Едендер және түрлері
Еденге әсері. Өндірістік ғимараттарда азаматтық құрылыстағындай еденді топырақ жабынына орнатады.
Еденді технологиялық үрдіске байланысты сынайды. (сурет 2). Еден конструкциясына қондырғыдан, адамдардан, шикізат және дайын өнімнен күш түседі.
Қондырғылардың жұмыс жасау барысында ауыр құралдардың құлауы кезінде дірілдеткіш, динамикалық және соққылы күштемелер пайда болады.
Сурет 2 Еденге әсер етуші ішкі әсерлер: 1 статикалық күштеме, 2 — дірілдеткіш күштеме, 3 – динамикалық күштеме, 4 — қозғау күші, 5 — қоршаған орта температурасы, 6 — жылу соққылары, 7 — газ, сұйық күйіндегі химиялық бөлшектер, , 8 сұйық және бутәріздес ылғал, 9 — статикалық электр желісі, 10 — адасқан токтар, 11 — биохимиялық әсерлер.
Еденге қойылатын талаптар. Өндірістік ғимараттардың еденіне жалпы талаптардан басқа арнайы талаптар да қойылады. Мұндай талаптарға механикалық беріктікті, статикалық және динамикалық сипаттағы күштемені, еденнің жануға төтеп бері қасиетін, ыстыққа қарсы қасиетін, физико-химиялық және биологиялқ әсерін және тағы да басқа талаптарға сай болуы керек.
Конструктивті еденнің схемасы. Еден конструкциясы жабыннан, тартпадан, гтдроизоляциядан және жылу немесе дыбысоңашалағыш қабаттан тұрады.
Өндірістік ғимараттарда еденді жабынға байланысты үш негізгі топқа бөледі.
Бірінші топ- біртекті немесе шовсыз. Олар мынадай болуы мумкін:
а) табиғи материалдар негізінде: топырақты, гравийлі, қиыршық тасты, саздыбитті, саздыбетонды;
б) жасанды материлдар негізінде; бетонды, болатбетонды, мозаикалы, цементті, шлаковые, асфальтты, асфальтібетонды, полимерлі (мастика түрінде, илем және бетон).
Екінші топ- даналық материалдан құралған еден: тасты- кірпішті және клинкерлі, жұмыртасты; тақтайшадан және бетон тақтайшасынан, металлцементті, мозаикалы— террацо, асфальтты, асфальтбетонды, керамикалық, шойынды, болатты, ағаш-талшықты.
Үшінші топ- орамды және беттік материалдар; орамды —линолеумнан, синтетикалық кілемшеден; жапырақша —винипласттан, ағаш-талшықты және ағашжоңқалы беттен тұрады.
Қоршаушы конструкциялар.
Дәріс жоспары
1. Қоршаушы конструкциялар
Өндірістік ғимараттарда азаматтық құрылысқа қарағанда, жабындар әр түрлі әсер етеді (сурет 6). Оның көтергіш конструкциясы өз массасының салмағымен, сонымен қатар қар мен желдің салмағына қарсы жұмыс істейді. Сонымен қоса, аспалы көлік пен көтергіш конструкцияның жабынының динамикалық салмағы болмаған жағдайда.
Сурет 6 Жабынның ішкі әсері: 1 —Тұрақты салмақ (қондырғы конструкциясының массасы), 2—уақытша салмақ (қар, көлік құралдарының салмағы, пайдаланудағы салмағы), 3— жел, 4 және 10— қоршаған ортадағы температураның әсері, 5 — атмосфералық ылғал (жауын-шашын, ауа ылғалы), 6 және 11— химиялық әсер етуші бөлшектер, 7 және 12 — микробтар, сыртқы және ішкі ауадағы, 8 — күннен алынған радиация, 9 — ішкі ауадағы ылғал, 13 — жылу соққылары, 14 — динамикалық соққылар.
Күшті және әлсіз әсерлер жабынға тұрақты, уақытша әсер етуі мүмкін.
Өндірістік ғимараттардың жабындарын ережеге сай шатырсыз жазық шатырмен, ішкі сужинағышпен орналастырады. Конструктивті шешімнің негізіне сүйене отырып, жабын аралықты және аралықсыз схемамен беріледі (сурет 7). Аралықсыз схема анағұрлым тиімдірек және көп пайдаланылады.
Сурет 7 Жабынның қоршағыш бөлігінің конструктивті схемасы: а — аралықсыз, б — аралықты; 1 — колонна, 2— жабынның көтергіш конструкциясы — ферма, 3— жабын тақтайшасы, 4— аралық, 5— кішіөлшемді тақтайша
Қыздырылмайтын ғимараттарда жабынды жылытқышсыз суық етіп жасайды. Кішкене жылу бөлінетін ғимаратта жабын болат шатыр болған жағдайда суық етіп, ал орамды шатырда температураны азайту мақсатында және гидрооңашалағыш жабынды орналастырады.
Жылытылған жабынды қоршағыштың бөлігі көтергіш конструкциялардан, буоңашалағыштан, жылуоңашалағыштан, тік тартқыштан және шатырдан, ал суық жағдайда тек қана көтергіш конструкциялардан, тік тартқыштан тұрады.
Жабынның аралықсыз схемасында негізгі көтергіш конструкцияға ірі өлшемді тақтайша төсейді- настилдер жабын бөліктерінің элементтері қызметін атқарады.
Соңғы кезде болат настилден, алюминийден, пластикалық массадан, асбестцементтен және тағы да басқа құрылыс материалдарынан жасалған жабын тақтайшалары көп қолданыс тапты.
Қыздырылатын ғимараттардың астынан әсіресе ішкі ауаның ылғалы көп болған жағдайда бір немесе екі қабатты орамнан буоңашалағыш орнатады немесе тақтайшаның бетін битуммен жағады.
Аралық биіктігінің өзгеретін жерінде температуралық шов орнатады, бұл жағдайда орамды гидрооңашалағыш кілемшені 250 мм биіктікте орнатады.
Темірбетон аралықтары Т- немесе П- тәрізді қиылыста аралық 6 м жабынмен жабады (сурет 7, а, б,). Темірбетон құрамалы тақтайшаны қырлы және қырсыз етіп дайындайды (сурет 7, в, г). Тақтайшаның ұзындығы қабылданған аралық осьтерінің арасына сәйкес болуы керек. Үлкен аумақты қамтамасыз ету үшін тақтайшаның тірек ұшын трапециялы ойып кесумен және аралас қатарда орнатады (сурет 7, д).
Сурет 7 Жабынның қоршағыш элементтернің бөліктері: а — темірбетон аралықтары, б — көлденең аралық қиылысы, в — темірбетон және армокөбіктібетон тақталры, г— тақтайшалардың қиылысуы, д — тақтайша жапсары
Баспалдақтар, арақабарғалар, дарбазалар және т.б. ғимараттардың элементтері.
Өндірістік ғимараттың сатысын негізгі, қызметтік, өрт сөндіруге және апатты жағдайларға арналған деп бөледі (сурет 5).
Негізгі саты қабат аралық жүріп тұруға, сондай-ақ өрт немесе апаты жағдайда адамдарды эвакуациялауға арналған.
Қызметтік сатылар қондырғы орнатылған жұмыс аумақтарымен байланысты қамтамасыз етді, кейде қабат арсында қосымша байланыс ретінде қолданылады. Сонымен қатар қызметтік сатылар тұратын және жөнделетің аумақтарының көпірлі крандарын атқарады.
Өртке қарсы сатылары өрт болған жағдайда үстіңгі қабаттар мен ғимарат жамылғысына жету үшін арналған. Апат сатылары өрт пен апат кезінде ғимараттан адамдарды эвакуациялау үшін қолданылады.
Сурет 5 Өртке қарсы сатылары: а — тігінен, б — көлбеу, в — авариялық
Ғимараттарындағы терезелер – түрлері және олардың қабырғада орналасуы. Терезе жақтаулары мен панелдері.
Қажетті жарық пен аэрация үшін өндірістік ғимараттардың беттік қабырғаларына орнатылатын терезенің көлемі азаматтық құрылысқа арналған терезенің көлеміне қарағанда үлкен болады. Олардың өлшемдерін унификация мақсатында ені бойынша 0,5 м биіктігі бойынша 0,6 м деп алады. Түптеулердің жармалары аспаның тік және көлденең осі болады. Олар жоғарғы, төменгі, ортаңғы аспалы болады.
Көп жағдайда өндірістік ғимараттардың терезелерінің түптемелерін біртекті етіп орнатады.
Өндірістік ғимараттардың терезелерінің ойықтары ағашты, болатты және темірбетон түптемелерінен, шыныблоктардан, шыныпакеттерден немесе полимер негізінде жасалған жарық өткізгіштерден жасалады.
Терезе блокын орнатып болғаннан соң беттік қабырғаның ойықтарына цинкті болаттан жасалған тұмшалағыш, ал ішкі бетіне ағаштан немесе бетоннан жасалған терезе асты тақтасын орнатады.
Ыстық цехтарда (құймалы және т.б), ауа ылғалы жоғары цехтарда болат терезе түптемелері орнатылады. Олар ағаш түптемелеріне қарағанда ұзаққа шыдайды және пайдалануда жеңіл. Терезе ойықтарын жеке түптемелермен толтыруға болады.
Қарапайым болат түптемелерге қарағанда қазіргі таңда болат терезе панельдері кең қолданыс тапты. Олар әдетте қарапайым, қатты және биіктігі 20 м дейінгі терезе ойықтарын бекітуге мүмкіндік береді. Терезе панельдерін труба тәрізді немесе иілген профильден жасайды. Олардың өлшемдері қабырға панельдерінің биіктіктерінің 1200 және 1800 мм, биіктігі 6 м өлшемдеріне сай болуы керек. Олар саңылаусыз және ашылатын жармалармен, біртекті және екі қабатты швынылаумен болуы мүмкін. Панель жалпы рамадан және шыныланған элементтерден (рамадан) тұрады, оларды ілгекке немесе дәнекердің көмегімен бекітеді. Ойықтарының биіктігіне байланысты панельді бір-біріне орнатады, олардың өздік массасы төмендегі қабырға панеліне жіберіледі. Әр панельді каркас колоннасына төрт жерден болтпен бекітеді.
Темірбетон терезе түптемелері отқа төзімді, берік, шіруге икемделмеген, пайдалануда тиімді, бірақ дайындауда қиынырақ.. Оларға жарма бөліктерді орнату қиын, сол себепті көп жағдайда темірбетон түптеулерін саңылаусыз етіп орнатады, ал қажетті жағдайда болаттан немесе ағаштан жасалған форточка орнатады. Темірбетон түптемелерін қабырғаға болат бекітпелердің көмегімен бекітеді. Шыныларды түптеулерге цинкті кровельді болат кляммермен бекітіледі, олар 150-300 мм қадам сайын орнатылады.
7. Межелік бақылау және қорытынды атестация кезеңінде студенттердің білімдерін бақылауға арналған материалдар
7.1 пән бойынша жазба жұмыстарының тақырыптамасы
Рефераттар тақырыптамасы
Пәннің мақсаты мен тапсырмалары
Құрылыстың материалды техникалық базасының дамуы мен орналасуының схемасы.
Жаңа, қалпына келтірілген және тахникалық жабдықталудың құрылысның дұрыстығының бекітілуі. Мекеменің қуатының бекітілуі және орналасуы.
Жобаланатын кәсіпорынға жер учаскесінің бөлінуі.
Қала аумағында құрылыс алаңының орналасуы.
Кәсіпорын жобалауға тапсырма құрасыру оны мақұлдау және бекіту.
Кәсіпорын жобалаудың құқықтық және нормативтік жақтары.
Жобалайтын кәсіпорынға арналған тапсырманы құрастыру, оны белгілеу және
бекіту.
Жобалайтын кәсіпорынның құқықты және нормалы жақтары.
Ұйымдастырудың жобалау мен конструкторлық мамандылығы мен құрылысы
және құрамы.
Жобалау ұйымдағы бастықтың функционалды міндеті.
Жобалау ұйымдағы басты инженердің функционалды міндеті.
Технологиялық бөлімнің функционалды міндеті.
Техникалық бөлімнің функционалды міндеті.
Жоспарлы-өндірістік бөлімнің функционалды міндеттері.
Құрама темір бетон зауыттың жобасын өндіру реті.
Түсіндірме хаттың жалпы мазмұны. Жұмыс жобасы. Жобалау-сметтік
ұйымдасуды өндіріп шығару.
Бас жобалаушының міндеті. Жобаға тапсырыс берушінің міндеті. Жобаны бекіту.
Өнімділікті өзектендіру үшін техникалық көмек көрсету. Жобалау шешімдерін
тектілеу және стандартизациялау, текті жобаны қолдану.Нормативтік-құқықтық база
Патентті зерттеуді қай уақытта жүргізеді.
Технологиялық жабдықтардың, шикізат ағымдарының, өндіріс аудандарының және
жұмышылар санының есебінің бастапқы мәліметі.
Конвейерлі әдіс бойынша құрама темірбетон өндіруді жобалаудың әдістемесі.
Агрегатты-ағымды әдіс бойынша құрама темірбетон өндіруді жобалаудың
әдістемесі.
Стенділі әдіс бойынша құрама темірбетон өндіруді жобалаудың әдістемесі.
Кассеталы әдіс бойынша құрама темірбетон өндіруді жобалаудың әдістемесі.
Қойма шаруашылығына, құрама темірбетон кәсіпорындарына қойылатын негізгі
талаптар.
Цемент қоймаларының негізгі функционалды белгілерін атаңдар.
Силосты цемент қоймаларының классификациясын көрсетіңдер.
Қоймадағы силосқа цемент беру қай тәсілмен іске асырылады?
Толтырғыштар қоймасының классификациясын және қойманың әр түріне тән
ерекшеліктерін көрсет.
Қыс мезгілінде транспорттан толтырғыштарды түсіру қалай жүзеге асады?
Арматура болаттарының қоймаларына қойылатын талаптарды жүйелендер.
Дайын өнім қоймаларының классификациялау белгілерін көрсетіңдер.
Бетонараластырғыш байламдарының түрін көрсетіңдер.
ТББ зауытында бетон компоненттерін мөлшерлеуде қандай қателіктер жіберіледі?
Бетон қоспасын дайындауда компоненттерді араластыру тәсілдерін атаңдар.
Ұяшықты бетон мен бұйымдарын дайындау үрдісін сипаттаңыз;
Ұяшықты бетон өндіру зауыттары;
Темірбетон өндіру зауыттары.
Бас жоспарды жобалау негіздері.
Өнеркәсіптік құрылысқа арналған бас жоспар.
Су шаруашылығы құрылысына арналған бас жоспар.
7.3 Емтихан билеттері (тестілері)
Тестілер
1 .ТЭН әзірлеу үшін қандай негіздер кажет?
а) СМО және олардың материалдық - техникалык базасының сұлбасынан және орналасуынан көшірме
б) ТЭН әзірлеуге тапсырма
в) келісім-шарт
г) жоғары тұрған ұйымның бұйрығы
д) барлық жоғары айтылғандар бірге
2. Жобаға қандай алғашқы деректер қажет?
а) ТЭН әзірлеу үшін негіздер
б) қолданыстағы кәсіпорынның сипаттамасы
в) кәсіпорынның орналасқан жері
г) кәсіпорын алаңының кескін үйлесімі және аумақтың жалпы ауданы
д) өнімнің номенклатурасы
3. Перспективалы өндірістік қуат кәсіпорынның жуырдағы ... жылға мүмкіндіктерін анықтайды
а) 1...3
6)3...5
в) 5...І0
г) 10...15
д) 15...20
4. Қолданылып жүрген өндірістік куат нені береді?
а) кәсіпорынның жылына сәйкес номенклатуралы өнімнің максимум мөлшерін шығару мүмкіндігі
б) сәйкес номенклатуралы өнімнің жылына минимум мөлшері
в) сәйкес номенклатуралы өнімнің айына максимум мөлшері
г) сәйкес номенклатуралы өнімнің айына минимум мөлшері
д) сәйкес номенклатуралы өнімнің тоқсандағы мөлшері
5. Кәсіпорынның, үймереттің, ғимараттың құрылысы үшін алаң тандау және осы шешім кезінде
белгіленетін келісімдердің толықтығы үшін кім жауапты болады?
а) жобаға тапсырыс беруші
б) бас мердігер
в) бас жобалаушы
г) мемлекеттік бақылау органдар
д) жоғары айтылғандардың барлығы бірге
6. Ұсынылатын алаң бойынша құжаттамма жөнінде қорытынды қандай мерзімді ұсынылу керек?
а) 5 күн
б) 10 күн
в) 15 күн
г) 20 күн
д) 30 күн
7. Институт директоры қай бөлімдерді жалпы басқаруды жүзеге асырады?
а) жоспарлы-өндірістік, техникалық, кадрлар бөлімі
б) бүхгалтерия, кадрлар бөлімі, техникалық бөлім
в) кадрлар бөлімі, жоспарлы-өндірістік, бухгалтерия
г) техникалык бөлім, жоспарлы-өндірістік, бухгалтерия
д) жауабы жоқ
8. Құрылысты авторлық қадағалауды ... жүзеге асырады
а) жобалау ұйымдары
б) тапсырыс беруші-ұйымдардың конструкторлық бюросы
в) бас мердігер
г) субмердігер
д) жоғары айтылғандардың барлығы бірге
9. Типтік жобалар бойынша қандай құрылыстар жүзеге асырылады?
а) тұтас алғанда өндіріс технологиясы бірнеше жылдарға тұрақты, қайталанатын негізгі өндірістік үймереттер мен ғимараттардың, кәсіпорындардың
б) тұтас алғанда өндіріс технологиясы бірнеше жылдарға тұрақты, кәсіпорындардың қайталанатын
негізгі және қосымша үймереттерінің
в) кәсіпорындардың қайталанатын қосымша үймереттері мен ғимараттарының
г) тұтас алғанда өндіріс технологиясы бірнеше жылдарға тұрақты, жеңіл қосымша үймереттер мен
ғимараттардың, кәсіпорындардың
д) жауабы жоқ
10. Жобалы - сметалық құжаттаманы әзірлеу сатылығы...анықталады
а) тапсырыс берушінің және жобалаушының келісім шартымен
б) хаттаманың шешімімен
в) жоғары тұрған ұйымның бұйрығымен
г) жоғарыда айтылғандардың барлығы
д) жобалауға арналған тапсырмада тапсырушымен
11. Бірсатылы жобалауда қандай құжаттамалар құрастырылады?
а) кәсіпорын құнының сметалық жиынтық есебімен бірге жұмыс жобасы
б) жұмыс құжаттамасымен, соның ішінде ірі және күрделі және құнның сметалык жиынтық есебімен
бірге жоба құрастырылады
в) жоғарыда айтылғанның барлығы
г) шығындар мәліметімен бірге жүмыс жобасы
д) жауабы жоқ
12. Екісатылы жобалауда қандай құжаттамалар құрастырылады?
а) кәсіпорын құнының сметалық жиынтық есебімен бірге жұмыс жобасы
б) жұмыс құжаттамасымен, соның ішінде ірі және күрделі және құнның сметалық жиынтық есебімен
бірге жоба құрастырылады
в) жоғарыда айтылғанның барлығы
г) шығындар мәліметімен бірге жұмыс жобасы
д) жауабы жоқ
13. Сметалық құжатамманы не үшін құрастырады?
а) тұтас алғанда жобаны және оның бөліктерін кұны бойынша бағалау үшін
б) еңбексиымдылығын және капитал жұмсалуын бағалау үшін
в) жобаның тиімділігін анықтау үшін
г) техника-экономикалық көрсеткіштерін анықтау үшін
д) жоғарыда айтылғандардың барлығы
14. Күрделі құрылысқа жасалған сметаға қандай шығындар қосылады?
а) құрылыс жұмыстарының барлық түрлеріның құны
б) жабдықтарды жинақтаудың құны
в) технологиялық, энергетикалық, көтергіш тасымал, сорғы-сығымдауыш керек-жарақ пен саймандардың
және аспаптардың құны
г) өзге күрделі жұмыстардың құны
д) жоғарыда айтылғандардың барлығы
15. Бас жобалуашы кім болуы мүмкін
а) негізгі өндірістік жобасының технологиялық бөлігін немесе құрылыстың негізгі объектілерінің
жобаларын әзірлейтін жобалау ұйымы
б) басты өндіріс жобасының кез-келген бөлімін жасаушы жобалуашы ұйым
в) басты өндіріс жобасының автоматикалық бөлімін жасаушы жобалуашы ұйым
г) басты өндіріс жобасының құрылыстық жоба бөлімін жасаушы жобалуашы ұйым
д) жауабы жоқ
16. Техникалык қадағалауды кім қамтамасыз етеді?
б) бас мердігер
в) бас жобалаушы
г) субжобалаушы
д) жоғарыда айтылғандардың барлығы
17. Жобалау бөлімдеріне тапсырманы кім береді?
а) жобаның бас инженері
б) институттың бас инженері
в) техникалық бөлімнің бастығы
г) технологиялық бөлім бастығы
д) жауабы жоқ
18. Технологиялық әдісті тандау қалай жүзеге асады?
а) бірнеше нұсқаларды салыстырумен
б) технологиялық жабдықтардың өнімділігі бойынша
в) әдісті тандағанда міндетте түрде жабдықтың толық іске асуын ескеру керек
г) өндірістік процестерді автоматтандыру бойынша
д) жоғарыда айтылғандардың барлығы
19. Өндірістің әдісін тандау үшін алғашқы деректер болып не саналады?
а) жоспарланатын өнімділік және базалық бұйымның конструкциялық-технологиялык сипаттамалары
б) өнімнің жоспарланған номенклатурасы
в) біртекті технологиялық және конструктивті белгілері бойынша топтастырылған бұйымдар
г) технологиялық процестің схемасы және технологиялык желілердің өнімділік қуатын есептеу сұлбасы
д) жауабы жоқ
20. Патенттік зерттеулерге жұмыстардың қандай түрлері жатады?
а) іздеу регламентін әзірлеу
б) патенттік және басқа ғылыми-техникалық құжаттаманы іздеу мен іріктеу
в) іріктелген құжаттаманы жүйелендіру және талдау
г) іздеу туралы анықтамны құрастыру, сондай -ақ нәтижелерді молайту мен есеп беруді құрастыру
д) жоғарыда айтылғандардың барлығы
21. Цемент қоймалары көліктік жолдарға байланыстырылғанда қалай бөлінеді?
а) рельс маңындағы және трасса маңындағы
б) рельс маңындағы ғана
в) трасса маңындағы ғана
г) өзендік тек қана
д) жауабы жоқ
22. Трасса маңындағы қоймаларды түсіру қандай әдіспен жүзеге асады?
а) пневматикалық
б) механикалық
в) қолмен
г) конвейерлі
д) жоғарыда айтылғандардың барлығы
23. Цементті сақтауға арналған ыдыстардың саны неге байланысты?
а) жылдық өнімділікке
б) бұйымның номенклатурасына
в) цементтің тығыздығына
г) түсіру әдісіне
д) жоғарыда айтылғандардың барлығы
24. ТББ зауытының өндірістік бағдарламасын орындау үшін цементтің қоры ... есептеледі
а) Ц = б)
в) г)
д) жауабы жоқ
25. Құм және қиыршық тасты беруге арналған тегіс таспасы бар таспалық конвейерлер градустарының
максимум көлбеу бұрышы
а)9
б) 13
в) 15
г) 18
Д) 21
26. Малтатас және керамзиттік малтатасты беруге арналған тегіс таспасы бар таспалық конвейерлер
градустарының максимум көлбеу бұрышы
а)9...12
б) 13...15
в) 16...18
г) 18...21
д) 6...9
27. Қоймада бірмезгілде сақталатын толтырғыштардың өндірістік қоры
а) б)
в) г)
д)
28. Стационарлық таспалы конвейермен қатқабаттарға толтырғыштар ... түрінде
а) дөңгелек конус
б) тұрақты биіктікті адыры бар тік сызықты қатқабат
в) жоталы үшкіл қатқабат
г) призмалық қисық сызықты қатқабат
д) М-тәрізді қатқабат
29. Толтырғыш өздігінен жүретін түсіру-қатқабаттау машинасының үйінділі конвейермен...түрінде
төгілуі мүмкін
а) тұрақты биіктікті адыры бар тік бұрышты қатқабат
б) жоталы үшкіл қатқабат
в) призмалық қисық сызықты қатқабат
г) М-тәрізді қатқабат
д) жоғарыда айтылғандардың барлығы
30. Дөңгелекті конус түріндегі стационарлық таспалық конвейермен төгілген толтырғыш қатқабатынын
көлемін ... формуласы бойынша есептейді
Достарыңызбен бөлісу: |