Ќазаќстан республикасы ѓылым жєне білім министірлігі

Жуылған банкілер ұяшықтан итеріліп шығарылады да түсіру механизмі 4 арқылы пластиналы транспортерге қойылады да, машинадан шығарылады.

Жуу зонасы арқылы банкілірді тасымалдау бас транспортердің 3 көмегімен жүреді. Бас транспортер үзілісті қозғалады. Ол электрқозғалтқыштан 10 сыналы белдікті беріліс және буындықты төмендеткіш 11 арқылы қозғалыс алады. Бундықты төмендеткіш шынжырлы беріліс 12 арқылы кривошипі бар білікке 13 айналыс береді, ол кергіш 5 және шаппалы ілініс 6 арқылы үздікті түрде жұлдызшаларымен бірге жетекші білікті айналдырады да, бас транспортер банкілер орталық арасындағы ара қашықтығына тең бір қадам жасайды. Тиеу механизмі 2 және транспортердің роликтері шынжырлы берілістер 1, 14, 15 арқылы қозғалысқа келеді.

15.1 сүрет. Банка жұғыш машинаның кинематикалық сұлбасы:

Металл флягтарды жуу үшін карусельді және туннельді типті машиналар қолданылады.

15.2 сүрет. Карусельді типті фляга жұғыш машинаның сұлбасы:

Туннельді типті машина туннельдің тікбұрышты қимасы арқылы өтетін көлденен торлы транспортерден тұрады. Флягтар транспортер торына мойыншалары төмен қаратылып орнатылады. Олар жылжып отырып туннельге кіргенге дейін олардан сүт қалдықтары ағып кетеді. Транспортер буындықты төмендеткіш және жетекші жұлдызша арқылы электрқозғалтқыштан қозғалыс алады. Транспортердің керілуін кергіш жұлдызшалар қамтамасыз етеді.

Флягтарды туннельді типті машинада жуғанда олар келесі жуу аймағынан өтеді: суық сумен шаю, 70 С температурадан төмен емес сілтінің ыстық ерітіндісімен шаю, 85 С температурадағы ыстық сумен және суық сумен шаю.

Машинаның төменгі бөлігінде төрт ванна орнатылған: екеуі - суық су жинауға арналған, екеуі – ыстық сілті ерітіндісімен ыстық суды жинауға және сақтауға арналған.

Сымды корзиналар мен полиэтиленді жәшіктерді жуу үшін туннельді типті жәшік жуғыш машиналар қолданылады.
4. Бөтелке жуғыш машиналардың тағайындалуы, құрылысы

және жұмыс істеу принципі.
Сүт зауыттарында шыны бөтелкелерді жуу үшін сумен шприцтеп және жібітіп бөтелке жуғыш машиналар қолданылады. Олардың екі типі болуы мүмкін: бір және екі қатарлы.

Шприцтеп және жібітіп бөтелке жуғыш машиналардың құрлымы екі құрылғының қосылысы түрінде болады: жібітіп жуғыш, шприцтеп және шайып жуғыш, олар тікбұрышты пішіндей металл тұрықта орналасқан.

Жібіту тетіктері химиялық ерітінділер әсерімен кірді жібітуге арналған, ол тікбұрышты формаға ұқсас ванна түріндей болады, машинаның астынғы бөлігінде орналастырылады.

Шприцтеп шаю құрылғысы бөтелкенің ішкі және сыртқы қабырғаларындағы жібітілген кірлерді жуғыш ерітінді және су ағынының көмегімен жууға арналған. Мұндай құрылғыларда бөтелкелердің ішкі беті жуғыш ерітіндінің немес судың ағынымен шприцтеуге түседі. Сыртқы беті бөтелкелердің үстінде орнатылған перфорирленген құбыр немесе перфорирленген түптен арнаулы астаушалар арқылы аққан су ағындарымен шайылады.

Бөтелкенің ішкі бетің шприцтеу кезінде оның мойыншасы төмен қарап шашыратқыштан жоғары орналастырылады. Жұғыш ерітінді және су ағыны бөтелкенің ішіне мойынша арқылы беріледі, түбіне дейін барады да бүйір қабырғалары бойынша ағып шығады, нәтижесінде бөтелкенің ішкі бетінен кірлер шығарылады.

Шайып шприцтеу құрылғының жұмыс істеу тиімділігі ағынның кинетикалық энергиясымен анықталады.

Жалпы шприцтеу ұзақтылығы шприцтеу саны мен бір шприцтеу ұзақтылығынан тұрады. Жұғыш ерітіндімен және сумен шприцтеудің жалпы саны 10-нан 20-ға дейін болады. Бір шприцтеу ұзақтылығы бөтелкенің шашыратқыштан жоғары тұру уақытымен анықталады. Машинаның құрлымына және оның өнімділігіне байланысты бөтелкенің тұру уақыты 3-тен 10 с дейін болуы мүмкін. Машинаның өнімділігі жоғарылаған сайын оның тұру уақыты азаяды. Бас транспортердің тұру уақыты мен оның қозғалу уақытының қосындысы цикл уақытын көрсетеді.

Кірлену дәрежесін ескере отырып жуудың пайдалы уақыты бас транспортердің ұзындығы мен оның жылдамдығына байланысты болады. Өз кезегінде бас транспортердің жылдамдығы машинаның өнімділігіне әсер етеді. Жалпы пайдалы жуу уақыты және машинаның өнімділігі машинаның ауқымды өлшемдерінен байланысты.

Әртүрлі жұмысшы сұлбалары бар екі машиналарды салыстырған кезде ең оңтайлы машина болып ауқымдылық коэффициенті аз болатын машина табылады.

Жуу кезінде машинаның бас транспортері бөтелкелерді бір аймақтан екіншісіне тасиды. Бұл кезде бөтелкелер тізбектеле отырып жібіту, жұғыш ерітіндімен шприцтеу және сумен шаю аймақтарынан өтеді. Жібіту мен шприцтеу кезінде 70-75 С дейін қыздырылған сұйықтарды пайдаланады. Термиялық сынуды болдырмау үшін аймақтар арасындағы температура өзгерісі 30 С керек.

Бас транспортер жұлдызшалармен керілген екі төлкелі-шығыршықты шынжыр түрінде болады. Шынжырлар арасында бөтелкелерге арналған ұяшықтары бар тасымалдағыштар бекітілген. Кірленген бөтелкелер ұяшықтарға тиімді, ал жуынғандары тиеу және түсіру механизмдерінің көмегімен түсіріледі. Бас транспортердің мерзімдік қозғалысын қалыптастыру үшін әртүрлі берілісті мезанизмдері қолданылады. Олар жұдырықшалы құрылғылар, қос-иінді бұлғақты (кривошипно-шатунный) механизм, мальталық кресті, гидроцилиндрді қолданып жасалуы мүмкін.

Бөтелкелерді жуу машиналарының жетекші механизмі электрқозғалтқыштан, қорғағыш жалғастырғыш және буындықты төмендеткіші бар сыналы белдікті вариатордан тұрады, ол тісті жұп және шаппалы механизм көмегімен бас транспортерге мерзімді қозғалыс және шынжырлы беріліс көмегімен тиеу және түсіру механизмдерінің планкасы бар шынжырлардың тұрақты қозғалыс жасайды.

Сүт зауыттарында жібітіп шприцтеу типті бөтелкелерді жуу машиналары кеңінен қолданылады, оның тұрығына сымды корзиналарды жууға арналған машина қосымша бекітілген. Машинаның барлық негізгі механизмдері пісірілген тұрықта оранатылған. Бақылау-өлшеу аспаптары көрсетілген бөтелкелерді жуу машинаның сұлбасы 15.3 сүретте берілген.

Жетекші жұлдызшадан өткеннен кейін таза бөтелкелер итергіштің көмегімен тасу уяшықтарынан шығарылады және түсіру механизмі көмегімен пластиналы транспортерге беріледі де, машинадан шығарылады.

Тиеу-түсіру пластиналы транспортерден басқа машинаның барлық механизмдері қуатты 4,5 кВт, біліктің айналым саны 950 мин^-1 болатын электроқозғалтқыштан қозғалыс алады.

Электроқозғалтқыштан жылдамдық сыналы белдікті вариатор көмегімен буынтықты төмендеткіштің бірінші білігіне беріледі. Вариатор қорғағыш жалғыстырғышпен жабдықталған. Буынтықты төмендеткіштің екінші білігінен беріліс тістер жұбына беріледі де, ол шаппалы механизмге қозғалыс береді. Шаппалы механизм бас транспортердің мерзімді қозғалысын қамтамасыз етеді. Транспортердің қозғалысының толық циклі: қозғалу мерзімімен және тоқтау мерзімінің дейінгі аралық болады. Толық цикл ұзақтылығы 6 с.

1 – бөтелкелерді алдын-ала шаю шашыратқыш; 2, 5, 8, 11 – суық сумен, жылы сумен, ыстық сумен, сілті ерітіндісімен бөтелкелерді шаюға арналған шашыратқыштар; 3, 4, 7, 10 - суық сумен, жылы сумен, ыстық сумен, сілті ерітіндісімен бөтелкелерді шприцтеуге арналған шашыратқыштар; 6, 9 - жылы және ыстық суға арналған бактар; 12 - сілті ерітіндісіне арналған ванна; 13 – сымнан жасалған себеттерді ыстық сумен жууға арналған бак; 14 - ыстық суға арналған бак; 15 - ыстық суға арналған ортадан тепкіш сорап; 16 - сілті ерітіндісіне арналған ортадан тепкіш сорап; 17 - ыстық суға арналған ортадан тепкіш сорап; 18 - жылы суға арналған ортадан тепкіш сорап

15.4 сүрет. Суға батыру және шприцтеп шаю

құрылғыларының орналасу сұлбасы.

Бөтелкелерге екінші рет шаю және шприцтеу кезінде 45 ˚С температурадағы ыстық су қолданады, ол ортадан тепкіш сораппен 17 бактан 9 сорылып шашыратқыштарға беріледі. Ыстық су жабық контурда араласады. Үшінші рет шаю және шприцтеу үшін 30 ˚С температурадағы жылы суды пайдаланады, ол да жабық контурда ағады және ортадан тепкіш сорап 18 арқылы 4 және 5 шашыратқыштарға беріледі.

Төртінші рет шаю және шприцтеу кезінде суөткізгіштегі суық су 2 және 3 шашыратқыштарға беріледі. Бұл су жылы су алуға арналған астау бойымен бакка ағады. Бакта пайда болған артық су суөткізгіштің ағыс нәтижесінде бөтелкелерді алдын-ала шаю үшін шашыратқышқа бағытталады. 2, 5, 8, 11 шашыратқыштарға судың және сілтілі ерітіндінің берілуін реттеп отыратын вентиль орнатылған. Жылы және суық су 6, 9 бактарына берілген деңгейдегі судың температурасын ұстап тұру үшін барботер орнатылған. ыстық судың артығы бактан 9 бакқа 14 беріледі, одан сорап 15 көмегімен жәшіктерді жууға арналған шашыратқышы бар коллекторге беріледі. Сілтілі ерітіндісіне арналған бакқа конденсат пен сілтілі ерітіндісінің араласып кетуін болдырмау үшін, сондай-ақ берілген концентрациясын түсірмеу үшін беттік түрдегі қыздырғыш орнатылған. Бұл ваннада суөткізгіштен су беруге, сілтілі ерітіндісін және концентрацияланған сілтілі ерітіндісін беруге арналған үш еңгізу құбырлармен жабдықталған.

Ортадан тепкіш сораптың сору желілеріне пайдаланылған сілтілі ерітіндісі мен суды сүзуге арналған сүзгілер орнатылады. Бөтелке жуу машиналарын реттеу және бақылаудың автоматтық жүйесі ваннадағы 12 сілтілі ерітіндісінің концентрациясын, температурасын реттеуін бақылайды. 6, 9 бактардағы ыстық сумен суық судың температурасын, сондай-ақ шашыратқыштарға берілетін су мен будың қысымын бақылап және реттеп отырады.

Судың және сілтілі ерітіндінің температурасын бақылау үшін ТПП-Ск типті манометрлік термометрлерді қолданылады, олардың датчиктері сәйкес ванналарға орнатылады, ол тура әсер ететін манометрлік реттегіш судың және сілтілі ерітіндінің температурасын реттеуге мүмкіндік береді.

Сілтілі ерітіндінің концентрациясын автоматты түрде реттеу мен бақылау үшін басқару құрылысы пайдаланылады.

Машинаның алдынғы бөлігіне манометрлер және манометрлік термометрлер орнатылған, олар жуу жүйесіндегі және бу магистралиндегі қысымды, сондай-ақ бактарындағы судың температурасын көрсетеді.

Машина оқшаулау құрылгысымен жабдықталған, ол машинаның жұмысында ақау бола қалған жағдайда бас жетекті электрқозғалтқыштан ажыратады.

Бөтелке жуу машинаның негізгі техникалық есептері. Бөтелке жуу машинаны есептегенде шприцтеу және шаю кезіндегі жұғыш ерітіндісінің шығынын, шприцтеу және шаюға арналған түтікшелердің саңылауларының диаметрін, жууға кеткен жылу мен бу шығыны, машина жұмысының қуатын ақтайды.

Жуғыш ерітіндісімен бөтелкелерді шприцтеуге қажетті ерітіндінің жалпы мөлшері келесі теңдеумен анықталады, м³/сағ

М₁=3600п₁т₁,

Бөтелкелерді шаюға арналған жұғыш ерітіндісінің қажетті мөлшері мына формуламен анықталады, м³/сағ

М₂=3600п₂т₂,

Бас транспортердің жетекші білігіндегі қуат N (кВт) келесі формуламен анықталады

мұндағы Р – шеңберлік күш, ол контурда айналу әдісімен анықталады, Н; v – жетекші жұлдызшаның шеңберлік жылдамдығы немесе транспортердің сызықтық жылдамдығы, м/с.

Жетектегі механизмнің шығындарын ескере отырып анықталатын электрқозғалтқыштың қуаты N_эд (кВт)

N_эд= N₁₂₃₄,

мұндағы ₁, ₂, ₃, ₄ – шаппа механизмнің, тісті берілістің, буынтықты төмендеткіштің, жылдамдық вариатордың ПӘК-і.

Ортадан тепкіш сораптардың жұмысына жұмсалатын қуат N_н (кВт)

N=Gp/1000_м,

мұндағы G – шашыратқыш пен астауларға сораппен берілетін сұйық мөлшері, кг/с; р – сорап туғызатын қысып, Па; _м – механикалық ПӘК-і.

2. Жібітіп шприцтеу типті банка жуғыш машинаның құрлысы мен қолданылуын түсіндірініз.

3. Жібітіп шприцтеу типті банка жуғыш машинаның жұмыс істеу принципін айтыныз.

4. Тербелмелі типті металды фляга жуғыш машинаның құрлысың түсіндірініз.

5. Туннельді типті металды фляга жуғыш машинаның негізгі тораптарын айтыныз.

6. Жібітіп шприцтеу типті бөтелке жуғыш машиналардың құрлымың айтып берініз.

7. Ауқымдық коэффициентін анықтайтын формуланы жазыныз.

8. Жуғыш ерітіндісімен бөтелкелерді шприцтеуге ерітіндінің жалпы мөлшерін анықтайтын формуланы жазыныз.

9. Жуғыш ерітіндісімен бөтелкелерді шаюға ерітіндінің жалпы мөлшерін анықтайтын формуланы жазыныз.

10. Бас транспортердің жетекші білігіндегі қуат пен ортадан тепкіш сораптардың жұмысына жұмсалатын қуатты анықтайтын формуланы жазыныз.

Берілген қазіргі машиналардың талдауы, шикізатты механикалық өңдеуге арналған әртүрлі машиналардың қолдануын көрсетеді. Олар тек ғана бір технологиялық операцияны атқаруға арналған. Бұл машиналарда кең көлемде жұмыс істеу тәртібін реттеуге, яғни берілген қасиеттері мен параметрлері бар шикізатты өңдеуге арналған ең қажетті тәртібін таңдауға болмайды.

Шұжық фаршын механикалық өңдеуге арналған жабдықтар ішінде шетел және отандық мамандар автоматтандырылған жоғары жылдамдықтық вакуумдық және вакуум-пісіру куттерлерге ұсыныс береді. Олар шикізатты біріккен майдалау мен араластыру негізінде жетілдірілген ұсақтауды қамтамасыз етеді. Бұл өңдеу фарштағы су байланысы, майдың эмульгирлендіру және біртекті құрам пайда болуына өте жақсы жағдай туғызады және де өнімнің сапасы мен санына жақсы әсер етеді. Нәтижелі фактор болып қысқа мерзім ішінде шикізат ұсақтаудын жоғары дәрежесі табылады. Бірақ та куттерлердің кейбір құрлымдарында бірнеше операцияларды, яғни қосымша фаршты қалыптауға болмайды.

Тамқ өнімдерінің сапасы мен саның жоғарылату, энергия мен шикізатты операциялар арасында тасымалдауда шығындарын азайту, өндіріс ауданы мен жұмысшылар санын қысқарту проблемасын шешу жолдарының бірі үздіксіз әмбебап көп операциялық машиналар мен олардың негізінде автоматтандырылған ағынды желілерді жасау болып табылады.