/1/ 63-72 бет /2/ 66-75 бет./5/ 59-68 бет

2.Маркстік философияның заңдылығы,орны оның негізгі кемшіліктері.

3.Жалпы дүниетанымдық ерекшеліктері маңызы.
XX – ғасыр философиясындағы аса күрделі кезең – “қазіргі марксизм” деп аталатын ленинизмнің дүниеге келуі. Оның себебі бар. Ең алдымен

25
Атырау мұнай және газ институты

Міне, бұл жағдай материалист философтардан байсалды тұжырымдар күтті. Бірақ оған Г. В. Плеханов сияқты ірі философ материяның жойылуы мүмкін еместігі туралы пікір айтудан жалтарды, тіпті байқамаған сыңай танытты. Н. Бердяев былай деп жазды: “Философия, өнер, рухани мәдениет саласында Ленин өте артта қалған, қарапайым адам, оның ұнататыны мен тәуір көретіні өткен ғасырдың 60 – 70 жылдарының адамдарын ініндей еді”, - дейді.

В. И. Ленин философияны ең алдымен ең алдымен халықшылдарғақарсы күресеотырып дамытты. Халықшылдардың Ресей капитализмге соқпай дами алады деген пікірін сынай келіп, XIX ғасырдың екінші жартысында Ресей капиталистік даму жолына түсті, олай болса, ол капитализмге соқпай дамиды деген пікір – бос даурығу: мақсат – капитализм ауыртпалықтарынан тез өтуде, деп дәлелдеді. В.И. Лениннің Маркске қосқан тағы бір үлесі – оның империализмге берген анықтамасы. В. И. Ленин сол кезеңде капитализм өзінің ең соңғы сатысы - өзгеше, қайшылықтары мол қоғам екенін дәлелдеп топшылады. Оның ерекшеліктері үш түрлі: біріншіден, империализм – монополистік капитализм, екінші жағынан, паразиттік немесе іріп – шіріп бара жатқан капитализм, үшіншіден, ол - өліп бара жатқан капитализм, олай болса, ол – социалистік революция қарсаңы деп жорамалдады. Қазір озық дамыған жеті капиталистік ел бар, олар: АҚШ, Англия, Канада, Жапония, Франция, Германия, Италия. Бұлардың тез дамуының себептері, ең алдымен Қазан революциясының нәтежесінде пайда болған социолистік елдер капиталистерге үрей салып, оларды жаңа жол, жаңа әдіс тауып, күнін

26

Атырау мұнай және газ институты

“Еуропа Құрама Штаттары үраны туралы” дегеен еңбегінде В. И. Ленин империализм дәуірінде ораршыл державалар арасында күрес жүріп жатқан кезде “Еуропа Құрама Штаттары үраны” не мүмкін емес, не реакцияшыл рөл атқарады деп жазды. “Пролетариат револциясы және Ренегат Каутский”, “II Интернационалдың күйреуі”, “Біздің революция туралы”, т.б. еңбектерінде В. И. Ленин пролетариат диктатурасы жайында әрқилы пікірлер айтты. Ең алдымен пролетариат революцияссынан кейін социализм жеңе алмай, капитализм құлап бітпей, тап күресі ашық, қатты жүріп жатқан өтпелі кезеңде бірден – бір күшті құрал – пролетариат диктатурасы қажет екені және ол ешқандай заңмен тежелмейтіні, тікелей күшке негізделген тоқпақ екені атап айтылды.

Осы сұмдылықтардың бәріне Лениннің жеке басы, оның сенімді шәкірттері тікелей жауапты екені айқындалуда. Сондықтан да пролетариат диктатурасы деген ұғым аты шулы, жан түршігерлік, халықты үрейлендіретін саяси органға айналды. Сол қиындық кезеңнің бір көрінісі – 1922жылғы В. И. Лениннің В. М. Молотовқа және басқа ВКП (б) саяси бюросы мүшелеріне жазған хаты. Онда В. И. Ленин аштық көріп жатқан жұмысшыларға астық сатып әперу үшін шіркеулердің қымбат бұйымдарын тартып алу жөніндегі өкімет үкіміне қарсы шыққан Шуедағы шіркеу діндарларын аяусыз басып, ондаған жылдар бойы есінен кетпейтін етіп, қатты жазалауды талап етті. Ал 30 – 40 жылдардағы жаппай қуғын – сүргін кезінде жүз мыңдаған адамдарды жазықсыз тұтқынға алынып, екі сөзге келтірмей, “халық жауы” деген қара күйе жағылып, қанжоса боялғанын еш кешіруге болмайды.

В. И. Ленин капитализмнен социализмге өту диалектикасын аша келіп,

Ресейдің нақты жағдайларына сәйкес пролетариаттың тап күресінің бес түрін атап көрсетті.

27

Атырау мұнай және газ институты

Бірақ ол да себепсіз емес. Кезінде Маркс пен Энгельс қоғам объективті өз заңдылықтарды қолдан тездетпек болды. Мәселен, Г.В. Плеханов (1856 – 1918) Лениннің Ресейде буржуазиялық – демократиялық революция жеңіп шыққаннан кейін, уақыты пісіп жетпесе де, елді социалистік революцияға асығыс итермелегенін қолдамады.

2.Маркстік философияның орны, кемшілігі, маңызы.