Ата-ананың қолынан келмейтін іс болмайды

20
Ата-ананың қолынан келмейтін іс болмайды
ата-аналары қалай қабылдайды, сынып жетекшісі қандай болады-де-
ген  сұрақтар  мазалады,  Ал  ең  бастысы,  біздің  қызымыз  мемлекеттік 
жалпы білім беру бағдарламасын меңгере ала ма, ол сурдопедагогпен 
сабақтарға қосымша жалпы білім беретін оқу жүктемесіне шыдай ала 
ма, бұл оның психикасына әсер етпей ме, және ол қоғамға араласуды  
қалай қабылдайды деген сұрақтар қинады.
Мектеп  директоры  Екатерина  Николаевна  Анисимова  бізді  ка-
бинетіне  жылы  жүзбен  шақырды.  Басшымен  кездескен    сәтте  біздің 
қорқынышымыз біраз сейілді. Инклюзивті білім беру жүйесі, кохлеар-
лық импланттары бар балалармен жұмыс жүргізу оның өзі және ұжым 
үшін бейтаныс екенін, бірақ ата-аналармен, балалармен және ұжым-
мен бірлесіп табанды еңбек етсе, оңайға соқпаса да, оңды нәтижелер-
ге қол жеткізуге болатынын айтып ағынан жарылды. Ең бастысы, ба-
лалардың өздерін жайлы сезінуі-дей отырып, инклюзивті білім беруге 
қосылған балаларға арналған арнайы бағдарламалардың жоқ екенін 
бірден ескертті. Өкінішке орай, біздің инклюзия тьютордың да – жалпы 
білім беруге қосылған балаға көмектесе алатын адамның жұмыс істе-
уін көздемейді. Бірақ мектепте логопедтік пункт ашылатындығын және 
кестеге сәйкес қызымызбен логопед-сурдопедагог жұмыс істейтінін ай-
тып қуантты. 
Оқу  жылының  басында  директор  мен  бастауыш  сыныптардың 
мұғалімдері кохлеарлық имплантация туралы, біздің балаларымыздың 
ерекшеліктері  туралы  материалдарды  арнайы  зерделегені,  арнайы 
кеңес алу үшін маман сурдопедагогты шақырғаны жайында естіген сәт-
те, күйеуіміз екеуміз қуана таң қалдық. Оқу жылы басталардың алдын-
да мектеп әкімшілігі оқушылардың ата-аналарымен тәртіп ережелері 
және жаңа – «ерекше» балаларға деген көзқарас туралы түсініктемелік 
жиналыс өткізді. Атап айтқанда, ата-аналарға мектепте қымбат тұратын 
кохлеарлық аппараттардың бар екені, оларға күтіп қарау керектігі ту-
ралы түсінік берілді. Сондай тамаша балалар тәрбиелеп және оларға 
балалық шақтарынан бастап жанашырлық және төзімділік сезімін да-
рытып  отырған  менің  қызымның  сыныптастарының  ата-аналары  зор 
құрметке лайық.  
1-ші-2-ші сыныптарда қызымыз мектептің жанындағы логопунктте  
жастығына  қарамастан,  білікті  логопед-сурдопедагог  Гүлбахрам  Ми-
талиповна Яхьяровадан қосымша сабақтар алып жүрді. Оның сынып 
жетекшісі Әлия Тұрсынбекқызы Малаева болды. Баланың білімін баға-
лаған кезде менің қызыма бәлендей жеңілдік жасамады, оны әдеттегі 
балалардың арасында еш жағынан бөлектемеуге тырысты. 

21
«Жетістік тарихы» кітабы
Жансая  сабаққа  қуана  барады  және  сынып  тапсырмаларымен  үй 
тапсырмаларын орындауға тырысады. Үзілістерде ол «әдеттегі» бала-
лармен ойнайды және дәмханаға жүгіреді. Мені оның ұжымның ішін-
де жүргені, түрлі байқауларға,  іс-шараларға белсене қатысатындығы 
қуантады. Қазір оның сүйікті пәндері – сурет салу және еңбек сабағы, 
ән сабағы, математика, ағылшын және қазақ тілдері. Өзінің барлық сы-
ныптастары секілді, қолын көтеріп, жауап беру үшін тақтаға шығады. 
Дегенмен, қызым бастапқыда үнемі жылайтын. Ол балалар сөздерді 
ойдан шығарады деп ойлап қысылыпты. Негізгі қиыншылықтар сөз қо-
рының осалдығы. Осыған байланысты әңгімелер құрастырғанда және 
қайталап айтатын кезде қиындықтар туындайды. Сондықтан оған дү-
ниетаным сабағын, орыс тілін оқу қиынға соғады. Бұрын естімегендік-
тен, әрине,  көп нәрселерді түсінбейді. Кейде оған суреттерді пайдала-
нып түсіндіруге немесе Ғаламтордан видео көрсетуге тура келеді. 
Жансаяның күнделікті режимі тығыз: 7.00-де тұру керек, 8.00-ден 
13.00-ге дейін мектепте сабақ, содан кейін логопедтің сабағы, қосымша 
ағылшын, қазақ және орыс тілдерінің репетиторларының сабағына қа-
тысады,  Үйде үй тапсырмасын орындаймыз, оған қоса, сыныпта  жаңа 
материалды меңгеру оңайырақ болуы үшін, мектеп бағдарламасын бір 
тақырыпқа алға зерделейміз. Ондай жүкке әдеттегі балалардың бар-
лығы бірдей, тіпті ересектер де шыдай бермейді. Студенттермен жұ-
мыс істегенде, мен барған сайын біздің балаларымыздың шынымен де 
«ЕРЕКШЕ» екендіктеріне көзім жетуде. Қазақша айтқанда, шүкір дей-
міз!  
Біз отаға дейін және одан кейін екі ғұмыр кештік. Қазір біз үшінші 
кезеңдеміз.  Мен  жүкті  болған  кезең  Мәскеуде  диссертация  қорғауға 
дайындық  кезеңіне  дөп  келді,  күйеуім  екеуміз  Ломоносов  атындағы 
ММУ ғимаратының алдында жиі қыдырдық, сонда мен біздің баламыз 
осында оқиды, ал біз оған қонаққа келіп тұратынымыз жайында арман-
дадым. Бүгінгі күні Жансая тек мектепті бітіріп, жетік сөйлеп үйреніп 
қана қоймай, жоғарғы оқу орнына түсіп, сүйікті кәсібін меңгеруі үшін, 
оған жоғарғы білімді қалай қолжетімді ету туралы ойлаймын. Жани ал-
дымен оташы болғысы келген, енді ветеринар болуды қалайды. Жану-
арларды жақсы көреді. Күндердің күнінде өзінің сүйікті иттерімен, мы-
сықтарымен, көжектерімен, әтештерімен және тотықұстарымен бірге 3 
қабатты сарайда тұратыны жайында армандайды.   
Әрине,    есейіп  келеді,  енді  күнделікті  сабақтар  оны  мезі  қылды,  
кітап оқығысы келмейді, бірақ оған әсер ететін бір уәж бар: «Кітап оқы-
майтын болсаң, қалай ветеринар бола аласың!?»

22
Ата-ананың қолынан келмейтін іс болмайды
Өкінішке қарай, осы жылдардың ауыртпалығы, жан мен тән азабы 
мен үшін ізсіз өтпеді. Қазір мені сирек ауру қинауда, енді қызым маған 
қамқор болып жүр. Мен ауыруға құқығым жоқ екенін түсінемін. Менің 
үлгі алатын адамым бар, ол – өзімнің қызым. Жани – қайратты бала. 
Жансая қазақша «тұмар» деген мағынаны білдіреді. Қызым шынымен 
де менің тұмарыма айналды. Израильде емделген кезімде, онда он-
кологиялық аурулары бар балаларды көрдім. Содан кейін біз Ғали еке-
уміздің қандай бақытты ата-ана екенімізді түсіндім. Менің баламның 
дені сау, қазір мен оған өзімді бақытқа кенеген әдеттегі бала секілді 
қараймын. 
Баланың ауруы менің өмірдегі басымдықтарымды, құндылықта-
рымды  өзгертті.  Өзіме  сүйсінетінмін,  енді  ше:  жаспын,  келешегім 
зор, әдемі, табыстымын! Мен, көп адамдар секілді, мүгедек бала-
лар қолайсыз ортада туады деген стереотиптің тұтқынында болдым. 
Менің тамаша күйеуім, әдемі қызым бар. Менің де, күйеуімнің де 
біліміміз  жоғары,  өмір  деңгейіміз  жақсы,  әлеуметтік  мәртебеміз 
оңды болды. Сондықтан, мұның бәрі тап біздің отбасымызда орын 
алған уақытта, не үшін екенін түсінбедім. Тағдырға налу бар болды. 
Неліктен тура біздің баламыз?! Әлдебір сәтте мен достарыммен ара-
ласуды  доғардым,  тұйықтанып,  өзімнің  студенттеріме  қатысты  өте 
қатал, тіпті қатыгез, біртүрлі қытымыр болып кеттім. Туысқандар мен 
ата-анамыз  менің  жанжалдарым  мен  кері  мінездеріме  қарсы  кел-
мей,  шыдамдылық  таныта  білді,  килікпеуге  тырысты,  бір  жағынан 
аяп, менің жанымды ауыртқылары келмеген болар. Күйеуім бәріне 
қалай шыдады, білмеймін?! Тіпті онымен ажырасқым келген кездер 
де болды. 
Қазір мен отбасымызбен болғанның бәрі жаза емес, сын екенін түсі-
немін ал сын тек мықтылар мен таңдаулыларға беріледі. Мен  Ғалиға, 
маған және Жансаяға Алла тағаланың берген күш пен төзімі үшін  ра-
зымын. 
Кейде  маған  Қазақстанның  басқа  қалаларынан  ата-аналар  қоңы-
рау шалып, басқа түскен қиыншылықтарда нәтижелерге қалай жетуге 
болатыны, олармен қалай айналысу керектігі туралы сұрақтар қояды. 
Мен оларды түсінемін және тек өзіміздің өмірге деген көзқарасымыз-
ды өзгерткенде ғана қажетті нәтижеге жете алатынымызды түсіндіруге 
тырысамын. Біз өзіміздің сөздеріміз, қылықтарымыз, тіпті ойларымыз 
үшін де жауап береміз. Біздің балаларымыз үшін ең бастысы, олардың 
өздерін біздерге, яғни ата-аналары мен жақындарына керек деп сезі-
нетіні емес пе!