Б. Д. Жумакаева к азак эдебиетш окыту эдктемеа Окулыц «Кыздар универси тет!»

8. Шыгармадагы кейшкер т ш (диолог, монолог, полилог).
9. Шыгарма жанрлары.
10. Жазушыньщ етшп, кезкарасы.
11. Дэстур мен жацашыл кезкарастары мен идеялар.
Казак эдебиетш окыту эдю темеа саласында эдюкер-галымдардьщ 
керкем шыгарманы мектепте талдай отырып окыту мэселелерш арнайы сез 
еткен Т.Акшолаковтьщ «КеркехМ шыгармага 
талдау жасау» (1983), 
«Шыгарманьщ 
керкем 
айшыктарын 
таныту» 
(1998), 
К-БЫбаеванын 
«Эдебиеттен окытудьщ тш мд1 жолдары» (1990), К,.Алпысбаевтыц «Керкем 
шыгарманы 
талдау» 
(1995) 
атты 
т.б. 
оку-эдютемсшк 
курал дары. 
Б.Смановтьщ «Мектепте керкем шыгарманы талдаудыц гылыми-эдютемелж 
неп здерЬ (2010) атты гылыми-эдютемелк енбеп жарияланган. Дегенмен, 
шыгарманы мектепте сыныптар бойынша талдау жумысын жетшд1ре тусу 
каж етпп танылуда.
Эдебиетп окыту эдютемес! тэжхрибесшде керкем шыгарманы талдауга 
нысан болып журген б1рлктерд| жинактап айтайьщ. Кецес мектеб] тэжхрибес! 
мен отандьщ эдюкерлердщ эдю тем елк окулыктарын шолу барысында керкем 
шыгарманьщ эр тарапты талданып жургенш байкауга болады. Олар: образдар 
жуйесше карай талдау, сюжет1 мен композициялык курылымыма карай 
талдау, кетерген басты проблемасына карай, камтыган жанама мэселелерше 
карай талдау, шыгармадагы кетершген басты такырыпты, шыгармадагы 
кетершген езекп ойды айкындау, сол ойды ашудагы каламгер тэсшдерш 
саралау, керкем дк ерекш елктерш е карай, шыгармадагы керкем компонент- 
терге карай талдау, тш ерекш елктерш е карай талдау т.т.
Керкем мэтшд1 кай тургыда талдау керекп п кебш е мугал1мнщ 
кездеген максатынан туындап жатады. Тек еекеретш бгр мэселе талдаудыц 
багыты мен багдары шыгарманьщ 
е з ш д к ерекш елкш ен туындайтын- 
дыгында. Кез келген шыгарманы композициялык курылымына карай 
талдауга болганымен, сю жетпк талдау тек эпикалык 
шыгармаларга гана 
журпзш едг Ал такырыптарына карай талдау келемд) шыгармалармен гана 
жузеге асады.
Ал эдебиеттану саласында талдаудыц мунан езге турлер! де еркш 
колданылып жур. Олар:
- э л е у м е т т к талдау;
- проблемалык талдау;
- тсориялык, 
талдау,
- герменевтикальщ талдау;
- керкем деталь аркылы талдап тану;
- символ аркылы талдап тану;
- дискурстьщ талдау;
- поэтикалык талдау;
- с т и л ь д к талдау т.б.
Эдебиеттану саласында колданылып журген бул талдау турлершщ 
кейб1рш эдебиетп окытуда колданудыц да м ум кщ дк1 мен т ш м д ш п мол. 
Солардьщ б1рер турше токталайык.
И З

Мектепте 

жүктеу 11,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: