Кай сабакка кандай эдю-тэсш ж етекш ш к ететшш сол сабактьщ 1шю
мазмуны мен табигаты гана айкындай алады. Эдю-тэсшд1 сабактьщ 1ШК1
мазмунына лайыкты гана 1рктеуге болатынын
эдюкер галымдардыц барлыгы
д е р л к куаттайды.
Ауызша оцыту з д к ш ц турлерше цысцаша сипаттама жасап кврешк.
Эцггме э д ш
су рак-жауап туршде ж урпзш едт Ол жаца материалды
мецгертуде, еткен сабакты кайталау, сыныптан тыс жумыс турлерщде кец
колданылады. Э цпм е эдю1 сабакта баска окыту эдютер1мен катар к е л т те
отырады. Э цпм е эдю1 окушыларды материалдыц мазмунын нактылы бшуге
жэне ТИ1СТ1 сурактарга дэлме-дэл жауап беруге жаттыктырады. Бул эдю ете
ертеден келе жаткан эдю болып есептелед1.
XIX
г. кейб1р мектептерде эвристикалык окыту э/ц а колданыла
бастаган. Эдю Сократтыц сез1мен аталгандыктан
эвристикалъщ, немесе
сократтъщ эдгс
деп те аталган.
Аталган эдюте эцпмелеу аркылы н е п зп
материал мазмунын терешрек
угуга окушылардьщ ездерше жагдай тугызып отыру козделедк
Тустдгру эдгсг.
Бул эдю угымдар мен зандылыктарды дэлелдейтш,
тзж 1рибел1к немесе саралау жумыстарын журпзген кезде колданылады.
Тус1нд1ру
эдкш де дэлелдеу тэст1
басымырак болады. Эдебиет теориясынан
бершетш тусш1ктерд1, теорияларды тшелей ту сщ ц ру эдюшщ кемепмен
жузеге асыруга болады.
Баяндау эдш .
Баяндау эдюш колданганда материал
эмоциялыц сезгм-
мен
тусшд1ршедь Бул эдю барлык сыныптарда да колданылады, б1рак оку-
шылардыц жас ерекшелжтерше байланысты езгерш отырады. Эрб1р
каламгердщ ем1рбаянын тусшд1ргенде жэне олардьщ шыгармашылык
мураларын айткан кезде баяндау эдю1 жетекнн рол аткарады. Бастауыш
сыныптарда материалды 10-15
минут баяндауга болады, орта жэне жогары
сыныптарда 15-25 минуттай баяндау эдюш колдануга болады.
Окушылардьщ жаца материалды мецгеруге ынтасын арттыру уипн.
мугал1м баяндаудыц алдында еткен такырыппен жаца такырыптыц арасын
байланыстыру эрекетш кездейдь
Баяндау эдюш ойдагыдай уйымдастыру уипн мына жайларга кещл бел}'
кажет:
1 .Материалдагы эрб!р фактшердщ тэж1рибе елепнен еткен гылыми
дэлелденген болуы эр; оку багдарламасына сэйкес алынуы. Багдарламадан
тыс материалдарды уйш -тепп беру аркылы баяндау эдюш киындатып алмау;
2.0ку багдарламасы бойынша сабактьщ эрб1р кезещнде кажегп
материалдыц дурыс 1р1ктел!п алынуы. Бершген
материалга сэйкес окушы-
лардыц уйде орындайтын тапсырмаларыныц колем! ез дэрежеслнде болуы;
3.Материалда кездесетш жеке мэселелердщ накты айтылуы эр1 кажетп
кернекш ктер аркылы фактшердщ дэлелд! жэне сешмд! болуы;
4.Баяндау од!сл дидактиканыц белгш зацдылыгына суйенген логика
лык жуйелл б!рпд1 болуы шарт.
Ол окушылардьщ ойлау кабшетше эсер
етедк
70
5.Мугал1мнщ
баяндауы
эмоциячы
болуы.
Эмоциялык тусвдцру
окушылардьщ акыл-ойына эсер етщ кана коймайды, олардын ш т психоло-
гияльщ ссз1\пн козгайды. Окушылардьщ логикалык киялын ерютетедц
6. Материалды баяндаганда мугал1мнщ сейлеу т ш утымды, гпюр!
айкын, окигалары толык жэне керкем т т м е н тусгщцршут кажет.
Корнет оцыту эдт .
Педагог-психологгардьщ
пгарш ш е,
окушы
кабылдайтын б ш м н щ т и ш д ш п н с кернек! эдютщ типзетш ыкпалы зор.
Себеб:, кабылдаудьщ басты жолдарынын, бхр1 ретшде кору, тындау аркылы
кабылдау окушыньщ материалды мецгеруше улкен ыкпал етедЬ Бупнде
мектеп багдарламасы бойынша окытылатын кептеген тулгаларымыздыц
вм1р1 мен шыгармашылык жолына байланысты тусгршген документальд!
фильмдер, керкем фильмдер, кыска метражды фильмдер жарык керуде.
Эрине бул фильмдердеп идеялык багыт немесе
акпарат куралымы
мектептеп эдебиет сабактарымен бупндей ундесе бермеу! занды. Эйткенмен
кажетп жерш максатка сэйкес пайдатану мумкшджтер) зор.
Арнайы фильм-
нщ у зш д кш киюга арналган компью терлк багдарламалардыд кемепмен
сабак максатына лайыкты колданган тшмдь Сондай-ак аудиодискшердг
пайдалану да мацызды. Э а р е се жыр жанрьш, лирикалык шыгармаларды
окытканда тындау эрекетше басымдык жасаган абзал. Телевизия, радио,
унтаспа, экскурциялык окыту, компьютерлк окыту,
электронды окыту
жуйелерт электронды окулыктар, онлайн сабактар т.б. кернею куралдарды
еркш пайдалану мумкшджтер! зор.
Практикалыц оцыту зд т н е
мэтшмен жумыс, кнаппен жумыс, ауызша
жаттыгу жумыстары, жазбаша жаттыгу. Саралау, топтау жинактау жумыс-
тары,
шыгармашылык жазба жумыстары, аннотация, шыгарма, ой толгау,
рецензия, баяндама т.б. жумыстарды жазу жатады. Бупнде окушыны
е з д т н е н б ш м алуга багыттау урдю басымдыльщ танытып отырган туста
практикалык эдютерд1 белсещц ж урпзу каж егп п арта туседт
Бацылау эд т .
Б ш м мазмунындагы езгер]'стер мен кейб1р кубылыстар-
ды бакылату аркьшы жузеге асады. М этшнщ кейб]р ерекшелжтер!,
шыгармадагы адамдар образыныц жасалу жолдары, шыгарма компози-
циясынын езгешелжтер!, шыгарма т ш , керкем
айшыгы немесе сырткы кубы-
лыстар, саяхат сабактарындагы бакылау тапсырмалары аркылы орындалып
отырады.
Лабораториялыц оцыту эдт .
Бул эдебиет пэншде жш колданыла
бермейдт Дегенмен ретп тусында кейб1р мэтшмен жумыс турлерш осы
лабораторияльщ эдюпен журпзуге болады.
Достарыңызбен бөлісу: 
