47
3) Сипаттама (Описание – Descrіptіon) – өріс қызметіне түсініктеме
беру;
Access-тің ішінде 8 түрлі мәліметтер типі пайдаланылады, олар:
– Мәтіндік (Текстовой – Text) – ұзындығы 255 символға дейінгі мәтіндік
информацияны сақтау үшін қажет;
– МЕМО өрісі (Поле МЕМО – Memo) – 32000 символға дейінгі
көлемдегі мәтіндерді сақтай алады. Оның ерекшелігі – өрістегі
информациялар басқа бір жерде сақталып, ал өрістің өзінде сол
информациялардың қайда орналасқанын анықтайтын көрсеткіштер сақталады;
– Сандық (Числовой – Number) – сандық мәліметтерді сақтау үшін
қажет. Осы типтегі өрістің көлемін бірнеше нұсқалардан таңдауға болады:
бүтін, көп разрядты бүтін, жылжымалы нүктелі. Бүтін сандар -32768 бен
32767 аралығында, көп разрядты бүтін сандар -2147483648 бен 2147483647
аралығында және жылжымалы нүктелі сандар 1.401298E-45 пен 3.402823Е38
аралығында анықталған болуы тиіс. Нақты сандар енгізілетін өріс үшін
санның бөлшегінің көлемі де берілуі мүмкін;
– Дата/уақыт (Дата/время – Data/tіme) – күн/ай/жыл форматында
мерзімді және сағат:минут:секунд pm не am (pm – 12.00-ден кейін, ал am –
12.00-ге дейін) форматында уақыт мөлшерін сақтау үшін қажет. Бұл типтегі
өріс форматын алдын ала таңдап алған дұрыс. өріс форматының
мүмкіндіктері: Күннің толық форматы (мысалы, 3.01.03 09:00:12); қысқа
форматы (мысалы, 12.07.01); орташа форматы (мысалы, ЗІ-окт-03); ұзын
форматы (мысалы, 21 мая 2001г.);
– Ақшалай (Денежный – Currency) – ақшалай көрсетілген информация-
ларды енгізу үшін қажет. Жалпы, оларды сандық типтегі өріске де енгізуге
болады, дегенмен осы типте жұмыс істеу ыңғайлы. өріс форматындағы
тізімнен қажетті ақша бірліктерін таңдауға, олардың үлгісін беруге болады.
өте үлкен сандардың дәл мәнін сақтау үшін (+/-900 триллион) жиі
қолданылады;
– Санауыш (Счетчик – Counter) – жазбалар реттік нөмірін анықтау үшін
қолданылады. Автоматты түрде бірден басталып, жазбаларды қайталанбайтын
осы өріс мәні арқылы анықтап отыру үшін қажет (бұл өріс мәндерін теруге,
өзгертуге болмайды);
– Логикалық (Логический – yes/no) – логикалық мәліметтерді (Иә/Жоқ,
0/1, Ақиқат/Жалған, т.с.с.) сақтау үшін керек;
– OLE объектісі ( Объект OLE – OLE object) – Wіndows қолданбалы
программаларынан алынған OLE технологиясын сүйемелдейтін құжаттарды,
кестелерді, графиктерді және басқа объектілерді сақтау үшін қолданылады.
Оның мәндерінің жазылу түрі өріс форматындағы мәліметтер тізімінен таңдап
алынады. Қай формат таңдалса да, кестеде логикалық өріс жалаушалармен
кескінделеді. Жалаушаны тышқанмен шертіп "Иә" мәні
белгісін орнату
арқылы, ал "Жоқ" мәні өрісті бос қалдырылу арқылы енгізіледі.
Бұдан басқа, “Жалпы” (“Общие”) ішкі бетінде өрістің бірсыпыра
қасиеттер жиыны беріледі, “Алмастыру” (“Подстановка”) ішкі бетінде
48
басқару элементінің типі көрсетіледі. Олар Access өрістердің 11 түрлі
сипаттамаларын, яғни қасиеттерін көрсете алады, бірақ қасиеттердің нақты
тізімі өріс типімен анықталады. Енді өрістердің негізгі қасиеттерін қарасты-
рып шығайық:
1)
өрістің ені (размер поля) – мәтіндер үшін алдын ала келісім
бойынша 50 символ болып алынған, сандық өрістер үшін мына типтердің
біреуі алынады: Байт (Байт), Бүтін сан (Целое), ¦зартылған бүтін сан (Длинное
целое), Жылжымалы нүкте (С плавающей точкой) ені 4 немесе 8 байт,
Репликация коды (Код репликации);
2)
формат (формат) – қағаздағы және экрандағы информация түрін
анықтайды;
3) енгізу қалқасы (маска ввода) – онда мәліметтердің енгізілу түрін
анықтайтын формат көрсетіледі;
4) ондық таңбалар саны – сандық және ақшалық өрістер үшін үтірден
кейінгі разрядтар саны;
5) қолтаңба (подпись) – формалар мен басылымдарға арналған өрістер
сипаттамасы (өрістер аты ретінде қолданылады);
6) алдын ала бекітілген үнсіз келісім мәні (значение по умолчанию) –
өрісте автоматты түрде бірден пайда болатын мәндер, бірақ оларды кесте
немесе форма режимінде өзгерістуге немесе жаңадан енгізуге болады;
7) мәнге қойылатын шарт (условие на значение) – енгізілген мәнге
реакциясын анықтайтын логикалық өрнек;
8) қате түралы хабарлама (сообщение об ошибке) – өрістегі информация
мәнге қойылған шартты қанағаттандырмаған жағдайда шығатын хабарлама;
9) міндетті түрде толтырылатын өріс (обязательное поле) – өріске мән
беру қажеттілігін анықтайды;
10) бос жолдар (пустые строки) – өрістердің нөлдік мәндерін тағайын-
дайды, олар бос жолдардан басқаша болып саналады;
11) индекстелген өріс (индексированное поле) – мәліметтер іздеуді
жеделдету үшін осы өріс бойынша индекс құру қажет пе, жоқ па соны
анықтайды.
Кестені базаны құру үшін алдымен кестелерді құрамыз, олардың
толырып, байланыстарын орнатып, форманы құру алгоритмі бойынша
ұйымдастырамыз.
Қазіргі нарық заманында деректер қоймасының қарапайым түрі
реляциялық деректер қоймасы қолданылады. Ол деректерді көрсетумен
басқаруда ең қарапайым құрал болып табылады. Ол жөнінде қатаң түрде
анықталған теориялық негіздер бар. Бұл тақырыпта негізгі мынандай
түсініктерге жауап беруіміз керек.
1.
Реляциялық деректер қоймасының ең негізгі қасиеттерін сипаттау.
2.
Реляциялық теорияның негізгі бөлімінің мазмұнын анықтау
(деректер құрылымы, реляциялық деректерді басқару және оның бүтін толық
екендігін анықтау).
