Ќазаќстан Республикасыныњ бiлiм жєне ѓылым министрлiгi

Осы формуламен ашық және тісті дөңгелек материалдарының қаттылығы жоғары болған жағдайда есептейді. Егер тісті берілістердің өлшемдері жанасу беріктігінен анықталған болса, онда оларды иілу беріктігіне төмендегіше тексеру қажет:

Осы формуладан, сондай-ақ модульдің ең кіші мәнін де анықтауға болады

Минус таңбасы ішкі тісті дөңгелектерді есептеуде алынады.

Егер иілу беріктгі негізгі жұмыс істеу қабілеттілігінің критериясы болса, онда модульді тістің беріктігіне байланысты анықтаймыз.

Қиғаш және шеврон тісті берілістерді иілуге және жанасу беріктігіне есептеу, түзу тісті берілістерді беріктікке есептеуден еш айырмашылығы жоқ, ,тек қана олар түзу тісті берілістерге қарағанда берік келеді. Оның себебі 1) қиғаш тісті берілістерде тістердің жанасу ауданы көбейеді; 2) тістердің жанасу сызығы тістің басынан басталып аяғына дейін көлбеу жатады, сондықтан оларды иілу беріктігіне есептегенде консоль ретінде емес біртұтас(пластина) ретінде қарастырылады. ОлVβ коэффициенті арқылы есепке алынады;3) тістің беріктік коэффициентінің (V) шамасы жоғары болады. Сондықтан оларды есептеу жоғарыда көрсетілген жолдармен жүргізіледі, бірақ олардың беріктігін әр түрлі коэффициенттер арқылы есепке аламыз. Қиғаш тісті берілістердің қалыпты модулі стандартталған, сондықтан есептеу mn арқылы жүргізіледі. Иілу кернеуі:

όF=KFtYβKa/bmn, (20.36)

≥К =1/ (0,85...0,95)εα-тістердің дәлдік дәрежесі мен үстемелеу коэффициентіне байланысты анықталады:

Εa=[1.88-3.2(1/z₁+-1/z₂)] cos β.

Y_β=1-β/140- бұлформуланы қолданғанда β < 40⁰, ал егер β>42⁰ болса, онда Y_β=0,7 болсады. Осы көрсетілген ерекшілікті ескере отырып және φ_m=b/m_nқатынасын пайдаланып

m= V2K_FT₁Y_F Y_ε Y_β/φ_m[ό]Fz.

φ_m=10...45-20.6- кестесінен, ал тістің беріктік коэффициенті(Y) 20.5-кестесінен анықталады. Қисық тісті берілістер жанасу кернеуіне есептеліп, ось аралық қашықтығы болған жағдайда, олардың табылған модуль шамасын тексеру қажет.

m≥(u+-1)Y_FY_βK_αKT₂/u_αb[ό]_F )

Жанасу беріктігіне есептеу. Шеврон және қиғаш тісті дөңгелектерді жанасу беріктігіне есептеуде олардың тік тісті дөңгелектен негізгі айырмашылығы және оның беттік беріктігінің жоғарылығы мына шарттарға байланысты:

а) шеврон және қиғаш тіс бетінің қисықтық радиусы тік тісті дөңгелектің қисықтық радиусынан үлкен; жанасу беттерінің пішінін есепке алатын коэффициент

ZH=V 2cosβ/sin2α;

б) шеврон және қиғаш тісті дөңгелекте орташа меншікті есептеу күші тік тісті дөңгелектегі күштен аз болды

ώ_n=KF_t /b cos αl_Σ =KF_t /b cos α_t^εαK_ε;

в) күш жанасу сызығының бойымен бір қалыпты тарамайды. Сондай- ақ, ілінісу сызығы K_ε ε_α b шамасына дейін көбейеді. Сондықтан

Z_ε=V 1/K_ε ε_α.

Осы айтылған жағдайларға байланысты қисық тісті берілістердің жанасу беріктігі жоғары келеді және есептеуді жеңілдету үшін көрсетілген ерекшеліктерді бір-ақ коэффициент Z_k-мен есепке алады. сонда Z_K коэффициенті қиғаш тісті берілістердің Z_H Z_ε көбеитіндісінің түзу тісті Z_H коэффициентіне қатынасы алынған .Z_K шамасы тіс сандарына байланысты графиктен анықталды

ό_H=310/α_ώVKT²(u+1)³ (МПа).

Осьаралық қашықтығын анықтауда

Егер z≥20 болса, онда 310Z_K=270.

α_ώ =410(u+-1)V( 270/[ό]_Н^u)² KT₂/φ_α(*)
Тақырыпқа байланысты алынған сұрақтар.

1. Тісті берлістер туралы жалпы мәліметтер.

2. Олардың классификациясы және қолданыу салалары.

3. Конусты тісті берлістер.

4.Геометриялық есептеулері және беріктікке есептеу Қолданылатын оқулықтар.

Тәжібаев С.Д. Қолданбалы механика; 162-180 бет.