Қазақстан Республикасы іім төтенше жағдайлар комитеті Көкшетау техникалық институты

5.1 кесте

Көбік түзгіш	Көбіктің жеткізу қарқыны, л·м-2·с-1
	0,20	0,13	0,09	0,074
ПО Рауан-6	50	62	71	83
ПО Рауан-6Ц	16	18	25	32
	14	20	29	34
ПО Рауан-6Ц ортасы	15	19	27	33

Нақты өрт болған жағдайда, көп колемде төгілген мұнай өнімдері өшіруге байланысты, ПО Рауан-6Ц фторсинтетикалық көбік түзгішін қолданғанда, кем дегенде, өрті өшіргенде нәтижесі 2 есе көп болады.

• 
  - ПО Рауан-6Ц - ПО Рауан-6
  

Төменгі еселенген көбікпен сөндіру уақытын анықтаудың нәтижесі үшін, берілген ертіндігінің қарқынды берілуін орташа арифметикалық үш параллельді сынақ нәтижесінде қолданады.

мұндағы m_1, m₂ – сөндіруден кейінгі және алдыңғы көбік массасы, кг.

Сыни қарқындылық (I ), дм³/м²·с, 5.2 формула бойынша есептелінеді:

мұндағы I₁ - қарқындылық, яғни сөндіру уақытты 300 с жоғары немесе сөндіру дм³/м³с жетті;

Ертіндінің сыни қарқындылық (минимальды) берілуін анықтау нәтижесі үшін, оның орташа арифметикалық үш сынықтың нәтижесіне тең, қарқындылыққа көңіл аудару керек.

Қарқынды берілу белсенділігін қисық кестедегі, көбік шығынының берілу қарқындылығына тәуелді екенін ескере отырып анықтайды.

Қайталап сынақтан өткізу нәтижелерінің арасындағы алшақтық 0,95 мүмкіндікке әкеледі, яғни + 10% көлемінде болуы керек.

Спиртті әсерлі сөндірудің тәуелділігін анықтау мақсатында орта еселік қабілетін пайдалану тәсілімен моделді резервуарда өртті сөндіру зерттеуші көбік түзгіштердің көмегімен өткізілді. (5.1 сурет, №1 сызба)

Дипломдық жобаның жұмыс көлемі төмендегіде міндеттерге орындауға негізделген:

1) Нысан өрт қауіптілігінің талдауы.

2) «Рауан» ЖШС (Атырау қаласы) өндіретін көбіктүзгіштердің техникалық сипаттамаларына талдау жасау.

3) Фторлы және көмірсутекті көбіктүзгіштерден құралған көбіктердің от сөндіру тиімділігін салыстыру.

Сараптамалық жолда спиртті сөндіру кезінде көбіктің тиімді берілуі, әртүрлі дайындалған көбік түзгіштерді пайдалануға уақыттың тәуелділігі анықталды. Көбіктің тиімді берілуі стакандағы көбіктің сөндіргенге дейінгі және кейінгі аралықтағы, көбіктің салмағы мен сөндіру уақытын салыстыру жолымен анықталады.

Сараптамада келесі көбік түзгіштер пайдаланады: фторсинтетикалық қабыршық түзгіш биожайылмалы мақсатты, жоғарғы сөндіргіш қабілеті бар ПО «Рауан-6Ц» көбік түзгіші және көміртекті ПО «Рауан-6» көбік түзгіші.

Бұл көбік түзгіштердің құрамында фторланған беткі-белсенділік заттар бар, яғни олар су ерітіндісінің бетіне төменгі тартылыммен қамтамассыз етеді, әрі мұнай өнімдерінің бетіне өзі еритін қабыршықтың түзуіне мүмкіндік береді. Жанып жатқан сұйыққа будың өтпеуіне сулы қабыршық кедергі жасайды, яғни жанып жатқан алаңда будың түсуі жылдамдығын шұғыл бәсеңдетеді, өз кезегінде өрттің сөнуіне және ұзақ уақытқа дейін қоршаған ортадағы газдың сөнуіне септігін тигізеді.

Алғашқы зерттеудің нәтижесінде:

Зерттеудің бірінші кезеңінде құрылған кесте бойынша өткізілген сараптаманың нәтижесінде, көбіктің берілуі шығындар мен жалынды сөндіру уақытының тәуелділігі зерттелді. (5.1 кесте, 5.1- 5.3 сурет, № 2, 3, 4 сызба). Кесте бойынша көбікті тиімді берілуінің белсенді және күрделілігі анықталады. Белсенді берілуі оның тиімді берілу кезінде кестедегі минимумды қисық белгілердің көрсетуінше көбіктің шығынына байланысты екендігі анықталады. Зерттеу барысында анықталғаны, ПО «Рауан-6Ц» берілуінің түрлі формасының ең тиімді және аз мөлшерде тиімді берілуінің мұнай өнімдерінің барлық түріне қолдануына болатындығы - 0,02 - 0,03 л∙с^-1м^-2 (5.1 кесте).

Зерттелген көбіктердің бәрінде күрделі және белсенді берілу көлемі аз мөлшерде облыстарға жылжытылады. Зерттеу нәтижесі мынаны көрсетеді, яғни барлық мұнай өнімдеріндегі өрттерді су ерітіндісіндегі көбік түзгішпен сөндіруге болады.

Екінші зерттеудің нәтижесі:

Өрт сөндіруіші әсерлігінің негізгі параметрлері I_кр күрделірек қарқынды судың берілуімен минималды Q_үс үстемелі шығынында.

Кесте бойынша алынған сараптамалық мәлеметтерге қарағанда көбіктің сөндіру уақыты мен үстемелеу шығынына тәуелділігі ПО «Рауан-6Ц» көбік түзгіш және этанол сөндіру кезіндегі қалыптасуы мынаны көрсетеді:

- көбіктің күрделірек жеткізу қарқыны (0,08 л∙с^-1м^-2)

- көбіктің белсендірек жеткізу қарқыны (0,154 л∙с^-1м^-2)

-минималды сөндіру уақыты (5,2 с)

- көбік түзгіш жұмыс ерітіндісіне бөлінген минималды шығын (0,02 л∙м^-2)

Демек графике (5.3 сур. 5 сызба) қарағанда өрт өшіруге көрсетілген уақытында өнімділікпен бергені ПО «Рауан-6Ц» тең 0,14 л/м²∙с, ол ПО «Рауан-6» көбік түзгішінен қойдайғалында 3 есе кем.

Нақты өрт болған жағдайда, көп колемде төгілген мұнай өнімдері өшіруге байланысты, ПО «Рауан-6Ц фторсинтетикалық көбік түзгішін қолданғанда, кем дегенде, өрті өшіргенде нәтижесі 2 есе көп болады.

Мұндай жағдайда, мұндай ерітінділерді жалынның алдын алатын, мұнай өнімдерінің бетіне үнемі жұқа су қабатын ұстап тұру үшін пайдалануға болады.

Ә д е б и е т т е р

1. 
   Закон Республики Казахстан «О гражданской защите» от 11 апреля 2014 года №188-V 3Р.
   
2. 
   _{Шароварников А.Ф. Противопожарные пены. Состав, свойства, применение, М.: Знак, 2000.}
   
3. 
   ГОСТ 4.99-83 СПКП. Пенообразователи для тушения пожаров.
   

1. 
   ГОСТ Р 50588-93. Пенообразователи для тушения пожаров. Общие
   

4. 
   Порядок применения пенообразователей для тушения пожаров.
   

5. 
   Рекомендации по тушению пожаров нефти и нефтепродуктов в
   

6. 
   Корольченко А.Я. Пожаровзрывоопасность веществ и материалов и
   

7. 
   Балашова Г.К. Пожаровзрывоопасность веществ и материалов. М.: ВНИИПО. 1990. 70 с.
   
8. 
   Гавриленко Н.Д. Исследования в области техники безопасности и охраны труда в химической промышленности. М.: 1993. С.242.
   
9. 
   ГОСТ 12.1.044-89 "Пожаровзрывоопасность веществ и материалов.
   

10. 
    ГОСТ 12.1.004 – 91 Пожарная безопасность. Общие требования.
    

определения биоразлагаемости в водной среде.

13. 
    Маршалл В. Основные опасности химических производств: Пер. с англ.-М.:Мир, 1989.-672 с., ил.
    
14. 
    Джумагалиев Р.М. Теория горения и тушения пожаров. –