«Қазақстан тарихы, жалпы білім беру пәндері және ақпараттық жүйелер» кафедрасы

1. Ақпараттық жүйелерді жобалаудың концепциясы

АЖ жобалаудың әдіснамасының негізгі түсініктерінің бірі- оның бағдарламалық қамтамасыздандыруының (БҚ) ӛмірлік циклі түсінігі. БҚ ОЦоны жасаудың қажеттілігі туралы шешім қабылдаған уақыттан қолданудан толық шығарылып тасталатын уақытына дейінгі үзіліссіз процесс.

БҚ ОЦ регламентіне берілетін негізгі нормативті құжат ISO/IEC 12207 халықаралық стандартты болады.

ISO – International Organization of Standardization- международная организация по стандартизации, IEC- International Electrotehnical commission – Международная комиссия по электротехнике.

Ол БҚ жасау уақытында орындалатын процестерді, әрекеттерді және міндеттерді құрайтын ОЦ құрылымын анықтайды.

ISO/IEC 12207 стандарты б/ша БҚ ОЦ- інің құрылымы процестердің 3 тобына негізделген:

• 
  БҚ ОЦ – інің негізгі процестері (алу, жеткізіп беру, әзірлеу, эксплуатация, сүйемелдеу/сопровождение).
  
• 
  Негізгі процестердің орындалуын қамтамасыз ететін қосымша процестер (құжаттау, конфигурацияны басқару, сапаны қамтамасыз ету, верификация, аттестация, бағалау, аудит, мәселелерді шешу).
  
• 
  Ұйымдастырушылық процестер (жобаларды басқару, жобалардың инфрақұрылымын жасау, ОЦ- дің ӛзін жақсарту және бағалау , оқу).
  

Эксплуатация қолданысқа БҚ компоненттерін енгізу бойынша жұмыстарды атқарады, бұның ішінде мәліметтер қорын және пайдаланушылар орнын конфигуруциялау, эксплуатациялық құжаттармен қамтамасыз ету, қызметкерлерді оқытуды жүргізеді.

Жобаны басқару жұмыстарды жоспарлау және ұйымдастыру, әзірлеушілердің колективін жинақтаумен, орындалатын жұмыстардың мерзімін және сапасын бақылаумен айналысады.

Жобаны техникалық және ұйымдастырушылық қамтамасыз ету жобаны жүзегеасыратын әдістермен инструменталды құралдарды таңдауды қамтамасыз етеді. Жобаның сапасы АЖ-ні верификация, тексеру және тестілеумен байланысты.

Верификация – осы кезеңде жеткен АЖ-ні әзірлеудегі ағымдағы жағдайы осы кезеңдегі талаптарына жауап беретінін анықтайтын процесс. Тексеру әзірлеудің параметрлерінің бастапқы талаптарымен сәйкестігін бағдарламалауға мүмкңндңк береді.Тексеру нақты және күтілетін нәтижелердің арасындағы айырмашылықтарды теңестірумен және АЖ-нің бастапқы талаптарымен сәйкестігін бағалаумен байланыстыболатын тестілеумен де сәйкес келеді. Жобаны жүзеге асыру процесінде идентификация (текңестіру) сұрақтары, конфигурацияның жекелеме компоненттерінің және тұтастай жүйенің ӛзін сипаттау және бақылау сұрақтары маңызды орын алады.

Конфигурацияны басқару АЖ-дің ОЦ-інің негізгі процестерін қолдайтын, АЖ-ні әзірлеу және сүйемелдеу процестері.Әрбір компоненті әр түрлі және әр нұсқалы болатын кӛптеген компоненттерден тұратын.Күрделі АЖ-дің жобаларын жасау барысында олардың байланыстары мен функциялары есепке жасап алу мәселесі,бір текті және жүйенің толықтай қамтамасыз ету мәселелері туындайды. Конфигурацияны басқару оң барлық кезеңінде АЖ-ні ұйымдастыруға енгізетін ӛзгерістерді жүйелі түрде есепке алып, бақылауға мүмкіндік береді. АЖ-нің ОЦ-нің әрбір процесі жекеленген есептермен және оларды шешу әдістермен, алдыңғы кезеңде алынған бастапқымәліметтермен және нәтижелерімен мәнездемелері.

Талдаудың нәтижелері функционалдық моделдер, ақпараттық моделдер және оларға сәйкес диаграммалар бола алады. АЖ- дің ОЦ-і итерациялық сипатта болады.