-
қоршаған ортаның проблемаларындағы ғаламдық өзгеріетер;
-
халықаралық өсу мен қоныстаудың қозғалысы;
-
бай және кедей елдердің арасындағы алшақтықтың өсуі.
Халықаралық қатынастардың басты формаларына жататындар:
-
халықаралық еңбек бөлінісі,
-
тауарлар мен қызмет көрсетудегі дүниежүзілік сауда,
-
халықаралық несие,
Халықаралық сауда - әртүрлі мемлекеттердің ұлттық шаруашылықт-арының арасьшда
жүретін тауар мен қызмет айырбасы. Халықаралық сауданың негізі - халықаралық еңбек
бөлінісі. Халықаралық еңбек бөлінісі жеке елдердің мамандандырылуьш сақтайды. Олардағы
өндіріс қызметінің әртүрлі саласын белгілі түрге мамандандырады нәтижесінде өндіріс
нәтижесін, ғылыми-техникалық қызметтер тауарлармен айырбастау жағдай туғызьш,
халықаралық сауда дами түседі.
Халықаралық еңбек бөлінісі жеке елдердің тауар өндіруге қалыптасқан дұрыс
жағдайларымен түсіндіріледі. Халықаралық еңбек бөлінісімен тауар айырбасын
ынталандыратын төрт негізгі факторларды атап өтуге болады.
Күтілетін нәтижелері. Халықаралық қатынастар дүниежүзілік шаруашылық бір-
бірімен тауарларлы -ақша қатынастарымен байланысқан егеменді ұлттық мемлекеттердің
жиынтығы. Дүниежүзілік шаруашылық нарықтық экономиканың зандарына негізделген,
өзара байланысты және бір біріне тәуелді ұлттық экономикалардың жиьштық әрекеттерін
көрсететін экономикалық организм. Яғни бұл ұлттық шаруашылықтар бір бірімен
халықаралық еңбек бөлінісі, өндіргіш күштер, өндірістік қатынастар арқылы әр түрлі
деңгейде және әр түрлі сипатта көрінетін өндірістік, ғылыми-техникалық, ғылымдық, т.б.
байланыстар арқылы біріккен ғаламдық экономика. Дүниежүзілік шаруашылықтың даму
ерекшеліктерінің бірі тұйықталған ұлттық шаруашылықтың жүргізу тәжірибесінің бірте-
бірте сыртқы нарыққа бағытталып, ашық экономикаға көшу. Көптеген саяси және әлеуметтік-
экономикалық өзгерістер нәтижесінде дүниежүзілік шаруашьшықта өзгерістер боды. Соған
байланысты бүкіл дүниежүзілік шаруашылық бір тұтас жүйе ретінде қалыптаса бастады.
Бірақ елдердің даму деңгейлері бірдей емес.
Пререквизиттер: шетелдік әлеуметтану тарихы, әлеуметтанудағы әлеуметтік
статистика.
Постреквизиттер: қоғамның әлеуметтік құрылымы, оғамдық пікір мәселелерін
зертгеу әлеуметтануы.
Оқытушы: Ахметова Ж.
16.3. Құқық әлеуметтануы (2 кредит, 90 сағат)
Оқытудың мақсаты: Мемлекет және құқық теориясы. Құқық және құқықтық туралы
негізгі ұғымдар. Заңи мінез - құлық және құқық бұзушылық. Заңдық жауапкершілік.
Қазақстан Республикасының негізгі құқық саласы - Конституциялық құқық. Қазақстан
Республикасьшдағы мемлекеттік басқару және экімшілік құқық. Мұрагерлік қ^қық,
Қысқаша мазмұны (негізгі тараулары). Құқық қорғау органдарының қызметін
ұйымдастыру және қызметтерінің негіздері. ҚР еңбек құқығы. Еңбек құқығы негіздері және
әлеуметтік қамсыздандыру құқығы. ҚР қылмыстық құқық негіздері. ҚР сақтандыру құқығы.
Сақтандыру қызметін құқықгық реттеу. Қазақстан Республикасьшың экология құқығы
негіздері. Қазақстан Республикасының жер құқығы негіздері. ҚР іс жүргізу құқығы.
Қылмыстық іс жүргізу құқықтарының негіздері.
Күтілетін нәтижелері. Студент алған білім нәтижесінде пәнді игеріп, осы білім
негізінде пән ауқымында іскерлік дағдыларын толық игеріп, біліктілігін арттыра біледі.
Пән бойынша алған білімдер жүйесі білім алушыны талапқа сай дағдыларды игеріп
іске асыруға дайын болады. Пәнді игеру арқылы қалыптасқан біліктілік пен дағдылар
студентке жүйелі білім бағытын қалыптастырып іскерлікке бейімдейтін кешенді білім-білік
қалыптастырады.
Пререквизиттер: басқару әлеуметтануы
33
Постреквизиттер: менеджмент әлеуметтануы
Оқытушы: т.ғ.к., доцент Жанысбеков Ә.
17.1 Пән атауы: Отбасы әлеуметтануы (2 кредит, 90 сағат)
Оқытудың мақсаты: Қазақстан нарықтық қоғам орнаған мемлекеттердің бірі. Бұл
жағдайларда қоғамның бар ірі әлеуметтік құбылысты зерттеу мүмкіндігі туады. Отбасы -
әлеуметтік жүйе және әлеуметтік институт. Отбасы әртүрлі әлеуметтәк жағдайлардың
әсерінен өзгеріске ұшырайды. Бұған негізінен қоғамдағы экономикалық, саяси және
рухани процестер әсер етеді. Нарыққа көшу, жаңа ұрпақтың бағдарын күшейтуге
бағытталған түзетулер, этностың өзгеруіне алып келетін жаңа құндылықтардың пайда
болуы да отбасының әлеуметтік әлеуметтік табиғатына әсер етеді. Дәстүрлі отбасы қала
береді, бірақ отбасы жаңа стандарттарды қабылдауда. Нарықтық мемлекеттердегі отбасыға
байланысты қабылданған көзқаратар мен қатынастар Қазақстанға еніп, біздің
парадигмаларға өзгерістер енгізеді. Қазіргі жаңаша жағдайларда, « Отбасы әлеуметтануы»
пәнінің логикасы мен мазмұнын терең оқуға, студенттерде өзіндік жұмысты дамытуға
оқып отырған материалды қазіргі жағдаймен байланыстыруға итермелейді. Отбасы
әлеуметтануының негіздерінің метадологиясын студенттерге түсіндіру.
Қысқаша мазмұны (негізгі тараулары). Отбасы әлеуметтануы типтік
бағдарламасында зерттеу пәні нақты анықталған. Отбасы әлеуметтануының зерттеу пәні
отбасында жүретін әлеуметтік процестер, отбасы мен некенің қалыптасуының әлеуметтік
механизмдері, отбасылық өмірге әсер ететін әлеуметтік процестермен тенденциялары болып
табылады.
Бұл пәннің басқа ғылымдар арасындағы ролі мен орны оның өзектілігі мен
анықталады. Отбасы біздің мемлекетіміздің дамуында басты роль ойнайды.
Отбасы мен неке проблематикасы қоғамның қызмет атқаруындағы ең маңызды
салаларының бірі ретінде ғасырлар бойы нақты мәліметтер мен зерттеушілер мен
ғылымдардың некелік-отбасылық қатынастарға байланысты түрлі көзқарастарын жинады.
О.Конт, Г.Спенсер, Л.Морган, Э.Дюркгейм.,М.Вебер, Ф. Энгельс, Ф. Ле-Пле осы пәннің
дамуына көп үлес салған.
П. Сорокин отбасын қоғамның алғашқы негізі деп санады.
Отбасы әлеуметтануының екі негізгі бағыты бар:
-
отбасы мен некенің тарихын зерттеу;
-
қазіргі кездегі отбасы мен некені талдау.
Тарихи бағыт шеңберінде отбасының пайда болуы мен оның дамуы түрлі
әлеуметтік – экономикалық формацияларда қарастырылады.
Күтілетін нәтижелері. Студент алған білім нәтижесінде пәнді игеріп, осы білім
негізінде пән ауқымында іскерлік дағдыларын толық игеріп, біліктілігін арттыра біледі.
Пән бойынша алған білімдер жүйесі білім алушыны талапқа сай дағдыларды
игеріп іске асыруға дайын болады. Пәнді игеру арқылы қалыптасқан біліктілік пен дағдылар
студентке жүйелі білім бағытын қалыптастырып іскерлікке бейімдейтін кешенді білім-білік
қалыптастырады.
Пререквизиттер: Экономикалық әлеуметтану
Постреквизиттер: іс-тәжірибе
Оқытушы: Ахметова Ж.Ш
17.2 Пән атауы: Далалық зерттеу әдістемесі (2 кредит, 90 сағат)
Оқытудың мақсаты: Далалық барлау жұмыстары барысында араб географтары атап
өткен Субах, Искифағн, Наукад-Курейш атты қалалар мен елді мекендердің орны жобаланды.
Бүкіл аудан аймағын зерттеуден алынған нақты археологиялық материалдар негізінде
тіршілік мезгілі белгілі болған бір топ елді мекендер табылды. Осы аймақты зерттеу
барысында антикалық дәуірде Қашқадария аңғарының жоғарғы бөлігінде халық пен елді
мекендердің тығыз орналасқаны, б.з. І мың жылдықтың ортасында «халықтардың ұлы көші»
кезінде тіршілік аймағының тарылғаны, жаңа жаңғыру кезеңі VІ-VІІ ғғ. сай келгені, тіршілік
34
