102
103
Ақынның музыкалық мұрасы:
3 күй, 27 ән.
Бес жолды өлең.
1. Зат есім.
(1 сөз)
2. Сын есім.
(2 сөз)
3. Етістік.
(3 сөз)
4. Пысықтауыш.(4 сөз тіркесі)
5. Түйін сөз.
(5 сөзден құралған түйін сөз)
8-слайд. Қорытындылау: өлең мазмұны бойынша
әдеби-диалог журналын жазғызу.
Ақынмен тілдесу. Ой-толғаныс, пікір жиынтығы.
Бүгінгі сабақты Елбасының сөзімен байланыстыра
отырып қорытындылаймын:
9-слайд. «Абайды таныту арқылы біз Қазақстанды
әлемге танытамыз, қазақ халқын танытамыз. Абай
әрқашан біздің ұлттық ұранымыз болуы тиіс»
Н.Ә.Назарбаев.
10-слайд. Бағалау: топбасшыларға сөз беру.
11-слайд. Үй тапсырмасы: «Әсемпаз болма әрнеге»
өлеңін жаттау, «Менің болашағым» тақырыбына эссе
жазу.
А.ШОШАЕВА,
Подстепный № 1 жалпы
орта мектебі.
Батыс Қазақстан облысы,
Теректі ауданы
ӨР РУХТЫ АҚЫН
(8-сынып)
Мақсаты: Махамбет Өтемісұлының өмірі мен
шығармашылығынан мәлімет беру. Тарихи деректер
мен тарихшы ғалымдардың пікірлерін оқушы санасына
қалыптастыру.
Міндеттері: білімділік-ақын өмірі, шығармашылығы,
ерлік істері, тарихи жағдай туралы білімін
актуалдандыру, ақпаратты қысқа да, нұсқа тұжырымдау;
дамытушылық-қосымша деректерді дұрыс қолдана
білуге, шығармашылық ізденіске жетелеу, көркем
тілмен сөйлеуге дағдыландыру; тәрбиелік-елін, жерін
сүйе білуге, ерлікке тәрбиелеу. Түрі: жаңа білімді
игеру. Әдісі: ой қозғау, мағынаны тану, сұрақ-жауап,
рефлексия: бес жолды өлең. Көрнекілік: интербелсенді
тақта, суреттер, слайд, тірек-сызба.
Сабақтың барысы. І. Ұйымдастыру.
ІІ. “Қызығушылық ояту” сабақты болжап табу.
ІІІ. Жаңа сабақ. Ақын өмірінен деректер “Өмір -
дерек” бейнеролик.
ІV. Мағынаны тану. Ақпараттық (М.Өтемісұлының
шығармашылығымен жұмыс)
V. Рефлекция. (Бес жолды өлең құрастыру)
VІ. Үйге тапсырма.
VІІ. Бағалау.
АҚЫЛДЫҢ КЕНІ
Білгенге: білім - байлық, бағасы артық,
Салмағы сан жетпейтін қорғасындай.
Үйренсең өнер-білім, өшпес мұра
Таусылмас тау кенінің қордасындай.
Омар ШОРАЯҚҰЛЫ
104
105
І. Ұйымдастыру. (Балалардың сабаққа қатысымын,
дайындығын тексеру).
ІІ. Қызығушылығын ояту. Махамбеттің «Жұмыр
қылыш» күйін тыңдату арқылы сабақ тақырыбын
болжап табу. Оқушыларға қосымша көмектер беру:
1. Батыс Қазақстан тумасы.
2. Көтеріліс басшысы, ақын.
3. Нарын құмында туған.
Сабақ тақырыбын анықтаған соң, күннің жадын,
жаңа тақырыпты тақтаға жазу.
«Махамбет-қазақ ақындарының ішіндегі ең бір
күштісі...Махамбет жырлары-өз заманындағы ең
қанды, ең әсерлі сөз, көпшіліктің өз үні.”
Мұхтар Әуезов.
Үш бөлікке бөлінген графаны слайдпен көрсету.
Не білемін?
Білгім келеді
Не білдім?
Балалар дәптерлеріне кестені сызып, толтырады.
Бүгін Махамбет Өтемісұлының өмірі және
шығармашылығымен танысамыз. Махамбет ақын
туралы біз төменгі сыныптардан білеміз. Қазір сендер
сызған кестені толтырыңдар. Білемін деген бағанға
батыр туралы өздерің білетін мәліметтерді толтырып
жазыңдар. Білгім келеді деген бағанға нені білгілерің
келетінін жазып шығыңдар. Не білдім? деген үшінші
бағанды сабақтың соңында толтырасыңдар. Не білгім
келеді? бағаны бойынша мұғалім келесі сабаққа
қосымша дайындалып келеді. Білемін деген бағанға
оқушылар толтырады.
ІІІ. Жаңа сабақ. «Атомдар мен молекулалар»
ойыны бойынша сыныпты 2 топқа бөліп аламын.
Ақын өмірінен деректер “Алып шаһар” бейне ролигі
көрсетіледі. Сынып 2 топта жұмыс жасайды. Тыңдалым
материалдары бойынша әр топ бір-біріне 2-3 сұрақтан
дайындайды.
ІV. Мағынаны тану. (Кітаппен жұмыс жасау)
1-топ: “Ереуіл атқа ер салмай...”
2-топ: ”Мұнар күн”.
1-топқа тапсырма:
1) «Ереуіл атқа ер салмай» өлеңін мәнерлеп оқып,
идеясын айт.
2) Өлеңнен сөз тіркестері мен көркемдегіш
құралдарды тап. Жауабы. 1.Мәнерлеп оқиды. Бұл
өлеңде ақын тек халқына рух беріп, намысын қайрап,
күреске шақырады.
2. Сөз тіркестері: ереуіл ат, егеулі найза, алты малта
ас, тебінгі жер, түн қатып.
2-топқа тапсырма.
1) «Мұнар күн» өлеңін мәнерлеп оқы.Өлеңде ақын
не туралы айтқан?
2) Ақын өлеңдерінде жиі кездесетін сөздерді тап.
Жауабы. 1. Мәнерлеп оқиды. Ақынның Исатай
өліміне арнаған мұң мен өкінішке толы элегиясы.
2. Жиі кездесетін сөздер: мырза, ер, оқ, қылыш,
дұшпан, т.б.
Қосымша мәлімет бере кету.
Махамбет Өтемісұлының шежіресі: Жаубасар-
Құлмәлі-Өтеміс-Тоқтамыс-Бекмағамбет-Қожахмет
Махамбет-Ысмайыл-Досмайыл-Сүлеймен-Ыбырайым
Әйіп-Хасен.
Махамбеттің күйлері: “Жайық асу”, “Жауға шапқан”
“Жұмыр қылыш”, “Қайран нарын”, “Өкініш”.
Білім бекіту. Тексеруге арналған сұрақтар.
1. Махамбет қай жылы, қай жерде дүниеге келген?
2. Махамбет пен Жәңгірхан туралы не айтасың?
3. 1828-1831ж. Не болды?
