасыз болса, онда әрекеттегі қонақүйлерді кеңейту емес, орналастыру орындарын жабу қарқынға айналар еді.
ҚР-да мекен ету орындарының құрылымын талдау көрсеткендей, сыныпталатын қонақүйлер ұсыныс нарығының небары 10%-ын ғана құрайды, орналастыру қызметтерінің қалған үлесі халықаралық нормаларға және стандарттарға сәйкес келмейтін санаты жоқ орналастыру орындарына тиесілі.

Осындай жағдайға әкелетін себептердің арасында қонақүй саласының әрекеттегі реттелуін атап өтуге болады. Осылайша, Қазақстан Республикасында қонақүйлер мен мейманханаларды сыныптау бойынша мемлекетаралық және ұлттық стандарттар қабылданған және қолданылып келеді. Алайда, Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 9 қарашадағы № 603 «Техникалық реттеу туралы» Заңына сәйкес, қонақүй қызметтеріне қойылатын талаптар міндетті болып табылмайды, демек, Қазақстан Республикасы Туризм және спорт министрінің 2008 жылғы 11 қарашадағы N 01-08/200 бұйрығымен бекітілген Туристтерді орналастыру орындарын сыныптау ережесі ұсынушы сипатына ие.

Одан басқа, қонақүйлерді жұлдыздылығына сертификаттау кезінде сәйкестікті тексеру өтінішті беру кезінде біруақытта жасалады және келесіде берілген санатқа сәйкестікке мониторингілеу аймақтық Статистика департаменттерімен жасалады.
3-кесте