Б. К. Копжасаров «Өсімдік коргау жоне карантин» кафедрасынын

Олар дернәсіл және ересек қоңыз фазаларында жыртқыштық 
тіршілік етеді. Аналық қоңыздар ашық сары түсті жұмыртқаларын 
әртүрлі өсімдіктерге топтап орналастырады. Олардың дернәсілдері 
өте жылдам жэне қомагай болады. Олар өсімдіктерге жабысып 
тұрып қуыршаққа айналады. Қоңыздың өзі бір тәулік ішінде 200-ге 
жуық өсімдік бітелерін жеп қүртады.
Сирфус туысына
жататын ызылдақ қоңыздар дернәсіл фазасы 
кезінде 
жыртңыштъщ
тіршілік етеді. Ал шыбындардың өздері 
гүлді өсімдікгердің шырынымен қоректенеді. Денесіндегі бірінен 
соң бірі кезектесіп келетін 
таспа
тәрізді қара және ақ жолақтар 
оларға бал араларына ұқсастық қасиет береді. Шыбындар өте көп 
түрде гүлді өсімдіктерде, әсіресе шатырша гүлділер мен гіиязда 
шогырланады. Жумыртқаларын өсімдік бітелерінің шогырларына 
салады. Жүмыргқадан шыққан дернәсілдер өсімдік бітелерін жэне 
дернәсілін жеп, сол жерде қуыршаққа айналады. Қырыққабат бітесі 
сан мөлшерінің динамикасындагы жыртқыштардың рөліне бага 
беру үшін қырыққабат егісінде жетісіне бір рет 100 өсімдік 
тексеріледі. 
Есеп 
жұмысы 
кезінде 
алдымен 
зақымдалган 
өсімдіктердің санын, одан әрбір өсімдіктің жапырақтарының жалпы 
санын 
және 
олардың 
ішінде 
өсімдік 
бітелерімен 
зақымдалгандардың санын анықтайды. Қырыққабат бітесінің сан 
мөлшерін есептеу үшін 20 өсімдік міндетті түрде тексеріледі. Ол 
үшін әрбір жапырақтың қырықкабат бітесінің орналасқан бетінен 
металдан жасалган трафареттің көмегімен бір шаршы сантиметр 
ойып алады. Осындай жолмен алынған үлгілерді сараптау жүмысы 
зертханада орындалады. Есеп жүргізгенде өсімдіктерде кездесетін 
“қан қызы” қоңызы мен барылдақ қоңыздың, алтынкөздің және 
басқа 
жыртқыштардың 
жұмыртқаларын, 
дернәсілін 
және 
ересектерін есепке алады. Жыртқыш дернэсілдерді жинап алып, 
зертханада ересек фазасына жеткенше тәрбиелейді. 
Сөйтіп, 
олардың қандай түрлерге жататындарын анықтайды. Әртүрлі 
мөлтекте 10-15 минуттан бақылау жүргізіп ондагы өсімдіктерде 
кездесетін жыртқыш жәндікті санау арқылы қосымша маглұмат 
алуга болады. Қырыққабат бітесінің паразиттермен залалдану 
дәрежесін анықтау үшін бітелердің шогырларына 200 дарағын бөліп 
алып, солардың ішінен паразиттермен залалдангандарын есептеп 
шыгарады. Ішінде паразиттер бар бітелерді сауларыннан оңай 
сыртқы көріністері арқылы ажыратады. Олар өлік денеге айналады.
151

шар тәрізді дөңгелешп ұлғаяды да, сары, қоңыр немесе қара түске 
көшеді. Қырыққабат бітесі гіаразиттерінің түр қүрамын анықтау 
үшін орбір тексерілген молтекшеден сол түрдің 200 дарағын жинап 
алып, зертханада олардан паразиттердің ересектерін шыгарады.

жүктеу 16,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: