Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Балалардың құқықтарын қорғау комитеті

57 

 

Тұтастай  алғанда,  қабылданып  жатқан  шаралардың  нәтижесінде 

жасӛспірімдер  жасаған  қылмыстың  жыл  сайын  орта  есеппен  6-7%-ға  азайғаны 

байқалып отыр.  

 

2004 – 2012 жылдары және 2012, 2013 жылдардың 9 айында кәмелетке 

толмағандар жасаған қылмыстардың саны  

 

6529

6273

5814

5383 5124

4682

4006

4108

4670

3435

3180

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

9 мес.

2012

9 мес.

2013

 

 

Мұндай үрдіс 2013 жылы да байқалып отыр, ол кезде 9 айдың қорытындысы 

бойынша  жасӛспірімдер  жасаған  қылмыс  7,4%-ға  азайған  (3435-тен  3180-ге 

дейін). 

Сонымен қатар, 2013 жылдың 9 айында кәмелетке толмағандар жасаған  807 

(2012 ж. – 1024) ауыр және 71 (2012 ж. – 49) аса ауыр қылмыс, оның ішінде 42 

адам ӛлтіру (2012 ж. – 27), 86 қарақшылық (2012 ж. – 131), 607 (2012 ж. – 774) 

тонау  және  1551  (2012  ж.  –  1594)  ұрлық  тіркелген.  2013  жылдың  9  айында 

қылмыс  жасаған  4042  кәмелетке  толмағандардың  арасынан  2614-і  (2012  ж.  – 

2972)  жалпы  білім  беру  мектептерінің,  856-і  (2012  ж.  –  755)  –  колледждердің 

және 349-ы (2012 ж. – 425) ЖОО-лардың оқушылары болып табылады.  

2004 – 2012 жылдары және 2012, 2013 жылдардың 9 айында жалпы білім 

беретін оқу орындарының оқушылары жасаған қылмыстар саны 

 

4410

4424

4274

3937

3297

3302

3241

4532

3875

4464

4042

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

5000

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

9 мес. 2012 9 мес. 2013

 

 

Кәмелетке  толмағандар  арасындағы  құқық  бұзушылықтардың  ерте 

58 

 

профилактикасы 

мақсатында, 

сондай-ақ 

республикадағы 

жасӛспірімдер 

қылмысының  жай-күйіне  атаулы  ықпал  ету  мақсатында  «Жасӛспірім»,  «Бітіру 

кештері»,  «Каникул»  жедел-профилактикалық  іс-шаралары  мен  «Түнгі 

қаладағы  балалар»,  «Жасӛспірім-Заң-Қауіпсіздік»,  «Жұмыспен  қамту»,  «Мен 

және менің полициям» акциялары ӛткізіледі. 

Ӛткізілген  іс-шаралар  нәтижесінде  ағымдағы  жылы  ІІБ  85  мыңнан  астам 

(2012 ж. – 81,4 мың) кәмелетке толмаған жеткіншектер жеткізілген, оның ішінде 

64  мыңнан  астамы  (2012  ж.  –  57  мың)  –  әкімшілік  құқық  бұзушылықтар  үшін, 

оның 3,6 мыңы (2012 ж. – 4 мың) – қоғамдық орындарда алкогольді ішімдіктер 

ішкені  үшін  және  бір  мыңнан  астамы  (2012  ж.  –  1750)  –  бұзақылық  үшін. 

Сондай-ақ,  Кәмелетке  толмағандарды  бейімдеу  орталықтарына  5  мыңға  жуық 

(2012  ж. –  4,6  мың) жеткіншек жеткізілген,  оның  4 мыңнан астамы (2012  ж. – 

3,8 тыс.) – қадағалаусыз және қараусыз жүргені үшін.  

Сонымен  қатар,  кәмелетке  толмағандардың  түнгі  уақытта  ойын-сауық 

орындарында  жүргені  үшін  ағымдағы  жылы  ойын-сауық  мекемелерінің  800 

меншік  иесі,  сондай-ақ  2  мыңнан  астам  ата-ана  әкімшілік  жауапкершілікке 

тартылды.  

2013  жылдың  9  айында  полиция  қызметкерлері  мүдделі  мемлекеттік 

органдармен  бірге  құқықтық  тақырыпқа,  оның  ішінде  балалардың  құқықтарын 

қорғау жӛніндегі заңнаманы түсіндіруге бағытталған 78 мыңнан астам (2012 ж. 

–  75  мың)  сӛз  сӛйлеу  ӛткізді,  оны  74  мыңнан  астамы  (2012  ж.  –  75  мың)  –  оқу 

орындарында және 4,7 мыңы (2012 . – 4,2 мың) – БАҚ-та ӛткізілді. 

Кәмелетке  толмағандардың  жазғы  каникул  кезеңінде  құқық  бұзуының 

профилактикасы,  сондай-ақ  ішкі  істер  органдардында  есепте  тұрған 

жасӛспірімдерді  жұмыспен  қамту  мақсатында  ағымдағы  жылдың  шілде  айында 

«Жұмыспен қамту» акциясы ӛткізілді. 

Акция  барысында  бос  уақытты  ұйымдастырудың  түрлі  нысандарына 

кәмелетке  толмаған  50  мыңнан  астам  бала  тартылды,  оның  ішінде  9  мыңнан 

астам бала ІІБ есепте тұрады, сондай-ақ 12 мыңға жуығы берекесіз отбасылардан 

шыққан.  

Ішкі  істер  органдары  мүдделі  мемлекеттік  органдармен  бірге  берекесіз 

отбасыларда  тұрып  жатқан  балалардың  құқықтарын  қорғауға  бағытталған  іс-

шаралар кешенін жүзеге асыруда. 

Айталық, 2013 жылдың 9 айында ішкі істер органдарында 12 мыңнан астам 

берекесіз  отбасы  есепте  тұрады,  оларда  тұрып  жатқан  балалардың  саны  19 

мыңнан  астам,  мұндай  балалармен  жағдайды  жақсартуға  және  балаларды 

тұрмыстық  зорлық-зомбылық  пен  отбасындағы  қатыгездіктен  қорғауға 

бағытталған профилактикалық жұмыс жүргізіледі.  

Білім  беру  ұйымдарының ӛкілдерімен  бірге  берекесіз  отбасылардың тұрғын 

үй-тұрмыстық жағдайын 10 мыңға жуық тексеру жүргізілді. 

Жүргізілген  жұмыс  нәтижесінде  түзелуіне  байланысты  6,6  мыңнан  астам 

берекесіз  отбасы  ішкі  істер  органдарының  есебінен  шығарылды,  оларда  тұрып