51
- Сөзжұмбақтан қандай сөз оқуға болады?
- Сөз зергері деген сөзді оқуға болады.
- Дұрыс. Біз бүгін сөз зергері атанған жазушы Ғабит
Мүсіреповтің өмірі, шығармашылығы және әңгімесімен
танысамыз. Сендер жазушы туралы не білесіңдер? Төменгі
сыныпта оның қандай әңгімелерімен оқып таныстық?
(Балалардың жауабын тыңдау)
«Білген сайын келеді біле бергім...» деп аталатын бөлімде
балаларға жазушы өмірінен дайындалған слайд көрсетіледі.
Баяндау. 1902-1985 жылдар аралығында өмір сүрген.
Солтүстік Қазақстан облысының Жамбыл ауданында дүниеге
келген. 1923-1926 жылдары Орынбор қаласында жұмысшы
факультетінде оқыған. «Қазақстан» баспасында редактор
(30-жылдары), «Қазақстан әдебиеті», «Соц.Қазақстан»
геазеттерінде бас редактор болған.
Ғабит Мүсірепов – жазушы, драматург, аудармашы.
Жазушы 1933 жылы орыс жазушысы Максим Горкийдің
«Адамның тууы», «Өлімді жеңген ана» деген әңгімелерін
қазақ тіліне аударды. Гуманист жазушы М.Горкийдің адам
деген ардақты атты жоғары бағалауы, өмірге рух себуші,
тіршілік иесі аналардың қоғамдағы рөлі жазушыға үлкен
ой салды. Жазушының әйел образдары күшті жасалған
шығармаларына қатты қызығып өзі де ана туралы «Ананың
анасы», «Ананың арашасы», «Ашынған ана», «Ер ана»,
«Ақлима» атты әңгімелер жазды.
Біздің бүгінгі талқылайтынымыз – жазушының «Ананың
анасы» атты әңгімесі.
Мен сендерге бұл әңгімені өз беттеріңмен оқып, мазмұнын
біліп келіңдер деген болатынмын. (Сөз кезегі оқушыларда)
Кітаппен сөйлеу стратегиясы. Оқығандарын еске
түсіру. Мазмұнын қысқаша баяндату.
Дәптермен жұмыс. Кейіпкерлер бейнесін топтастырып
жазу. Талдау (Балалардан жазғандарын сұрау)
52
Бала би Ана
Жалпақ балуан
Молда
Әйтілес
Жанай балуан
Сарыбай Рамазан саудагер
Негізгі кейіпкерлерді анықтау, оларға мінездеме беру.
- Негізгі кейіпкерлер кімдер?
- Жалпақ балуан, ана.
- Топтастыру әдісімен анаға мінездеме бер
(Тақтада жазу)
жасқанбайды ер мінезді
отқа түсуге әзір
көзі
ашық
өткір сөзді қайратты батыл
Сұрақ қою. «Мағынаны таны».
- Қайратты дедік, оның бойына қайрат бітіріп тұрған
қандай күш?
- Аналық махаббат.
- Ананың батырлығы неде?
- Ол оқтай ұшқыр жүйрік торымен жұлдыздай ағып
келіп жаудан қалың жылқыны айырып алады да, өзі төбеге
шығып зорлықшыларды қасына шақырады. Сескенбейді,
қорықпайды.
Кейіпкерлері
Ана
53
Оқулықтан ананың сөзін тауып оқыту (Менің атым –
әйел, мына қыздың анасымын! Бәрің де анадан тудыңдар!
Анамен алыспайды да, атыспайды да. Нең бар еді менің
жалғызымда? Кел, ботам, өзіме! – дегенде қолымдағы
қыздың қалай ыршып кеткенін білмеймін, секіріп барып
шешесінің мойнына асылды).
- Жалпақ балуан туралы не айтасыңдар?..
- Қалай ойлайсыңдар, қырық жігіт пен Жалпақты
тізе бүктірген қандай күш, нендей құдірет? (Әйел өзінің
басындағы ауыр халді, өзі күнде көріп жүрген теңсіздікті
айтады)
Жалпақ анасының сөзінен кейін қандай күйде болады?
(Таудан құлағандай)
- Ананың нақты есімі айтылмайды? Себебі не?
(Балалардың жауабын тыңдау)
Шығармашылық жұмыс (Ойтолғау жазу)
«Ана деген асыл жан ғой әрқашан...». Балалардың
жазғандарын оқыту.
Үйге тапсырма. Әңгіме құрылысын талдауға дайындалу.
Бағалау.
Шешсең жұмбақ – көңіл тынбақ
Біреуге найза түйрейді,
Өзі де содан күйрейді.
Ол не? (Ара)
Судан шығып келеді,
Суға салса – өледі.
Ол не? (Тұз)
(Жеті жүз жұмбақ. А., “Жалын”, 1985, 16, 17-беттер.)
54
Ақмарал ОМАРОВА,
Мирон негізгі жалпы білім
беретін мектебінің мұғалімі.
Батыс Қазақстан облысы,
Қазталов ауданы,
Жаңатаң ауылы.
«ҚЫЗ ЖІБЕК» ЖЫРЫ
БОЙЫНША ҚҰРАСТЫРЫЛҒАН
ЖҰМЫС ДӘПТЕРІ
Құрметті оқушы!
Әдебиет – сөз өнері. Ол жүрегіңе асыл қасиеттерді
ұялатып, адамгершілікке тәрбиелейді. Егеменді елімнің
және өзіңнің келешегіңнің жарқын болуы үшін бұл пәнді
шынайы сүйе біл! Құрметтей біл!
Сенің бұл пәнге деген құрметің ынталы оқуың мен
тапсырмаларды тиянақты орындауың болып табылады.
Конструкторлық
жоба
технологиясы
бойынша
жасақталған жұмыс дәптеріңде әр түрлі тапсырмалар
берілген. Орындауға кірісер кезде мыналарды ескер:
Терең ойлан! Ойыңды жинақта! Ойыңды жүйелі
құрастыр! Ойыңды дәлелдейтін мәліметтерге назар аудар!
Іштей сөйлеп қайтала! Батылдықпен ойыңды еркін түрде
ауызша, жазбаша мұғаліміңе және сыныптастарыңа жеткіз!
Конструкторлық жобалау технологиясы (Қанипа
Бітібаева)
55
Б2 Б7 Б4
«Қыз Жібек» Жырдың «Қыз Жібек»
жырының көркемдік жырындағы
композициясы ерекшелігі халықтық
салт-дәстүрлер
Б1 Б3
Жыр мәтінімен «Қыз Жібек»
жұмыс жырының
шығу тарихы
Б9 «Қыз Жібек» Б10 Диалог
жыры және фильм жұрналды толтыр
Б5 «Қыз Жібек» Б 6 «Қыз Жібек»
жырының ерекшелігі жырының құрылысы
Б 8
Кейіпкерлеріне мінездеме
№1 сабақ. Тақырыбы: «Қыз Жібек» – лиро-эпостық
жыр
Уақыты: __________
Лиро-эпостық жырлар өзінің тақырыбы жағынан өткен
дәуірдің күрделі әлеуметтік проблемасына құрылған, бұл
жырлардың өлмейтін көркемдік қасиеті – қоғам өмірінің
ұсақ сыртқы көрінісін емес, ішкі сырын, жұмбағын,
философиясын жинақтайды.
(Қазақ фольклорының тарихы)
Б
1
-тапсырма. Жыр мәтінінде кездескен түсініксіз
сөздерді жаз.
Түсініксіз
сөз
Білдіретін
мәні
Лексикалық
мәні
Жалқы есімдер
Сипаттама
«Қыз Жібек»
жыры
Достарыңызбен бөлісу: |
