Қарапайым математикалық ҰҒымдарды қалыптастыру

153 
Көк
 
Синий
 
Вlue
Жасыл
 
Зеленый
 
Green
Қара
 
Черный
 
Black
Ақ
 
Белый
 
White
 
 
Өлшем, шама, 
кеңістікте бағдарлау
 
Размер, величина, 
пространственное 
расположение
 
Resolution, size, position 
in space
 
Үлкен,  кіші
 
большой,  маленький
 
big small
Ең үлкен, ең кіші
 
самый большой, самый 
маленький
 
the largest, the smallest
орташа
 
средний
 
average
Биік,  аласа
 
высокий, низкий
 
tall,  short
Кең,  тар
 
широкий, узкий
 
wide.  narrow
Ұзын,  қысқа
 
длинный, короткий
 
long,  short
Ауыр,  жеңіл
 
тяжелый,  легкий
 
heavy,   light
Сол, оң 
 
левый,  правый
 
left,  right
Сол жақта,  оң жақта
 
слева, справа,
 
on the left,    on the right
Жоғары,  төмен
 
верх, вниз
 
top, bottom
Жоғарыда,  төменде
 
вверху, внизу
 
on (at) the top,  on  (at) the 
bottom
 
Алды(да) арты (та)
 
передний,  задний
 
front  back
Алдында,  артында
 
перед, за
 
in front, behind
Жақында,  алыста
 
близко, далеко
 
close, far away(from)
Арасында,  (ортасында)
 
между, посередине
 
between,  in the middle
жанында
 
рядом
 
beside
 
 
Сан, 
Есептік санау
 
Количество 
Количественный счет
 
Quantity 
 
0 – нөл 
1 – бiр      
2 – екi      
3 – үш      
4 – төрт      
5 – бес      
6 – алты      
7 – жетi      
0 – ноль 
1 – один      
2 – два      
3 – три     
4 – четыре     
5 – пять      
6 – шесть    
7 – семь     
0 – zero 
1 – one 
2 –  two 
3 –  three 
4 –  four 
5 – five 
6 – six 
7 – seven 

154 
8 – сегiз      
9 – тоғыз        
10 – он
 
8 – восемь    
9 – девять      
10 – десять    
8 – eight 
9 –  nine 
10 –  ten
 
 
 
Реттік санау
 
Порядок 
Порядковый счет
 
Order
1 – бiрiншi      
2 – екiншi      
3 – үшiншi      
4 – төртiншi      
5 – бесiншi      
6 – алтыншы      
7 – жетiншi      
8 – сегiзiншi      
9 – тоғызыншы        
10 – оныншы
 
1 – первый    
2 – второй     
3 – третий   
4 – четвертый     
5 – пятый     
6 – шестой    
7 – седьмой      
8 – восьмой   
9 – девятый        
10 – десятый    
 
1 – first 
2 – second 
3 – third 
4 – fourth 
5 – fifth 
6 – sixth 
7 – seventh 
8 – еighth 
9 – ninth 
10 – tenth
 
 
 
 

155 
Қосымша материалдар 
Сергіту жаттығулары 
1. Орнымыздан тұрайық, 
Алақанды ұрайық. 
Бір отырып, бір тұрып, 
Біз бір дем алайық. 
2. Күн ұйықтайды. 
Күн оянады. 
Жел соқты. 
Жаңбыр жауды. 
Бұлт жапты. 
Күн ашылды. 
Жел басылды. 
3. Ұшты-ұшты, құлын ұшты. 
Ұшты-ұшты, мұрын ұшты. 
Ұшты-ұшты, кептер ұшты. 
Ұшты-ұшты, дəптер ұшты. 
Ұшты-ұшты, қарға ұшты. 
Ұшты-ұшты, арба ұшты. 
 
4. Бала, бала, балақан, 
Кəне, қайсы алақан. 
Саусақтарың əйбат, 
Былай-былай ойнат. 
 
Топ-топ басайық, 
Жалаудан күн жасайық. 
Жаса, жаса, алтын күн, 
Жаса, жаса, жарқын күн. 
5. Кəне қанат жазайық, 
Қарлығашқа ұқсайық. 
Ұшып-ұшып алайық, 
Орнымызға қонайық. 
Білімде алда болайық. 
 
6. Оңға, оңға түзу тұр, 
Солға, солға түзу тұр. 
Артқа қарай бір адым, 
Алдыға қарай бір адым. 
Жоғары, төмен қарайық, 
Орнымызды табайық. 
7. Сағаттың тіліндей 
Иіліп оңға бір, 
Сағаттың тіліндей 
Иіліп солға бір, 
Оң аяқ, сол аяқ 

156 
Жаттығу оңай-ақ. 
 
 
8. Ақ қоян-ау, ақ қоян, 
Бетіңді жушы, 
Қолыңды сүртші, 
Айнаға қарашы, 
Шашыңды тарашы, 
Киіміңді киші, 
Мектепке қарай жүрші, 
Орныңа отыршы, 
Сабағыңды оқышы. 
 
9. Ұшып келді бір топ қаз, 
Қонған жері, бірақ саз. 
Сазды шоқып, тағы шоқып, 
Ұшып кетті бір топ қаз. 
10. Ормандағы аюдың, 
Құлпынайы көп екен. 
Теріп-теріп алайық, 
Қалтамызға салайық. 
11. Бетімізге жел соғады, 
Тербеледі ағаштар. 
Тына қалса қатты жел,  
Тоғай биік көрінер. 
12. Бас бармағым – əкем, 
Балаң үйрек – шешем, 
Ортақ тірек – ағам, 
Шылдыр шүмек – апам, 
Кішкентай бөбек – мен. 
Бір үйде біз нешеуміз? 
Бір үйде біз бесеуміз. 
 
13. Біз жазамыз,  
Біз жазамыз. 
Саусақтарды дем алдырып, 
Қайта жазу жазамыз. 
 
14. Отырып-ақ орныңда 
Айдың көлді кешемін 
Сен білмесең егерде 
Былай ескек есейін. 
 
15. Ұзын құлақ, сұр қоян 
Естіп қалып сыбдырды, 
Ойлы-қырлы жерлермен 
Ытқып-ытқып жүгірді. 

157 
16. Бір, екі, үш, 
Қолға қалам аламыз 
Əдемі етіп жазамыз. 
 
17. Жел соқты гу-гу 
Жаңбыр жауды тырс-тырс. 
Жаңбыр басылды, 
Күн ашылды. 
18. Бір, екі, үш 
Жинап алдық күш. 
Төрт, бес, алты 
Біз жазамыз мықты. 
Дəптерімізді ашайық  
Көрсетілген үлгіге, 
Əдемі етіп жазайық. 
 
19. Бір, екі, 
Сапқа тұр. 
Үш, төрт, 
Ерінбестен бас алға. 
Бес, алты, 
Қолыңды соз алға. 
Жеті, сегіз, 
Отырып-тұр. 
20. Балық жүзді таза суда, 
Бір керіліп, бір жиырылуда. 
Жүзіп, жүзіп шаршағанда, 
Тығылады тасты құмға. 
 
21. Көкке қарай шығамыз 
Шанамызбен 
Төмен қарай құлдилап, 
Біз сырғанақ тебеміз. 
 
22. Бақа, бақа, балпақ, 
Басың неге жалпақ? 
Көзің неге тостақ? 
Бұтың неге талтақ? 
 
23. Айгөлек-ау, айгөлек, 
Айдың жүзі дөңгелек. 
Айдай толған кезімде, 
Би билеймін дөңгелеп. 
24. Қаз қанатын жайды 
Аққу мойнын созды. 
Үйрек келіп қонды. 
 
25. Бір – таңертең тұр. 
Екі – шынығып бекі.