Б. Д. Жумакаева к азак эдебиетш окыту эдктемеа Окулыц «Кыздар универси тет!»

гана емес, сондай-ак окытудьщ эдютер! мен методтарын ешб^р кысылмастан, 
ссн'ммсн менгеру! жэне бар», - деген тркы ры м айтады.1
Эдюкер-галым 
В.В.Голубков 
езш щ
«Методика 
преподавания 
литературы» атты ецбепнде педагогикалык шеберлштщ н е п зп кайнар коз: — 
ем1рден керген-туйген, оймен саралаган тркырымдармен коса кунделйсп 
сабакты ж урпзу екенш айта келш, осындай тэж1рибел1к жолда 
эр 
окытушынын, езш дж жеке эдюшщ пайда болатыпдыгын айкындап бередт 
«Егер окытушы акылды, ойлы, дарынды адам болса, онда оныц ез пэшн 
терец бшетйодгш ацгаруга болады. Егер ол бшгаларды жаксы керсе жэне 
педагогикалык тэж 1рибес1 мол болса, ол окытушыныц ез мамандыгына шебер 
болгандыгы жэне оныц эрб 1р сабактары окушыньщ жадында терец 13 
калдырады», - дейд!2.
Казак эдебиетш окыту эдютемес! тарихында езш щ елшеус1з ецбепмен 
кезге ту сети! 1р! тулга - ЭДоцыратбаев. Эдюкер-галым казак мектептершщ 
алгашкы окулыктарын жазудан бастап казак эдебиетш окыту эдютемесшщ 
калыптасу тарихында уздшЫз ецбек еткен.
Алгашкы мектепке арналган окулыктар Казак эдебиетшщ алгашкы оку 
куралдары эр1 окулык, эр1 эдеби, гылыми, зерттеу ецбепнщ нэтижеш 
болганы б елгш . Алгашкы оку куралдары жазылган туста эдебиеттщ тарихи 
курсы 
толык аныкталмаган кез болатын. Казак эдебие'п окульщтарыныц 
алгашкы карлыгаштары катарында М.Жолдыбайулы, Э.Коцыратбайулы, 
М.Каратайулыныц 
терт жылдык мектепке арналган «Эдебиет хрестома- 
тиясы» окулыгы, хрестоматияныц окушы-шэирттердщ б ш м ш толыктыруга, 
эдеби эстетикалык танымын калыптастыруга елеул1 ыкпалы болды’.
Кыркыншы жылдарга дешн казак эдебиетшщ эдютемесшщ калыптасу 
кезещ болды деуге болады. Бул калыптасу б1рнеше багыттагы удерютен 
коршедк осы кезенде мектептщ сабак жуйес] калыптасты, ягни жалпыга 
бгрдей орталау жэне орта б ш м беру жуйес1 курылды; эдебиет окулык- 
тарыныц 
гылыми-эдютемелж, материалдык базасы калыптасу устшде 
болды; оку багдарламалары мен окульщтарыныц эдютемелш курал ретш деп 
рел1 кушейе тустк Эдебиет окулыктарыныц окушы мен мугалтмнщ суйене- 
тш н е п зп курал ретш деп релшщ кушейу1 ендпл жерде эдютемелш жуйесш 
де ныгайту талабын тугызды. Ещцп жерде мектеп окульщтарьша эдю темелк 
нускаулардыц жазылу каж етппн туындатты. Сол тустагы идеологияныц 
эсершен мектепте окылатын акын-жазушыларды 1р к теу улкен жауап- 
керш ш кпен жузеге асырылу себептк ещ цп жерде жеке акын-жазушылар 
ем 1р 1 мен шыгармашылыгын мугал1мдерге тусшд1руге арналган танымдык 
мазмундагы макалалар жарияланып, б1рльжарым эдютемелж кггапшалар 
пайда болды.
И льина Т.А.Педагогика. -А ., Мектеп, 1997.
2 Голубков В.В. Методика преподавания литературы - М., 1962.
3 Эдебиет хрестоматиясы. (терт жылдык мектепке арналган) 
М.Жолдыбайулы,
Э.Коцыратбайулы, М.Каратайулы. - А., 1934 жыл.
76

Эдюкер галым эдебиетп окыту эдютерш саралай отырып, ©лед 
табигатыныд е з г е ш е л т н орынды ескертелд. Керкем мэтшдердщ шпнде 
0ледд1 окыту эдютер1 езгеше курылымда жузеге асырылу керекппн атап 
етедь Элед м этш ш ш окуда шыгарманы керкем кабылдау мен терен тану 
мумкшджтерш тугызбай, жалад насихат пен тадыркау мен тамсанудыд орын 
алуы б у п н п сабактарда да жш ушырасатыны жасырын емес. Эдюкер-галым 
шыгарма табигатын, жанрлык кырын терен тани отырып, б у п н п эдебиет 
пэнш окытуда езект! болып отырган 61 раз жайды сол густым, езш де айкын 
таныган. Соньщ б!р1 мэтшге интерпретация жасай окыту каж етпп. Автор: 
«...сабакты жалад «туйшдеуге» курсак, сезуарлык, жалпылык бел алып, 
эдебиетпк окудыд баска мшдеттерше кедш белшбейдт Олецнщ басты эсер! 
оньщ эмодиялык-сез1мталдык, эстетикалык мэшнде десек, ал идеялык, 
тэрбиелш мэ1п текст! тк ел ей окып талдаудан, содан нэр алудан келш тууга 
тию» деген п ш р д 1 елец мэтшш окытудьщ накты жуйесш усынумен кедейте 
туседт
Прозалык 
шыгарма мен елед мэтшш талдауда ек! турл1 жуйеш 
усынады. Прозалык шыгармага 

жүктеу 11,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: