Аза дебие ті 7 ар ма н


«ор ыт»,  «Ба тыр Ба ян», «То сан ны то бы», «Ж сіп хан»



жүктеу 7,01 Mb.
Pdf просмотр
бет81/179
Дата11.01.2023
өлшемі7,01 Mb.
#40898
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   179
f18fa9 6c31754bc5ed4332a47b81d5bcd661b2

«ор ыт», 
«Ба тыр Ба ян», «То сан ны то бы», «Ж сіп хан», 
«Ер те гі», «Тол ау»
ат ты кең құ лаш ты эпи ка лық ту ын-
ды ла ры мен бай ыт ты. 
«ор ыт»
поэма сын да өлім мен 
өмір ту ра лы фи ло со фия лық ой түй се, 
«Ба тыр Ба ян» 
поэма сын да аты аңыз ға ай нал ған Ба ян ба тыр дың өмі рі 
мен ер лік іс те рі су рет те ле ді.
«Ба тыр Ба ян»
поэма сы ның ерек ше лік те рі не оның 
ро ман ти ка лық си па ты, поэма да ау ыз әде бие ті дәс тү-
рі нің ке ңі нен бай қа луы, он да ғы оқи ға лар дың ха лық 
аңы зы же лі сі нде құ ры луы, шы ғар ма ның та ри хи лы ғы 
жа та ды. Абы лай хан дық құр ған ке зең си пат тал ған бұл 
поэма да Абы лай бас та ған ба тыр лар дың қал мақ тар мен 
шай қа сы, олар дың же ңіс пен ел ге ора луы өте әсер лі 
ба ян дал ған. Поэма ның бас ты кей іп ке рі ба тыр Ба ян 
об ра зы поэма да:
Ес­те­рі­ңе­тү­сі­рің­дер:
Мағ­жан­Жұ­ма­ба­ев­кім?
Қан­дай­шы­ғар­ма­ла­рын­оқы­дың­дар?
МАҒ­ЖАН­ЖҰ­МА­БА­ЕВ
(1893–1938)
Мең­ге­рі­ле­тін­бі­лім:
М.Жұ­ма­ба­ев­шы­ғар­ма­ла­ры­ның­та­ри­хи­әлеу­мет­тік­не­гі­зі­
қан­дай?
Мағ­жан­–­ал­ды­мен­
сыр­шыл­ақын.­Мағ­жан­
сө­зін­дей­«тіл­ге­жұм­сақ,­
жү­рек­ке­жы­лы­тие­тін»­
үл­бі­ре­ген­нә­зік­әуез­
қа­зақ­тың­бұ­рын­ғы­ақын­
да­рын­да­бол­ған­емес.­
Мағ­жан­не­жаз­са­да­сыр­
лы,­көр­кем,­сән­ді­жа­за­
ды.­Оқу­шы­ның­жү­ре­гі­не­
әсер­бе­ре­ал­май­тын­
құр­ғақ­өлең­ді­Мағ­жан­нан­
та­ба­ал­май­сыз.­
Ж.Ай мау ытов
Зергер­сөз
АР
МА
Н
-
ПВ
 
ба
сп
ас
ы


91
Жас Ба ян жау ды талай көр меп пе еді,
Сор ға лап сұң қар дай ын төн беп пе еді,
Май дан да жол ба рыс тай жал ғыз ой нап,
Сан қол ға аш бө рі дей кір меп пе еді?!
Же бе сі кө бе бұ зып, жү рек ті үз бей,
Най за сын, сі рә, шал ғай сер меп пе еді? –
деп су рет те ле ді.
Ба ян ба тыр осын дай бір жо рық тан қал мақ тың он 
төрт жа сар ару ын ала ке ле ді. Қал мақ қы зы поэма да:
Сол сұ лу – сұ лу екен ат қан таң дай,
Бір со ған бар сұ лу лық жиыл ған дай.
Тор ғын ет, ша пақ тай бет, ті сі – ме руерт,
Сөз де рі – су сыл ды рап құй ыл ған дай, –
деп бей не ле не ді.
Ба ян сұ лу қыз ды өзі не жар ет кі сі ке ле ді, бі рақ қыз 
көн беген соң, амал сыз аға бо лып қа лу ға мәж бүр бо ла ды. 
Қал мақ қы зы на ба тыр Ба ян ның ту ған іні сі Ноян да 
ға шық бо ла ды. Осы ны пай да лан ған қыз жі гіт ті өзі мен 
бір ге қал мақ елі не ба ру ға көн ді ре ді. Жас Ноян қыз дың 
ті ле гін қа был алып, екеуі елден бірге қашып кетеді. 
Іні сі Ноян мен тұт қын қыз дың қа шып кет ке нін ес ті ген 
Ба ян ның «бой ын ашу би леп, ақы лы өле ді». Ашу ға тұн-
шық қан ба тыр Ба ян «Қан ды өзек» деп ата лып кет кен 
Жол дыө зек ке жет кен де:
Алыс тан екі қа ра көр ді Ба ян...
Бай лан ған бел де са ла са да ғы на
Қал шыл дап қал ды са лып қол ды Ба ян...
Ер Ба ян арыс тан дай жа ны жа ра.
Қал шыл дап кө зі қан боп, қо лын ал май,
Бай лан ған са да ғы нан бел ге са ла.
Жас Ноян: «Жан кө ке!» – деп сөз қат қан ша,
Сұ лу да же тіп ке ліп: «Ба ян аға!» –
Де ген ше, қал ды тар тып Ба тыр Ба ян,
Ба ян ның ба тыр лы ғы алаш қа аян.
Оқ ти іп жү ре гі нен, құ лап түс ті
Аты нан бүк те ті ліп бө бек Ноян...
Са да ғын сол се ку нд та тарт ты та ғы
Бір ашып, бір жұм бай да көз ді Ба ян.
Үс ті не іні сі нің де не сі нің
Тү сір ді та ғы ұшы рып қыз ды Ба ян.
Ақын­ның­өзі­кө­рін­бей­тін­
өлең­де­рін­оқы­са­ңыз­да,­
ерік­сіз­бір­се­зім­ту­ғы­
за­ды.­Әл­де­өкін­ді­ре­ді,­
әл­де­мұ­ңай­та­ды,­әл­де­
жы­ла­та­ды,­әл­де­аят­қы­
за­ды,­әл­де­есір­ке­те­ді,­
әл­де­жі­гер­бе­ре­ді...
Ж.Ай мау ытов

жүктеу 7,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   179




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау