193
өңдеуге мүмкіндік тудырады. Іс қағаздарын былайша жүргізу тəсілі
қағазсыз технология əдісі деп аталады.
5. Электронды почта арнасы арқылы түскен немесе «электронды
кеңседе» осындай нысанда жасалған құжаттар компьютерлік өңдеуге
бірден жіберіле беруге дайын. Бұл ретте ұйымға қағаз түрінде келіп
түскен құжаттар бірқатар қиындықтар туғызуы мүмкін. Мұндай
құжаттарды сканерден өткізіп, арнайы бағдарлама арқылы оқуға,
өзгертуге мүмкін болатындай қалыпқа келтіруге болады.
5.5. Құжат айналымының көлемін есепке алу
Құжат айналымының көлемі – кəсіпорынға келіп түскен жəне
белгілі бір мерзім ішінде, əдетте бір жылда жасалған құжаттардың
саны. Кəсіпорында құжат айналымы көлемін есептеу өңделетін
ақпараттың шартты көлемін жəне бөлімшелер мен жекелеген
қызметкерлердің жұмыс жүктемелерін анықтау, іс қағаздарын жүргізуді
жетілдіру бойынша шараларды жобалау үшін қажет.
Құжат айналымының көлемін анықтау кезінде мазмұнына,
авторына, көлеміне, көшірмесіне, тіркеу нысанына, оны қараған
адамдарына жəне басқаларына қарамастан, барлық құжат есепке
алынады. Келіп түскен жəне шығыс құжаттар жеке қарастырылады.
Көшіру құралдары арқылы жасалған құжаттар көшірмелері бөлек
есептеледі. Мекеменің бір жыл ішіндегі құжат айналымының көлемін
анықтау үшін кіріс, ішкі жəне шығыс құжаттардың барлығын қоса
есептеу керек.
5.6. Мекемелер мен кəсіпорындарда таратылуы шектелген,
құпия құжаттарды қорғау жəне олармен жұмыс жүргізу тəртібі
Кəсіпорындарда
коммерциялық
ақпараттардың
қорғалуын
қамтамасыз ету мақсатымен ақпараттар бойынша жұмыс жүргізу жəне
оған қол жеткізу жөнінде тиісті іс тəртібі белгіленеді. Оның ішінде
кəсіпорын (фирма) басшысының ұйымдық-басқару ережелеріне енетін
əкімдік, құқықтық, ұйымдық, инженерлік-техникалық, қаржылық
шаралар бар.
Коммерциялық құпияны қорғау ісі мына шарттардың міндетті
түрде орындалуына негізделген:
өндірістік, коммерциялық, қаржылық жəне режімдік мəселелерді
бірлесіп шешу;
кəсіпорынның барлық ынталы бөлімшелері арасында ақпаратты
қорғау шараларын үйлестіру;
жіктелуге (құпияландыруға немесе қорғауға) жататын ақпараттар
мен объектілерге ғылыми баға беру;
Режимдік жұмыстарды бастамас бұрын режимдік шараларды
белгілеп алу;
194
Ақпараттар қорғалуын қамтамасыз ету ісінің барлық деңгейдегі
басшылар мен орындаушылар үшін жеке жауапкершілігіндегі жұмыс
болуы;
Шартқа немесе еңбек келісіміне режімнің нақты талаптарын
сақтау жөніндегі негізгі міндеттерді енгізу.
Негізгі проблемалардың бірі – іс қағаздарын жүргізу
жұмыстарының қорғалуын, коммерциялық ақпараттар салынған
негіздердің
сақталуын,
тасымалдануын
ұйымдастыру
болып
табылады. Бұл өз кезегінде құжаттарға жəне жабық ақпарат
негіздеріне міндетті түрде тиісті белгілерін салып отыруды қажет етеді.
Коммерциялық құпиясы бар ақпараттарды жəне объектілерді
жіктеп, топтастыруға кəсіпорын (фирма) басшысы сенім көрсеткен,
уəкілеттілік берген тұлғалар тізімін ресімдеу шарт. Жіктеліп
(классификацияланып), топтастырылған ақпараттарға қол жеткізу
кəсіпорын бойынша сол адамдар шеңберімен шектелуі қажет.
Рұқсаттамалық режім шараларын, рұқсаттамаға қол жеткізу жəне
оны ресімдеу тəртібін белгілеу керек.
Бірқатар жағдайларда ақпараттардың қорғалуын қамтамасыз ету
талаптарын орындау үшін алдын-ала арнайы орындар қарастыру
керек болады. Бұл əсіресе конструкторлық-тəжірибелік ғылыми-
зерттеу жұмыстарын жүргізу, бұйымдар шығару жəне сынау, сату,
жарнамалау, келісім-шарттарға қол қою процестерінде, аса маңызды
жəне жабық мəжілістер өткізу кезінде, ақпараттарды өңдеу, сақтау
жəне тарату т.б. жөніндегі техникалық құралдарды (есептеу
техникалары құралдары) пайдалану кезінде өте-мөте қажет.
Бұл жағдайларда кəсіпорындар мен фирмалар басшылары
аталған органдардағы қызметтің белгілі бір түрлеріне бақылау жасау
жөнінде уəкілеттілігі бар тұлғалармен мемлекеттік құпияны сақтау
жөнінде бірлесіп жұмыс жүргізулері шарт.
Күзеттің болуы, рұқсаттамалық жəне объектінің өз ішінде жүріп-
тұру режімі жасалуы міндетті.
Ақпараттарды қорғау жөнінде тұрақты түрде шаралар əзірлеп,
оларды жүзеге асырып отыру, қабылданған режімдік шаралардың
тиімділігіне жүйелі бақылау жасау қажет.
Ақпараттардың қорғалуын қамтамасыз ету жөнінде белгіленген
ережелерді орындаушыларға түсіндіріп, нұсқау беріп отыру шарт.
Коммерциялық
құпияның,
мүліктік
жəне
қаржылық
құндылықтардың сақталуын ұйымдастыру кезінде кəсіпорын (фирма)
директоры ең алдымен экономикалық тиімділік жағын қарастырады.
Бұл жерде бəрінен бұрын экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету
ісінің мүмкін болатын экономикалық шығыннан асып кетпеуі ойға
оралады. Əйтсе де ақпаратты қорғау шаралары кəсіпкерліктің
экономикалық тиімділігін арттыра түсуге ықпал ететінін естен
шығармау керек. Коммерциялық құпиясы бар ақпараттары, сондай-ақ
тауарлары мен ақшалай қаржысы аз кəсіпорындарда режімді
195
қамтамасыз ету ісін басқаруды кəсіпорын (фирманың) басшысының өзі
немесе оның бұйрығымен тағайындалған лайықты тəжірибесі бар
қызметкер қосымша жүргізуіне болады.
Кəсіпорынның (фирманың) қауіпсіздік қызметі, əдетте, сол
кəсіпорын басшысы бұйрығымен құрылады жəне оған бағынады. Бұл
қызмет орыны кəсіпорынның өндірістік-коммерциялық жұмыстарға
тікелей араласатын құрылымдық бір бөлімшесі болып табылады. Бұл
қызмет орыны өз жұмыстарын кəсіпорынның басқа барлық
құрылымдық бөлімшелерімен бірлесе отырып, өзара əрекеттестікте
жүргізеді.
Бұл ретте, мынадай істерді қолға алған жөн:
- қорғауға жататын ақпараттарды тобынан бөлектеу өлшемдерін
жасау;
- қорғау əдістерін таңдау (патенттеу, авторлық құқық,
коммерциялық құпия);
- коммерциялық құпиясы бар мəліметтер Тізімдемесін
(тізімдемеге қосымшаны) кезекті бекітуге əзірлеу;
- коммерциялық құпиясы бар мəліметтерге жіберу тəртібін бекіту
жəне оған қол жеткізудің рұқсаттамалық жүйесін əзірлеу;
- коммерциялық құпиясы бар нақты құжаттар мен ақпараттар
бойынша жұмыс жүргізуге құқығы бар тұлғалар тізімдемесін
(лауазымдар тізімдемесін) ресімдеу;
- ақпараттарды жіктеуге (классификациялауға) уəкілеттігі бар
лауазымдарды (тұлғаларды) белгілеу;
- құжаттарды жəне басқа да ақпарат негіздерін жіктеу, белгі салу,
сондай-ақ, оларды қол жеткізілуін шектеу шеңберінен шығару
(құпиялылығын алып тастау) тəртібі мен процедураларын белгілеу;
- ақпарат негіздері бойынша жұмыс жүргізудің бірыңғай тəртібін
жасау жəне іске қосу (құжат түзу, есепке алу, жұмыс жүргізу, сақтау,
көшірмелеу, тасымалдау, көбейту, жою тəртібі);
- тиісті аттестациялаудан кейін коммерциялық құпиясы бар
ақпарат негіздерін тұрақты жəне уақытша сақтауға, сол негіздер
бойынша жұмыс жүргізуге, сондай-ақ жабық мəжілістер өткізуге рұқсат
етілген орындардың орналасу жоспарын жасау, есепке алу;
- бөлінген (аттестацияланған) орынға өтудің бірыңғай тəртібін
белгілеу шарт;
Жабық ақпараттар мен жіктелген (құпияландырылған немесе
қорғауға жататын) ақпарат негіздері пайдаланылатын жұмыс
түрлерінің бəрінде де атқарылатын шараларды жоспарлау, жүзеге
асыру жəне бақылау процестері коммерциялық құпияға қол жеткізу
құқы бар бөлімше басшылары мен мамандарының тікелей қатысуымен
жүргізіледі.
- кəсіпорын бөлімшелерінің басшыларына ақпарат қорғау
шараларын əзірлеу жəне өткізу кезінде, ғылыми, конструкторлық,
Достарыңызбен бөлісу: |
