XIX ғ. бірінші жартысындағы Қазақстан мәдениеті

Қазақтар араб тілінде оқыды.

XIX ғ. білімін жалғастыру үшін ауқатты ата-аналар балаларын жіберді – Бұқара, Ташкентке.

Азиялық училище 1789жылы ашылды.

1813ж. Орынборда ашылған әскери училищелер Ресейлік билеу әкімшілігі үшін - шиновниктер даярлаумен айналысты.

1831ж. қыркүйекте орысша білім беретін училище ашылды – Семейде.

1836ж. жанында қазақтар үшін интернаты бар училище Өскеменде ұйымдастырылды.

Неплюев кадет корпусы – 1844ж. Орынборда құрылды.

“Бөкей мен Мәулен” повесінің авторы – Даль.

Пушкиннің Жайық жағасына келуі Пугачев көтерілісіне байланысты(1833).

Пушкиннің Орынбор жерінде болғанда жазған еңбегі – «Пугачев бүлігінің тарихы».

Пушкин «Қозы Көрпеш Баян сұлу» поэмасын қағазға түсірді.

Каспий теңізін зерттеген – Корелин.

19ғ. 1-ші жар. Қаз-н туралы құнды еңбек жазған – Левшин.

Махамбет Өтемісұлы 1804-1846жж.

Махамбетті Жәңгір хан ұлы Зұлқарнайынмен қосып оқуға жіберді – Орынборға (1824-1829).

Махамбеттің түрмеде отырған жылы – 1829ж.

Махамбеттің Бөкей ордасы билеушілеріне ашық білдірген өлеңі – Баймағамбет сұлтанға арналған өлеңі.

Суырып салма өнерді жетілдірген – Шернияз.

Алматы облысы Жамбыл ауданына қарасты Қарақыстақ деген жерде дүниеге келген –Сүйінбай Аронұлы (1822-1895).

Ірі эпик ақын, жастай екі көзінен бірдей айырылған – Шөже Қаржаубайұлы.

«Қозы Көрпеш-Баяе Сұлу» жырының ең көркем нұсқасы – Шөженің айтуымен таралған.

Ш.Уәлиханов суырыпсалма өнерін жоғары бағалаған – Шөже.

1865ж. Патша үкіметі ХІХ ғ-ң 60-жылдары Қазақстанның басқару жүйесін өзгерту үшін –

Комиссия қазақ даласын 2 облысқа бөлуді ұсынды.

1868ж-ға дейін Қазақстанда 2 генерал-губернаторлық болды (Батыс, Шығыс).

1865ж. Қазақ өлкесін басқару ісін өзгертуді дайындау ішкі істер министрлігі кеңесінің- мүшесі Гирс басқарған «Дала комиссиясына» жүктелді.

1865ж. 5 маусымда ІІ Александр патша өмірі бойынша дайындалған - өлкені зерттеп білу.

Қазақстанды билеуді халықтың өзін-өзі басқару негіздерінде қайта құруды талап еткен – Ш. Уәлиханов.

ІІ Александр патша «Сырдария мен Жетісу облыстарын басқару туралы ережені» – 1867ж. шілдеде бекітті.

«Торғай, Орал, Ақмола, Семей облыстарын басқару туралы уақытша ережені» - 1868ж. қазанда бекітті.

Орынбор мен Торғай облысы Орынбор генерал-губернаторлығына бағынды.

Жетісу, Сырдария облыстары Түркістан генерал-губернаторлығына бағынды.

Ақмола, Семей облыстары Батыс генерал-губернаторлығына бағынды.

1872ж.- Бөкей хандығының жері Астрахань губерниясына кірді.

Маңғыстау приставтығы Закаспий облысына енгізілді.

1867-68 ж-ғы реформаның бір түйінді жері – әскери және азаматтық биліктің

генерал- губернатор қолына шоғырлануы болды.

Түркістан генерал-губернаторлығына Қытай мен Иран сияқты елдермен дипломатиялық

Облыс басында әскери губернатор отырды.

Облыстық басқарма 3 бөлімнен тұрды – шаруашылық, сот және жарлықты іске асыру

Облыстар уездерге бөлінді.

Ауылдарға енген шаңырақтар саны – 100-200.

Уез бастықтарын генерал-губернатор тағайындады.

Салықтан босатылған – Шыңғыс тұқымдары.

Отырықшы елді мекендерінде полициялық және басқару билігі ақсақалдар қолына берілген облыс – Сырдария.

Губернатор бекіткен Қазақстандағы отаршылдық сот жүйесінің төменгі буыны – билер мен қазылар соты; оларды бекітті әскери губернатор.

1867-68жж. реформа бойынша әкімшілік басқару – 5-ке бөлінді.

Капиталистік құбылыстар ене бастады – ІХғ.соңы.

Қазақ даласы бойынша бәріне міндетті «Шаңырақ салығы» енгізілді: 1-3 сомға дейін.

Орал мен Торғай облысындағы көтеріліс (1867-68ж.): уақытша ережемен байланысты еді.

Көтеріліс басшылары – жеңілдіктерінен айырылған ру басшылары еді.

1869ж. наурыз-маусым айларында шаруалар өз феодалдарына қарсы 41 шабуыл жасады.

Көтерілісшілер саны – 3мың.

Маңғыстаудағы көтерілісті басу үшін әскери құрама әкелінді – Кавказдан.

1870ж. Маңғыстау көтерілісшілерінің басшылары – Досан Тәжіұлы, Иса Тіленбайұлы.

«Бұларды келістіріп жазалау керек» деген – әскери министр Милютин.

Адай елі 2жылдың ішінде160мың сом салық төлеуге тиіс еді.

1870ж. Маңғыстау көтерілісі кезінде қазақ шаруаларының рухын көтерген – Рукин отрядының талқандалуы.

Көлұлы басқарған 3000-ға жуық шаңырақ 1870ж. желтоқсан айында Хиуа хандығына өтіп кетті.

Көтерілістің жеңілуінің бір себебі – рулық-патриархалдық құбылыстардың сақталып қалуы.

Маңғыстау көтерілісінің ерекшелігі – жалдамалы жұмысшылардың қатысуы.

Адайлықтар соғыс шығыны ретінде 90000 қой өткізуге міндеттенді.

1870ж. көтеріліс орталығы - Маңғыстау.

Қазақстанда капиталистік қатынастардың дами бастауы

Қазақстанға қоныс аудару - ХІХғ-ң 60-жылдар ортасында басталды.

Шымкент, Әулиеата, Ташкент уездерінде 1884-1892ж. аралығында құрылған

қоныстар саны – 37.

1868ж. «Жетісуда шаруаларды қоныстандыру туралы» уақытша ереже қабылдаған-Колпаковский.

1868-80жж қоныс аударушылардың көп келген аймағы – Жетісу.

Жан басына 30 десятина жер берілді.

Ауылдық пролетариаттың әлі қалыптасып үлгермеген тобына жататын – қазақ жатақтары.

Бөкей ордасында тұңғыш жәрмеңке 1832ж. ашылды.

ХІХғ.жәрмеңкенің басты дамыған өңірі – Ақмола облысы.

Қарқаралы уезіндегі жәрмеңке 1848ж. Қоянды деген жерде ашылды.

1883ж. жаңа ережеге сай шаруалар салықтан 3 жылға босатылды.

1893ж. 15 десятина жер бұрын қоныстанған шаруаларға берілді.

Мемлекеттік банктің бөлімшелері ашылған қалалар – Петропавл, Семей, Орал, Омбы, Верный.

ХІХғ. соңында халық көп қоныстанаған қалалар – Орал, Верный.

Қазақстанның Шыңжаңмен өзара байланыстары

1851ж-ға дейін Ресейдің Цин империясымен сауда-экономикалық байланысы – Кияхта қаласы арқылы жүзеге асырылды.

Ресей 1851ж. Қытай мен Құлжа келісіміне қол қойды.

1855ж. Шыңжаң мен Қазақстан сауда байланысын уақытша тоқтатақан – Шәуешектегі орыс көпестерінің сауда орындарын жергілікті тұрғындарының өртеуі.

18

1864ж. Қащғарияда құрылған – Жетішар мұсылман мемлекеті.

1882ж. Англияда су кемесін сатып алған Верный көпесі – Юлдашев.

Іле су жолы – 1883ж. Ашылды, соңғы нүктесі – Сүйдін бекінісі.

ХІХғ-ң екінші жартысындағы орыс-қытай қарым-қатынастарындағы белді оқиға – Іле су жолының ашылуы.

Жетісу өлкесіндегі ірі жәрмеңке – Қарқара.

Қазақ жері арқылы Ресейдің Шыңжаңмен тауар айналымының дамуы - Англия тарапынан бәсекелестікті өршітті.

1890ж. маусымда Шыңжаңмен сауда ұйымдастыру үшін: Түркістан округімен қатар Семей сауда округі құрылды.

1894ж. тамызда Сібір темір жолы іске қосылды.

1845ж. Торғай бекінісі салынды.

ХІХғ. аяғындағы Қазақстанның әлеуметтік-саяси дамуы

1886ж.маусымда «Түркістан өлкесін басқару және онда жер салық өзгерістерін енгізу» туралы ереже бекітілді.

1886жылғы ережеге сай Түркістан өлкесінде 3 облыс құрылды – Сырдария, Ферғана, Самарқан.

1891ж.ережеге сай Жетісу, Орал облыстық әскери губернаторы осы өңірлердегі казак әскерінің үкімет тағайындаған атаманы болып есептелді.

Ақмола, Семей, Жетісу, Орал, Торғай облыстарын басқару туралы ереже – 1891ж.бекітілді.

1891ж.ережеге сай мұсылман ісін жүргізетін төменгі сот буыны – халық соттары.

1886-1891жж. «ережеге» сай уездік, облыстық тұрғындарға қатысты мәселелерді шешетін сот жиыны – соттардың төтенше съезі.

Кен орындарында балалар еңбегі кеңінен пайдалана бастаған уақыт – ХІХғ-ң 90-жылдары.

16жасқа дейінгі жас өспірімдердің жұмысшылар арсындағы үлесі – 14%.

Жұмысшылардың Қазақстан жағдайындағы таптық қарсылықтарының бірі – өндіріс орнын тастап кетуі.

ХІХғ.соңынан өндіріс орнын өз еркімен тастап кеткендерге қолданылған жаза – 3 айға дейін абақтыға қамау.

ХІХғ. ІІжартысында өндіріс орындарындағы қазақтардың үлесі – 60-70%.

1888ж. Өскемен уезіндегі кен өндірісіндегі қазақ жұмысшылары ереуілінің нәтижесі – жалақыларын арттырды.

1893ж. алтын өндіріс орнындағы әйелдердің үлесі – 17,8%.

Жұмысшы қозғалыстарының саяси әлсіздігінің себебі – өндіріс орындарының ұсақтығы, жұмысшылар санының аздығы.

Ұйғырлар мен дүнгендердің Жетісуға қоныс аударуы

Ұйғырлар мен дүнгендердің қоныс аударуы азаттық күресіне байланысты.

Ұйғыр, дүнгендер Жетісу өлкесіне қоныс аударуы – 45000 ұйғыр, 5000 дүнген.

Ұйғырлар есебінен ұйымдастырылған болыс саны – 6 ұйғыр болысы.

Әрбір дүнгенге берілген жер көлемі – орта есеппен 3 десятина.

Ұйғыр халқының музыкасы, әні мен биі жөнінде айтқан ғалым – Ш.Уәлиханов.

Ұйғыр халық ауыз әдебиетінің ескерткіші - «Он екі мұқам».

Орыс демократиялық мәдениеті және Ш.Уәлиханов

ХІХғ. ІІжартысында Алтай, Жетісу, Орта Азияға саяхат жасап, зерттеу жүргізген – Семенов-Тянь-Шаньский.

Мейердің «Орынбор ведомствосының қырғыз даласы» еңбегі – Кіші жүз тарихын сипаттауға арналған.

Іле, Жетісуды зерттеп, халық ауыз әдебиеті үлгілерін зерттеп жариялаған – Шығыс зерттеушісі академик Радлов.

Шевченконың қазақ жерінде айдауда болған уақыты – 1847-57жж., оның қазақ, украин халықтарын салыстыра жырлаған өлеңі - «Менің ойларым».

Қазақстан тарихы зерттеуді ғылыми жолға қоюда орыс географиялық қоғамының Орынбордағы, Омбыдағы, Семейдегі бөлімшелері - 1845ж.ашылды.

Ш.Уәлихановтың шын есімі – Мұхамед-Қанапия. (1835-65жж.) .

Шоқан Құсмұрын бекінісінде туған.

Шоқанның сана-сезімінің ерте оянуына әсер еткен – әжесі Айғаным.

1847ж.12жасар Шоқан Омбыдағы Сібір кадет корпусына оқуға түсіп 18 жасында бітірді.

Ол географ Семенов-Тянь-Шаньскиймен бірге болып, 1856ж. Құлжаға барып қайтады.

Шоқанның досы, ғалым, географ - Семенов-Тянь-Шаньский.

Қырғыздың «Манас» жырын зерттеген.

Оны әлемге әйгілі еткен – 1858-59ж. Қашғар саяхаты.

Шоқанның досы орыс жазушысы – Достоевский.

1864ж. Шоқан генерал Черняевтің әскери экспедициясы құрамында Әулиеата бекінісін алудағы әскери қимылдарға қатысады.

«Русский инвалит» газетінің 51-санында Қытайдағы дүнгендер көтірілісі туралы ақырғы еңбегі 1865ж. жарияланды.

Шоқан 1865ж. сәуірде Алтын Емелде қайтыс болды.

Қазақстандағы халық ағарту ісі

Түркістан статистикалық комитеті қашан құрылды? 1868 ж.

Семей стстистикалық комитеті қашан құрылды? 1878 ж.

Өлкені зерттеуді жолға қоюда ерекше орын алған облыстық статистикалық комитеттер қашан құрылды? ХІХ ғ-ң 80 жылдарында.

Семей облыстық статистикалық комитетінің мүшесі болған – Абай.

Алғашқы қоғамдық кітапхана қашан және қайда ашылды? 1883 ж, Семейде.

Тұңғыш қазақ мұғалімдік мектебі қайда, қашан ашылды? 1883 ж, Орск қаласында.

ХІХ ғ. Теңізде жүзу ісін үйрететін мектеп ашылған қала – Атырау.

Исламдық мектептерге шек қоюға бағытталған Орынбор губернаторы Крыжановскийдің «Ресейдің шығыс бөлігіндегі мұсылмандықпен күресу шаралары» қашан бекітілді? 1867 ж.

Жетісу облыстарын басқару туралы ережеге сай ағарту ісінің дамуына қазақтарға өз еріктерімен қаржы жинау құқы берілді.

Сырдария, Жетісу обл. Оқу орындарының қызметін бақылаған кім? Түркістан генерал-губернаторы.

Ақмола, Семей облыстарындағы оқу орындары Батыс Сібір округіне бағындырылды.

Ресей империясы мұсылман мектептерінің алдағы дамуы туралы мәселе алғаш рет үкімет шешімінде қашан бекітілді? 1870 ж.

«Ереже» бойынша медреселердің оқу жылы мамырда басталып, тамызда аяқталған.

Петропавл қалалық мұсылмандар кітапханасы думаның қаржыландыруымен қашанға дейін жұмыс істеді - 1910 ж дейін.

1888 ж. деректер бойынша Түркістан өлкесіндегі медреселер саны қанша? 106 медресе.

1896 ж. Торғай обл. Ресейдің оқу орындарында білім алған қазақ студенттерінің саны — 50ге жуық.

Петербург университетінің заң факультетін бітірген, Семей облысынан шыққан алғашқы кәсіпқой қазақ заңгері – Жақып Ақбаев.

Көрнекті ағартушы, жаңашыл педагог — Ы. Алтынсарин (1841-1889).

Ыбырайды тәрбиелеген кім? Атасы Балғожа би.

1879 ж. Ыбырай Алтынсарин Торғай облысы мектептерінің инспекторы.

Ы. Алтынсарин қай қалада тұңғыш қыздар мектеп-интернатын ұйымдастырды? Ырғыз қаласында.

Ы. Алтынсаринның орыс алфавиті негізінде құрастырылған басты еңбегі — «Қырғыздарды орыс тіліне үйретуге негізгі басшылық», егіншілікті уағыздайтын әңгімесі — «Қыпшақ Сейітқұл».

Қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы — Абай Құнанбайұлы (1845-1904).

Абай Семейдегі Ахмет Риза медресесінде оқыды.

Неге медресені бітіре алмады? Құнанбай ел билеу ісіне тартқысы келді.

Абайдың ұлы Әбдірақыман ортеллерри училишесін бітірді.

«Лепсі алқабын қоршаған таулар» атты картинасымен қазақ жерінің сұлулығын көрсеткен кім? Верещагин.

1868 ж. Париждегі дүниежүзілік көрмеде ұлттық киімдер болды.

Қазақ музыка аспаптары 1872 ж. Мәскеуде көрмеде көрсетілді.

Жергілікті ұста, шеберлер дайындаған бұйымдар Петропавл, Көкшетаудағы көрмелерде көрсетілді.

Сақина, сырға, білезік жасағандар — зергерлер.

Күйші, аспапты музыканың классигі, Бөкей ордасының Жиделі деген жерінде дүниеге келген — Құрманғазы.

Құрманғазының алғашқы ұстазы — Ханбазар.

Құрманғазының «Кішкентай» күйі кімге арналған? Исатайға.

Құрманғазының еркіндікті аңсаған, халықтың жеңілмес кейпін көз алдыңа әкелетін шығармасы — «Сары Арқа».

Құрманғазының би күйі — «Қызыл қайың», «Балбырауын»

Домбыра өнеріндегі лирикалық бағыттың негізін салған күйші — Дәулеткерей Шығайұлы (1820-1887).

Дәулеткерейдің көзқарасын қалыптастыруға ықпал еткен оқиға? 1836-38 ж Бөкей хандығындағы көтеріліс.

Шертпе күйдің негізін қалаушы — Тәттімбет Қазанғапұлы (Бестөре).

Қобызшы Ықыластың патша шенеуніктері мен байларды кекейтін күйі — «Жарым патша».

Алтынсаринның «Кел, балалар, оқылық» өлеңіне ән шығарған — Жаяу Мұса Байжанұлы.

1860 ж. Жаяу Мұса Шорманның балаларының жаласымен Тобылға жер аударылды.

Біржанның ыза-кекке толы, сол заманның өкілдерін түйреуге бағытталған өлеңі — Жанбота.

Біржанның әншілік-ақындық өнерінің дами түсуіне әсер еткен — Абаймен кездесуі.

«Маңмаңкер», «Сырымбет», «Балқадиша» әндерінің авторы — Ақан сері (1843-1913).

Польшадан жер аударылған Густав Зелинскийдің поэмасы — «Қырғыз» («Қазақ»).

Польша азаттық күресінің 60 ж. Қазақстанда болған өкілдері ішінен ерекше көзге түскені — Гросс.

Польша азаттық күресінің Семей жерінде болған белгілі өкілі — Гросс.

ХІХ ғ. соңында Ресейден саяси жер аударылғандардың біршама шоғырланған өңірі — Шығыс және Орталық Қазақстан.

Польшадан жер аударылғандар Сібірге жіберілді.

Тарбағатай таулары мен Қалба жотасын зерттеген — Михаэлис.

Орынбор-Ташкент шойын жолы 1906 ж. қаңтарда пайдалануға берілді.

ХХ ғ. басында Қазақстада негізінен дамыған өндіріс саласы — кен өндірісі.

1905-1907 ж. ревлюция ірі өнеркәсіп орны — Успен кеніші.

Отарлық ұлт аудандарының «Сілкініп оянуына» негіз болған 1905 ж. «Қанды жексенбі».

1905 ж. мамырда Қарқаралыда болған үкіметке қарсылық жиынына қатысқан — М. Дулатов.

Қазан айында жарияланған патша манифестінің жұртты алдау екендігін «Алаш» сияқты ұлттық партиялар әшкереледі.

1905 ж. қарашада Семей обл. Губернаторы Галкиннің әскери күш шақыруына себеп болған оқиға – пошта-телеграф қызметкерлерінің ереуілі.

1905 ж. желтоқсанында құрылған — «Орыс-қырғыз одағы».

1905 ж. қарашада Жаркент горнизоны солдаттарының қарсылығы болдвы.

1906 ж. қаңтарда өлкедегі қарсылықтарды басуға тапсырма берген министр кім? Дурнов.

Думаға Ақмола облысынан — Қошығұлұлы, Жетісудан — Тынышпайұлы, Семейден — Нұрекенұлы сайланды.

Семей облысынан мемлекеттік думаға сайланған, кейіннен сайлаушылар мүддесінен ауытқып кеткен тұлға — Н.Коншин.

1906 ж. қараша мен 1910 ж. Столыпин үкіметі қабылдаған аграрлық саясат неге бағытталды? Революцияны тұншықтыруға.

1906-12 ж. аралығында қазақтардан 17 млн десятина жер тартып алынды.

ХХ ғ. басында құрылған қоныстану қоры немен айналысты? Қазақтардың жерін тартып алумен.

Столыпин жүргізген реформа — аграрлық реформа.

ХХ ғ-ғы Жетісудағы кулактардың үлесі — 25 пайыз.

Столыпиннің аграрлық саясатынан кейін Ақмола облысындағы қазақтар саны — 36,6 пайыз.

1911 ж. мамыр айында ереуілге шыққан «Атбасар мыс-кендері» өндірісі.

1912 ж. қазан айында жалпы ресейлік саяси қозғалыстың құрамдас бөлігі болған Байқоңыр көмір өндірісіндегі ереуіл.

1914 ж. қазақтардан жиналатын шаңырақ салығының мөлшері — 600 мың.

Бірінші дүниежүзілік соғыс кезіндегі өндіріс орындарындағы жұмыс мерзімінің ұзақтығы — 12-14 сағат.

Бірінші дүниежүзілік соғыс жылдары Семей, Ақмола облыстарынан майданға тартылған жұмысшылардың үлесі — 50 пайыз.

Бірінші дүниежүзілік соғыс кезіндегі 12-14 жас аралығындағы жеткіншектерге күніне еңбегі үшін 20 тиын төленді.

ХХ ғ-ң басындағы қазақ мәдениеті.

А. Байтұрсынұлының 1911 ж. Орынборда басылған өлеңдер, аударма, мысалдар жинағы — «Маса».

1913-17 ж. «Қазақ» газетінің редакторы — А. Байтұрсынұлы.

М. Дулатовтың 1915 ж. шыққан туындысы — «Терме».

Абай шәкірттерінің ішінен ең мл мұра қалдырған — Шәкәрім.

Шәкәрімнің кітабы — «Мұсылмандық шарты».

Ағарту ісін насихаттаған журнал — «Айқап».

Халық арасында батырлар жырын насихаттап, шеберлік сапасына көтерген кім? Н. Байғанин.

ХХ ғ. басында қазақ бұлбұлы атанған — Майра Шамсуддинова.

Абайдың жинағы ресми түрде баспадан 1909 ж. шықты.

Естайдың әні — «Майда қоңыр».

«Гәккуді» шығарған кім? Үкілі Ыбырай.

ХХ ғ. басындағы халық мәдениетіндегі жан-жақты дамыған сала — Музыка мәдениеті.

Қазақстандағы халық ағарту ісі

«Қазақ» газетінде басылған «Тағы соғыс» мақаласының авторы: Ә. Бөкейханов.

1907-12жж. Қазақстанға қоныстандырылған адам саны – 2млн 400мың.

1917ж-ға қарай қазақтардан тартып алынған жер көлемі – 45млн-нан астам.

1913ж. «Қазақ ұлтының өмір сүруінің өзі проблемаға айналды» деп жазған – А.Байтұрсынов.

«1899 жылдан кейін қазақтар мен орыстар арасындағы жанжалдар өмірінің сипатты белгісіне айналды» деп жазған – Т.Рысқұлов.

1914-18жж. Ресей үшін Қазақстанның шикізат көзі ретіндегі байланысы күшейді: І Дүниежүзілік соғысқа байланысты.

1916ж. ұлт-азаттық көтерілістің басты себебі:19-43жас аралығындағы адамдарды қара жұмысқа алу (25 маусым).

Түркістан мен Дала өлкесінен алу көзделді – 500мың адам.

1916ж. 23 тамызда үстемтап өкілдерін жұмыстан босату туралы жарлық шығарған – Куропаткин.

1916ж. қозғалыстың ірі орталығы – Жетісу.

1916ж.тамызда көтерілісшілер басып алған жәрмеңке - Қарқара.

1916ж. Торғай уезінде хан етіп сайланған – Ә.Жанбосынов.

Ырғыз, Торғай уездерінде хан етіп сайланған адам саны – 9.

Көтеріліс сардарбегі – А. Иманов.

Торғайды 15мың жауынгермен қоршаған – Иманов.

Имановтың серігі, мерген – Кейкі батыр.

Торғай көтірілісінің ерекшелігі – бір орталыққа бағындырылып, басқарылудың тәртіпке келтірілуімен.

Көтерілістің сипаты – отаршылдыққа қарсы.

1916ж.жазалау нәтижесінде қазақтар саны кеміді – жарты млн-ға жуық.

1916ж. Жетісудан Қытайға ауып кетуге мәжбүр болған – 238мың (екі жүз отыз сегіз мың).

«Тыңдаңыздар, қан төкпеңіздер» деп жазғандар: Байтұрсынов, Бөкейханов, Дулатов.

Жетісуда орыс шаруаларының ішінен Қарқар ошағын ұйымдастырушылардың бірі – Е.Курев

Верный уезі Жайымтал болысының ханы болып сайланған – Б. Әшекеев.

Боралдайда дарға асып өлтірілген – Әшекеев.

Қарқарадағы көтеріліс жетекшілерінің бірі – Ж. Мәмбетов.

1916ж. Түркістан өлкесінің генерал-губернаторы болып сайланған – Куропаткин.

Жергілікті казактардан жазалаушы отряд құрған – Фольбаум.

1916ж.оқиғалар қарсаңында енгізілген жаңа салық түрі – соғыс салығы.

1917ж.27 ақпандағы революцияның сипаты – буржуазиялық-демократиялық (монархия құлатылды).

Уақытша үкіметтің Ресей жерінде ұлттық келісім орнатуға бағытталған шешімінің бірі – 1917ж.20наурыздағы азаматтардың дін ұстануына, ұлтқа жататындығына байланысты құқықтарын шектеуді жою туралы шешім.

1917ж. «Қара жұмысшылар одағы» құрылған қала – Верный.

«Солдаттардың орыс-мұсылман ұйымы» - Сергиопольде.

«Жас арбакештер одағы» құрылған қала – Петропавлда.

«Қазақ жастарының революцияшыл одағы» - Әулиеата мен Меркеде.

«Жас қазақ» ұйымы – Ақмолада.

Кадеттер ұйымының Семейде шығарған газеті - «Свободная речь».

Түркістан автономиясының орталығы – Қоқан (Шоқай) (ислам).

Ххғ.басында ұлттық сананы оятушы, кадет партиясыеың мүшесі болған – Ә. Бөкейханов.

Түркістан федералистер партиясы құрылды – 1917ж.

Қоқон қаласында федералистер партиясы құрылды – 1917ж.

IV съезді ашқан – М. Шоқай.

1917ж.30қарашада мұсылмандар манифесі өткен қала – Қоқан.

1917ж. 21-26желтоқсанда жалпы қазақ съезі өткен қала – Орынбор.

Алашорда төрағасы – Ә. Бөкейханов.(«Қазақ» газетінде жарияланды, 10 бөлімнен тұрды).

Кеңестер билігі алғаш орнаған қала – Перовск (Қазан).

Жетісу облысындағы Кеңес өкіметі жеңді – 1918ж.наурыз.

1917ж. Кеңес үкіметіне қарсы біріккен күштер – Ақ гвардияшылар мен Алашорда.

1918жсәуірде Ташкентте құрылған Түрк.АКСР-ң құрамына кірген облыстар: Жетісу, Сырдария.

1917ж.басталған ҚазАКСР-н құру жөніндегі жұмыстың уақытша тоқтап қалу себебі – Азамат соғысының басталуы.

1917-18жж.қазақ, орыс, ұйғыр еңбекшілері арасындағы қатынастарды жақсартуға үлес қосқан – Розыбакиев.

Кеңес үкіметінің кедейлерге қайтарып берген жер көлемі – 3,5млн десятина.

Оралда, Петропавлда кеңес өкіметі орнады – 1918ж.қаңтар.

Семейде кеңес өкіметі орнады – 1918ж.қаңтар.

Орынборда кеңестердің Торғай облыстық І съезі қызыл армия бөлімдерін құру туралы шешім – 1918ж.наурыз-сәуір.

Ақмола уездік съезінің Алашорда автономиясының теріске шығарған қаулысы – 1918ж.наурыз.

Азамат соғысы – 1918-20жж.

Азамат соғысы – ол мемлекет ішінде билік үшін соғыс (Ақтар vs Қызылдар).

Азамат соғысында ақгвардияшылармен бір топта болған – Алашорда.

Ақгвардияшыларға көмек ретінде Иран мен Каспий өңіріне енген әскер – Ағылшын әскері.

1918ж.маусымда атаман Дутов басып алған қала – Орынбор.

1920ж.қарай Қазақ әскери Комиссариаты құрған әскери бөлімшелер саны – 37.

Азамат соғысы жылдары Кеңарал болысында партизан жұмысын ұйымдастырушы – Ө.Ыбыраев.

Колчак әскерін талқандау жүктелген Шығыс майданның Оңтүстік тобының қолбасшысы – Фрунзе.

1920ж.наурызда Семей обл.сол-нің ақгвардияшылардан азат етілуі нәтижесінде жойылған майдан – Жетісу майданы.

1920-21жж.өлкедегі еңбек армиясы қатарында болған адамдар саны – 6мыңға жуық.

Қарағандыда көмір өндіру қысқарды – 5 есеге (8млн).

Қазақ өлкесін басқару жөніндегі комитет құрылды – 1919ж. 10шілде (Пестковский).

Қазревком органы болған баспасөз – «Ұшқын» газеті.

«Алашорда» үкіметі таратылды – 1920ж.9наурыз.

ҚазАКСР-і жарияланды – Орынборда (астанасы).

ҚазАКСР-н құру туралы декрет шықты – 1920ж.20тамыз.

ҚазАКСР Орталық Атқару Комитетінің алғашқы төрағасы – С. Мендешев.

Байтұрсынов пен Сералин Қазақстанға қосу қажет деп дәлелдеген аймақ – Қостанай.

Қазақ жерлерін біріктіруде Қазақстан мүддесін жақтаған – Ленин.

Азамат соғысы жылдары мемлекетке 6млн пұт астық тапсырған уезд – Қостанай.

1926ж. Қазақстандағы қазақ халқының үлес салмағы – 61,3%.

1926ж. ҚазАКСР-ң халық саны – 5млн 230мың.

1924ж. ҚазАКСР-ң астанасы көшірілген қала – Қызылорда.

1921ж. Қазақстан комсомолының І съезі өткен қала – Орынбор (Ғ. Мұратбаев).

Әйелдер қозғалысының көрнекті қайраткерлері – Оразбаева, Құлжанова.

«Қырғыз(қазақ) тілінде іс жүргізуді енгізу туралы» декрет – 1923ж.

1922ж. Батыс Қазақстанда ашаршылыққа ұшырағандар мөлшері – 82 пайыз.

1921ж. «Нақты ет салығы туралы» декрет блйынша жартылай көшпелі қазақ шаруалары – ет салығынан босатылды.

1921ж. Құрылған - «Қосшы одағы», 1930ж-дан кейін - «Кедей одағы».

Ақшалай салық енгізілді – 1924ж.

Салық негізінен көп салынған – кулактар мен байларға.

1925-33жж.елді басқарған – Голощекин.

Қазақстанды индустрияландыру басталды – табиғи байлықтарды зерттеуден.

Орал-Ембі мұнайлы ауданын зерттеген академик Губкин «Бұл кен орны мұнайға аса бай» деген.

Түрксібте еңбек еткен адамдар саны – 100мың.

Түрксіб пайдалануға берілді – 1931ж. (1933ж.).

«Қазақстан отар болып келді, солай болып қалды» деп айтқан – Сәдуақасов.

Голощекин ұсынған идея - «Кіші Қазан».

Түрксіб жалғастырды – Орта Азия мен Сібірді.

Орталық Қазақстанда шикізат байлықтарын зерттеген геологтар тобының жетекшісі - Курнаков.

“Кеңес Одағының тұтас металогенді аймағы болып табылады”.

1939жылы қалаларда тұрған қазақтар саны – 375 мың адам.

Индустрияландыру жылдарында Қазақстанда негізінен қарқынды жүргізілген – шикізат көздері.

Индустрияландыруды жүзеге асыруда қолданған әдіс - әміршіл-әкімшіл жүйеде басқару.

Түрксіб темір жолында жұмысшыдан, “Қазақкөлікқұрылыс” тресінің басшысына дейін көтерілген – Қазыбеков.

Қатардағы жұмысшыдан, Түрксіб темір жолының бастығына дейін көтерілген – Омаров.

Түрксіб темір жолы түйісті – Айнабұлақта(1931).

“Аса ірі бай шаруаларды тәркілеу туралы” декрет – 1928 жылы.

Колхоз құрылысының негізгі формасы – ауыл шаруашылығы артелі.

МТС-тер құрылды – 1929ж.

150 шақырым жерден жинап әкеліп қала үлгісіндегі поселка жасаған аудан – Шу.

1933 жылы наурызда Сталинге ашық хат жазған – Рысқұлов.

Бесеудің хаты жазылды – Голощекинге.

1931-1933ж. аштықтан қырылған адам саны - 2,1 млн.(40 пайыз).

Қазақтан басқа халықтың шығыны – 0,4млн.

Бандит-басмашылардың көтерілісі деп бағаланған көтеріліс – Батпаққара.

Көтерілісшілер басып алған аудан орталығы – Созақ.

Иран, Ауғаныстанға көшіп кеткендер – Маңғыстау мен Ойылдан.

Ұжымдастыру алдындағы мал саны – 40,5млн.

1933 жылы қалғаны – 4,5млн.

1931-1933ж. Шұбартау ауданында барлық малдың етке өткізілгені – 80 пайыз.

1928 жылы Қазақстан шаруашылығының 2 пайызы ұжымдастырылса, 1931 жылы ұжымдастырылды – 65 пайызы.

Ұжымдастыру барысында компартия Қазақстанның ауыл шаруашылығы туралы қаулы қабылдады – 1932 жылы.

1938 жылы Қиыр Шығыстан көшіріліп әкелінген – корейлер(100 мыңнан астам) Алматы, Қызылорда, 57 ұжымшар құрылды.

Ұжымдастыру жылдарындағы толқулар мен көтерілістер саны – 372.

Қарақұм көтерілісін, Орынбордан келіп басқан – 8 дивизия.

Торғайлық асыра сілтеушілер “Асыра сілтеу болмасын, аша тұяқ қалмасын” деп млн-ға жуық малдан қалғаны – 98мың.

Ұжымдастыру жылдарында тыс жерге көшіп кеткен адамдар саны – 1 млн-нан аса.

Ауыл шаруашылығын ұжымдастыру бағыты жарияланды – 1927 жылы. XVсъезде.

Орталық комитет ҚазАКСР-де ұжымдастыруды негізінен аяқтауды белгіледі – 1932 жылдың көктемінде.

Лаңкестік жаппай сипат алды – 1937-1938 жылдары.

1931 жылы Қарағанды облысы, Осакаров ауданында пайда болған обсервациялар саны – 25 қоныс.

101 мың қазақтар ГУЛАГ азабынан өтіп, оның атылғандары – 27 мыңнан астам.

1930 жылы атылған жазушы – Ж.Аймауытов.

Қазақстан “Қызыл астанасы” салушылардың сатқындығы деп айыпталғандар – Будасси, Голдгор, Тынышпаев.

Тіл білімінің негізін салушы айыпталған – Байтұрсынов.

КСРО конституциясы қабылданды – 1936 жылы.

ҚазКСР конституциясы қабылданды – 1937 жылы.

1938 жылы маусымда Қазақ КСР Жоғары кеңесіне сайланған – 300 депутат.

300 депутаттың қазағы – 152.

1937 жылы желтоқсанда КСРО Жоғары кеңесіне рес-дан сайланған – 44 депутат.

Жазалаудың құрбаны болған, қазақтың тарихи білімінің негізін салушы – Асфендияров.

АЛЖИР-де әйелі мен қызы азап шеккен мемлекет қайраткері –Т. Рысқұлов.

Сауатсыздықты жою қоғамы ұйымдастырылды – 1924 жылы.

Рес-ның ХКК-і “ҚазАКСР-де бірыңғай еңбек мектептерінің жарғысын” қабылдады – 1926 жылы.

1931 жылы 15-50 жасқа дейінгілерге енгізілген – жалпыға бірдей міндетті оқу.

Қазақстанда тұңғыш жоғары оқу орны ашылды – 1928 жылы Абай атындағы.

Киров атындағы Қазақстан мемлекеттік университеті ашылды – 1934 жылы.

1930 жылдары өзге рес-дың оқу орындарында оқыған қазақстандық жастар – 20 мыңдай.

Отан соғысы қарсаңында Қазақстандағы жоғары оқу орындар саны – 20.

КСРО ғылым академиясының Қазақстандағы базасы құрылды – 1932 жылы.

Тараз қаласы орнында қазба жұмысын жүргізген – Массон.

Қызылордада ұлттық қазақ театры ашылды – 1926 жылы қаңтарда, режиссер – Шанин(“Еңлік - Кебек”).

Театрға қазақ академиялық драма театры атағы берілді – 1937 жылы.

Алматыда ұйғыр музыкалық-драма театры ашылды – 1933 жылы.

Қазақ мемлекеттік музыка театры ашылды – 1934 жылы.

Құрманғазы атындағы Қазақ мемлекеттік оркестірін құрған – А.Жұбанов(1934 жылы).

Жамбыл атындағы Қазақ мемлекеттік филормониясы ашылды – 1936 жылы.

Қазақ кино өнері бастау алған жылдар – 1930 жылдар.

Бірінші дыбысты фильм “Амангелді” түсірілді – 1938 жылы.

“Қазақ халқының 1000 әні” және “Қазақ халқының 500 әні мен күйі” жинақтарын жариялаған – Затаевич.

Затаевичке Қазақстанның халық әртісі атағы берілді – 1932 жылы.

1936 жылы КСРО халық әртісі атағын алған – Байсеиітова.

Талантты суретші - Ә. Қастеев.

1930 жылдары орнаған жүйе – социалистік.

1940 жылдары Қазақ кәсіпшілер – 1 млн-дан астам еңбекшілерді біріктірді.

Қ. Сәтпаевқа Жезқазған мыс кен орындарына сіңірген еңбегі үшін мемлекеттік сыйлық берілді – 1942 жылы.

Отан соғысы басталды – 1941 жылы.

Ж.Жабаев “Ленинградтық өренім” өлеңін жазды – 1941 жылы.

Германияның қауырт соғыс жоспары аталды – Барбаросса.

Мәскеу түбінде генерал-майор Панфилов қолбасшылық еткен дивизия – 316-шы атқыштар дивизиясы.

“Ресей кең-байтақ, бірақ шегінерге жер жоқ” – Клочков.

Мәскеу үшін шайқаста 316-шы атқыштар дивизиясы марапатталды – Қызыл ту орденімен.

Бородино селосында ерекше ерлік көрсеткен – Тоқтаров.

М. Ғабдуллин, Т.Тоқтаров Кеңес Одағының батыры атағын алды – Мәскеу үшін шайқаста.

Б. Момышұлы – батальон.

Ленинград үшін шайқаста жаудың қорғаныс ұясының аузын кеудесімен жауып, қаза тапқан – С. Баймағамбетов.

Каспий өңіріне соғыс жағдайы енгізілді – 1942 жылы.

Қазақстанға жақын майдан – Сталинград.

“Павлов үйі” үшін соғыста ерлік көрсеткен – Мырзаев.

Минометші – Сыпатаев.

18 жасар ең жас қазақстандық Кеңес Одағының батыры атанған – Елеусізов.

2 мәрте Кеңес Одағының батыры ұшқыш – Т.Бигелдинов.

Жеке өзі жаудың 37 ұшағын атып түсірген, екі мәрте батыр атағын алған – С. Луганский.

Қарағандының өкілі, ұшқыш – Н. Әбдіров.

Батыр, мерген қыз - Әлия.

Пулеметші – Мәншүк.

Мәншүк шайқасқан бригада – 100-қазақ ұлттық атқыштар бригадасы.

Қазақстан комсомолы қамқорлыққа алған трактор заводы – Сталинград.

Еділ бойынан көшіріліп әкелінгендер – немістер.

Рейхстагқа жеңіс туын тіккен қазақстандық – Қошқарбаев.

Соғыс жылдарындағы қазақстандық партизандар саны – 3,5 мың адам(Қ.Қайсенов).

Шетелдегі қарсыласу қозғалыстарына қатысқан қазақтар – Егоров, Құсайынов.

Берлин операциясы басталған уақыт – 1945 жыл 16 сәуір.

Берлинді алды – 2 мамыр.

С.Нұрмағамбетовқа Кеңес Одағының батыры атағы берілді – Берлин үшін шайқаста.

Соғыс жылдары Кеңес Одағының батыры атағын алған қазақстандықтар саны – 500-ге жуық.

Отан соғысы аяқталды – 1945 жылы.

1998 жылы Назарбаевтің өкімімен, Халық Қаһарманы атағы берілген – Бейсекбаев.

Қазақ ғылым академиясы ашылды – 1946 жылы маусым(Қ. Сәтбаев).

“XIX ғ. 20-40 жылдары Қазақстан” туралы жазған – Бекмаханов.

1947 жылы 21 қаңтарда тыйым салынды – XIX ғ. рухани мұрасын зерттеуге.

1940-1950 жылдары қуғын-сүргінге ұшыраған ғалымдар – Ысмайылов, Сүлейменов, Кеңесбаев.

1943 жылы ҚазКСР тарихының авторларының бірі - Бекмаханов

1954 ж. орнынан босатылған Шаяхметов

Шаяхметовтың орнына сайланған Пономренко

Биология, медицина, геология ғалымдарына тағылған айып космополит

1950 ж. қазақ жастары оқыған көрші ел Қытай

Минералды шикізаттар кен орындарының картасын жасағандары үшін Қ.Сәтбаев бір топ ғалымдарға Лениндік сыйлық берілді

ҚазКСР ҒА-ның философия және құқық институты құрылған жыл 1958 ж.

Тіл білімі, әдебиет және өнер институттары ашылды 1961 ж.

Қаз КСР тарихының II томдығыжарияланды 1957-59 ж.

М. Әуезов «Абай» романының 2 кітабын жазып бітірді 1947 ж.

М. Әуезовке Лениндік сыйлық берілді 1959 ж.

1950 жылдардағы Ғ. Мүсреповтың романы «Оянған өлке»

Ғ. Мұстафиннің шығармалары «Шығанақ», «Қарағанды», «Миллионер»

«Тың игерушілер» очеркінің авторы И. Шухов

Сталин өлімінен кейін, ХХ съезден кейін ақталғандар