163
профессионально важных характеристик личности (анализ и самоанализ
педагогической деятельности учителя, приемы умственного тренинга
синектики, приемы дискуссий и приемы мозгового штурма и др.)
Таким образом, в профессиональной компетентности главная роль
отведена самосовершенствованию, профессиональному и личностному
самосознанию, выделению своих профессиональных позиций.
Профессиональные
позиции,
установки,
педагогические
умения,
личностные качества как структурные элементы профессиональной
компетентности являются предметом становления профессионализма педагога.
Литература:
1. Болотов В.А. Компетентностная модель: от идеи к образовательной
программе // Педагогика. -2003. № 10.
2. Зоткин А.О. Дидактическая характеристика моделей индивидуализации в
современной теории и практике // Индивидуально-ориентированная педагогика:
Сб. научных трудов по материалам 2-ой Межрегиональной научной
тьюторской конференции (6-8 февраля 1997 г.) и региональных семинаров /
Отв. ред. А.О. Зоткин, И.Д. Проскуровская. - Томск, 1997. - 122 с.
3. Коллективная монография / Под ред. проф. В.А. Козырева и проф. Н.Ф.
Радионозой. - СПб.: Изд-во РГПУ им. А. И. Герцена, 2004. -392 с.
4. Лукьянова, М.И. Психолого-педагогическая компетентность учителя:
диагностика и развитие: монография / М.И. Лукьянова. - Ульяновск: УИПК ПРО,
2002. - 184 с.
5. Маркова А.К. Психология труда учителя: Кн. для учителя. - М.:
Просвещение, 1993. - 192 с. (Психол. наука - школе)
6. Социально-экономическая модернизация - главный вектор развития
Казахстана. Послание Президента Республики Казахстан - Лидера Нации Н.А.
Назарбаева народу Казахстана, г. Астана, 27 января 2012 года. - Астана, 2012.
7. Технология обучения в системе повышения квалификации: научно-
методическое пособие Под общей ред. Жайтаповой А.А.- Алматы, 2004. - 156 с.
8. Фрумин И.Д. Компетентностный подход как естественный этап
обновления содержания образования // Педагогика развития, ключевые
компетенции и становление: матер. XI науч. практ. конф.- Красноярск, 2003.
МҰҒАЛІМ - ДАМЫТУ ЖҰМЫСЫНЫҢ КӨШБАСШЫСЫ
Арзиева Алия Тохтамысовна,
«Ӛрлеу» БАҰО АҚ Алматы қаласы бойынша
ПҚ БАИ «ИТжҒЖ(Г)ПОӘ» кафедрасының
меңгерушісі, п.ғ.к., қауым. профессор.
«Еліміздің ертеңі, бүгінгі жас ұрпақтың тағдыры-ұстаздардың қолында».
(Н.Ә.Назарбаев)
2010 жылғы 7 желтоқсанында №118 Жарлығымен бекітілген «Қазақстан
Республикасының 2011 - 2020 жылдарға арналған білім беруді дамытудың
164
Мемлекеттік бағдарламасы» жеткіншектеріміздің жоғары сапалы білім алып,
жан-жақты дамуын кӛздейді. Осы мақсатты жүзеге асыру мақсатында
Қазақстан Республикасының білім саласына, әсіресе, біліктілікті арттыру
саласына кӛптеген ӛзгерістер енгізілуде. Соның бір айғағы ретінде, «Назарбаев
зияткерлік мектебі» жанында - Педагогикалық шеберлік орталығының
ұйымдастыруымен Қазақстан Республикасы жалпы білім беретін мектептері
педагогтерінің біліктілігін арттыру курстарының бағдарламасы дайындалды
[1,Нусқаулық].
Жаңа мазмұндағы бағдарламаның негізгі мақсаты: Қазақстандық
мұғалімдерге қарқынды ӛзгеріп жатқан ӛмір жағдайында үздіксіз кәсіби дамуға
дайын болуға кӛмектесу [2,Нусқаулық]. Бұл бағдарламадан күтілетін нәтижелер
- оқушылардың қалай оқу керектігін үйреніп, соның нәтижесінде еркін, ӛзіндік
дәлел-уәждерін нанымды жеткізе алатын, ынталы, сенімді, сыни пікір-
кӛзқарастары жүйелі дамыған, сандық технологияларда құзырлылық танытатын
оқушыны тәрбиелеу [3,Нусқаулық]. Ал бұл мақсатты жүзеге асыратын ең
негізгі тұлға - бұл мұғалім. Мектеп жүмысы мен оқушы жетістіктерін
ӛрістетудегі негізгі тұлға - мұғалім (Strong, Ward & Grant, 2011). Сондықтан
заманауи мүғалімнің оқыту құралдары оның ӛз болжамдарының, білімі мен
сенімі, кӛзқарастарының жиынтығынан тұруға тиіс. Пажарес (1992) білім беру
стилін таңдау кезінде мұғалімнің білімділігінен гӛрі сенімге негізделген ой-
тоқтамдарының ықпалы күштірек деп сендіреді: оқыту үдерісінде қалыптасқан
кӛзқарастар мұғалімнің сыныптағы іс-әрекеттеріне әсер етеді. Демек, құзырлы
мүғалім сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін дамыта отырып, жаңашыл
идеяларды қабылдауға дайын болу керек. Осыған байланысты бағдарламаның
негізгі мақсаты: мұғалім бойында Шульманның «үш кӛмекшісі» (Shulman,
2007) деп аталатын қасиеттерді қалыптастыру. Бағдарламаның негізін құрайтын
жеті модульдің бірі - оқытудағы басқару және кӛшбасшылық. Мұғалімдердің
пайдаға асырылмаған зор әлеуетін олардың кәсіби ӛсуіне, бірлескен кәсіби
білім құруларына ықпал ететіндей қолдау білдірген жағдайда ғана кӛрсете
алады деген тақырып пікірталасқа негізделеді. Бұл кӛзқарасты Хертс Кам
Нетворк желісі және «Мұғалім кӛшбасшылығы» халықаралық жобасы қолдап
отыр. Ол педагогикалық жүйе сәтті болу үшін, оқыту барлық деңгейде қатар
жүру керек, яғни оқыту оқушыларды, студенттерді, мұғалімдерді және де
мектеп жүйесінде қызмет жасайтын қосымша қызметкерлерді түгел қамту
керек деген кӛзқарасқа негізделген (MacBeath et al., 2006). Осыған байланысты
мен «Лидерлік және басқару» тақырыбында сабақ ӛттім. Сабақтың мақсаты:
Мұғалімдерді дамыту жӛніндегі жұмысқа басшылық жасаудың негізгі
принциптерін зерттеуге бағыттау. Ӛзгеріс үдерісі ӛз даму жолында
қолайсыздық пен келіспеушілік тудыруы ықтимал. Мұндай кезде ӛзгеріс
үдерісін басқару оңай емес. Сондай кезде кӛшбасшы мұғалімдердің кәсіби
шеберліктері мен адамгершілік сенімдерін қолданып, адамдарға әсер етуге
болады [4,Нусқаулық]. Педагогикалық дамуды қамтамасыз ету үшін кәсібилік
түсінудің нақты тәсілі талап етіледі (Hoyle, 1974). Біз таза жеке тұлғаға немесе
сыныпқа бағытталған тәсілден босануымыз керек. Себебі бұл кезде белгілі бір
Достарыңызбен бөлісу: |
