Қазақстанда жүріп жатқан құрылыстың дамып өркендеуі, көп мөлшерде құрылыс материалдарын пайдалануды қажет етеді

Зерттеу жұмыстарының негігі мақсаты зерттеу сапалы жол құрылысына табиғи тас материалын алмастыра алатын беріктілігі мен тиімділігі керамикалық жол материалын және керамдор өндірудің болашақ тиімділіктері жайлы талдау жасау болып табылады.

Керамдор - Керамдор айналмалы пештерде түйіршіктелген сазды топырақты күйдіру арқылы алынатын жасанды қиыршық тас (малта тас) болып табылады. Керамдордың 25 - 5 мм өлшемді бөлшектері жоғары беріктікті және аязға төзімділікті қамтамасыз ететін тығыз құрылымы болады. Бөлшектер бетінің сипаты органикалық тұтқыр материалдармен және цемент тастарымен жақсы ілінісуге себеп болады. [1]

Шикізаттың түрі мен қасиеттеріне байланысты керамдор үш тәсілмен алуға болады: дымқыл, құрғақ және пластикалық. Ылғалды әдіс кезінде 45-55% ылғалдылығы бар шлам түріндегі жоғары дисперсті балшықтар, құрғақ әдіс кезінде - ұсақтаудан және себуден кейін пешке тиелетін тас тәрізді сазды шикізат (аргиллиттер, сазды тақтатастар және т.б.) пайдаланылады. Әртүрлі құрамды пластикалық балшықтар мен саздақтарды кеңінен қолдануға мүмкіндік беретін ең тиімді пластикалық әдіс.

"Әдістемелік ұсынымдарда" керамдорды пластикалық тәсілмен алу технологиясының негізгі ережелері баяндалған.

Керамдор су сіңірілуі 7% - дан аспауы, бөлшектердің көлемдік салмағы 1,8 г/см3-ден кем болмауы тиіс.

Керамдорды табиғи тас материалдарды алмастырғыш ретінде МЕМСТ 8269-64 сәйкес сынау және МЕМСТ 8267-64 бойынша жіктеу қажет.

. Керамдорды алу үшін мынадай көрсеткіштер бойынша МЕМСТ 9169-59 талаптарына жауап беретін әртүрлі құрамды мен шығу тегі саз бен саздақтар пайдаланылуы мүмкін:

- отқа төзімділігі 1350⁰ төмен (жеңіл балқитын);

- қыздырылған күйде Al₂O₃ + TiO₂  құрамы: жартылай қышқылдар үшін 30 - 15%, қышқылдар үшін 15 % - дан кем;

- иленгіштігі: жоғары пластикалық, орташа пластикалық, бірқалыпты пластикалық (иленгіштік саны тиісінше 25, 25 - 15, 15-7 артық);

- жұқа дисперсті фракциялардың құрамы: дисперсиялық және өрескел дисперсті (құрамы 0,001 мм-ден аз тиісінше 60-20% және 20%-дан кем);

- ірі түйіршікті қосындылардың құрамы: а) қосындылардың саны бойынша - мөлшері 0,5 мм астам (тиісінше 1% және 1 - 5% аспайтын) қосындылардың төмен және орташа мөлшері; б) қосындылардың мөлшері бойынша-ұсақ қосындылармен (басым қосындылардың мөлшері 2 мм кем); В) қосындылардың түрі бойынша (кварцты, темірді, карбонатты, гипсті және органикалық қосындыларды). [2]

Шикізаттың икемділігі белгілі бір пішінді түйіршіктерді дайындау үшін жеткілікті болуы тиіс. Иленгіштік саны 10-20 саздарды қолданған жөн. Жоғары пластикалық балшықты пайдалану кезінде (25-тен астам) жұқартқыш қоспаларды қолданған жөн (17-тармақ).

Құрамында сазды бөлшектері (0,005 мм кем) 10-40% және шаңды бөлшектері (0,05 - 0,005 мм) - 30 - 60% шегінде бар шикізатты қолданған жөн. Құрамында 45% - дан астам сазды бөлшектері бар саз балшықты пайдалану шикізатты қайта өңдеу, кептіру және күйдіру технологиясын қиындатады, ал құрамында 8-10% - дан кем сазды бөлшектері бар болса саз балшықты жартылай дайын өнімнің беріктігін қамтамасыз етпейді және түйіршіктерді ұсақтауға, шаңның пайда болуына әкеп соғады.