375
Жинақ банкі» АҚ ЕБ, «Цеснабанк» АҚ, «Қазақстанның Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ
ЕБ, «Альфа-Банк» ЕБ АҚ, «ForteBank» АҚ, «Bank RBK» Банкі» АҚ, «Qazaq Banki» АҚ.[1]
Осы банктердің несиелендіру ставкасы келесі 1 суретте көрсетілген:
Сурет 1. 2017 жылғы 27 қаңтарда
Қазақстан Республикасының
ипотекалық
несиелендірудегі пайыз ставкасы
Берілетін заемдарды тоқтата тұруға жауап беретін колл-орталықтарына мыналар
жатады: Нұрбанк, Эксимбанк Қазақстан, Банк Астана, Банк Kassa Nova, Tengri Bank. Басқа
банктер тек жалақыларға қарап немесе белгілі бір тұрғын үй кешені беріледі. Мысалы:
AsiaCredit Bank банкі Астанадағы тек бір ғана тұрғын үй кешенінен береді. Казкоммерцбанк
АҚ кепілдікке тек жылжымайтын мүлікке ғана ипотека береді [2].
Несиелік келісімде: ссуданы алудың мақсаты, несиенің көлемі мен мерзімдері, несиені
беру және өтеу тәртібі, проценттік ставка, оның өзгеруінің шарттары мен кезеңділігі, қарыз
алушының несиелік міндеттемесінің қамтамасыз етілуі, ссуданы сақтандыру шарттары,
несиенің қамтамасыз етілуін және мақсатты пайдаланылуын тексеру нысандары, несиені
мақсаттан тыс пайдалану және ссуданы дер кезінде қайтармау үшін қолданылатын
санкциялар, айыппұлдар төлеу тәртібі, келісімді бұзу тәртібі, несие беруші мен қарыз
алушының келісімі бойынша өзге де шарттар.
Заңдағы
нормаларға
сәйкес
жеке
тұлғамен
жасасқан
банктік
қарыз
келісімшарттарында, соның ішінде ипотекалық қарыз келісім шарты, банктік несие келісім
шарты бойынша айып төлем (айыппұл, төлемақы өсімі) жалпы мөлшері қарыз соммасының
он пайызынан асып түсе алмайды [3]. Өзгерістерге сәйкес, банк операциялардың кейбір
түрлерін жүзеге асыратын банктер мен ұйымдар банктік қарыз келісімшарттарында берілген
қарыз шеңберінде алынатын комиссиялардың толық тізімі мен олардың мөлшерін көрсетуге
міндетті. Әр банктің, берілген қарыз шеңберінде бір жақты тәртіппен комиссиялардың жаңа
түрлерін енгізуге құқықтары жоқ.
Қазақстан Республикасының
ипотекалық несиелендіруде келесі мәселелер бар:
1) банктердің халыққа қолжетімді ипотекалық несиелендіруді жүзеге асыруына
ықпалдасу және несие тәуекелдерін несие берушілермен бөлісу;
2) ипотекалық несиелерді кепілдендіру банктерге несиелік тәуекел деңгейін
арттырмай, тұрғын үй алуға несие беру бойынша, неғұрлым ашық саясат өткізуге мүмкіндік
беру;
17
16,5
17,5
19
20
21,49
20,5
26
23
0
5
10
15
20
25
30
2017 жылғы 27 қаңтарда ҚР коммерциялық
банктердің ипотекалық несиелендіру ставкасы, %
Ставка, %
376
3) комиссия мөлшерінің жоғары болуы;
4) құрылыс нарығындағы баға қалыптасу кезеңдерін қадағалау қажеттілігі.
Несие – ол қазiргi замандағы ең керектi және қолайлы жүйесiнiң бiр түрi.
Экономикасын жоғарғы деңгейге көтеру үшiн және экономикасын дамыту үшiн ең қолайлы
және қажеттi элементiнiң бiрi болып саналады [4]. Егер Қазақстан өз ипотекалық несиенің
жүйесi халыққа ыңғайлы берiлетiн болса, ол дамыған елдерiнiң қатарына шығады және
халықтың жағдайын жақсартады, жұмыссыздағын азайтады, жеке меншiк елдiң пайдасына өз
үлесiн қосады және экономикасын жоғарғы деңгейге көтерiлуiне әсерiн тигiзедi.
Әдебиеттер
1. Қазақстан Ұлтық Банкі ресми сайты // [электронды ресурс] - Кіру режимі. - URL:
http:// www.nationalbank.kz/?switch=russian (сұраныс мерзімі 01.11.2017).
2. Ипотека в 2017 году в Казахстане: топ предложений коммерческих банков //
[электронды ресурс] - Кіру режимі. - URL: /https://m.kn.kz/article/8307/. (сұраныс мерзімі
01.11.2017).
3. Кадерова Н.Н., Макенова А.А., Әбуова Ж.М. Инвестицияларды қаржыландыру
және несиелеу.// Оқулық – Алматы: ТОО «Print-S», 2011. -570 б.
4. «BOLASHAK business cases» // Под редакцией Бишимбаева К. Ассоциация
«Болашак» при поддержке Национального управляющего холдинга «Байтерек», Almaty
Management University и АО «Bank RBK».2016 г.
А.Т. Таттыбаева
Г.С. Қыдыркелді
Қарағанды қ. (Қазақстан)
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ДЕПОЗИТ НАРЫҒЫНЫҢ ҚЫЗМЕТ
ЕТУІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Қазақстан Республикасының қаржы жүйесінің тұрақты дамуы бірінші кезекте ұзақ
мерзімді қайта құрудан өткен банктік мекемелердің дамуынан көрініс табады. Осыған
байланысты еліміздің депозит нарығының соңғы жылдардағы даму қарқыны, банктердегі
салымдар көлемінің ұлғаюынан және халықтың банк жүйесіне сенімділігінің артуынан
байқалады. Екінші деңгейлі банктер үшін тартылған қаражаттар, өз меншікті қаражаттарына
қарағанда орасан зор орын алады, себебі тартылған қаражаттар есебінен банктердің активті
операцияларының басым көпшілігі жүзеге асырылады [1,127 б.].
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2014 жылғы 17
қаңтарындағы «Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Қазақстан
халқына Жолдауында «Үкімет биыл экономика өсімін 6-7 пайыз деңгейінде қамтамасыз
етуге тиіс. Бұл орайда биылғы жыл қорытындысы бойынша, халықтың жан басына
шаққандағы ішкі жалпы өнім 14,5 мың доллардан кем болмауға тиіс. Ұлттық банк пен
Үкіметке 2014 жылғы 1 мамырға дейін инфляцияны орта мерзімді перспективада 3-4 пайызға
дейін төмендетудің кешенді шараларын әзірлеуді тапсырамын. Үкімет Ұлттық банкпен
бірлесіп, 2014 жылғы 1 маусымға дейін Қаржы нарығын дамытудың 2030 жылға дейінгі
кешенді бағдарламасын әзірлеуі қажет» - деп, Елбасымыз нақтылап Үкімет пен Ұлттық
банктің алдына бірқатар міндеттер жүктеді [2].
Осы орайда, қаржы тұрақтылығын сақтауда көптеген іс-шаралар, жұмыстар жүргізіліп
жатыр. Депозит нарығының дамуы қаржы нарығының дамуына тікелей әсерін тигізетінін
атап өткен жөн. Өйткені, депозиттік мекемелер, капиталдарды қайта бөлуде делдал бола
