𝑋
𝑘
= 𝑍
𝑘
2
− 𝑅
𝑘
2
.
және 𝛾 =
𝑋
𝑘
𝑅
𝑘
параметрі есептеледі;
б)
𝛽 =
𝑈
д
𝑈
қк
параметрі
осциллограф
кӛмегімен
анықталады.
Осциллографты қосу алдында кӛлденең және тік күшейту қолсаптары нӛл
жағдайына орнатылуы керек. Осциллографқа кернеу берілген соң 2-3 минут
қызуы керек. Содан кейін осциллографтың кірісі қоректендіру кӛзі кернеуінің
U
қ
клеммаларына жалғанады. Осциллографтың Р1 және P2 қолсаптары
кӛмегімен экранда қолайлы суреттің ӛлшемі тік орнатылады.Қоректендіру
кӛзінің суретінің амплитудасы экран шектерінен шығып кетпеуі және ӛте кіші
болмауы керек. Р3 (кӛлденең күшейту) қолсабы кӛмегімен уақыт масштабы
орнатылады. Экранға бір период толығымен сиюы керек.
Экранда суреттің ӛлшемдері орнатылған соң қоректендіру кӛзі
кернеуінің қисығы жұқа қағазға (калькаға) кӛшіріледі және таңдалған
масштабта қоректендіру кӛзі кернеуінің екі амплитудасы 𝐴 =
2𝑈
𝑚
𝑚
𝑢
ӛлшенеді.
Осциллографтың кірісі доға кернеуінің 𝑈
д
клеммаларына жалғанады және
таңдалған масштабта осциллограф экранында доға кернеуінің суретінің екі
амплитудасының 𝐵 =
2𝑈
𝑔
𝑚
𝑢
қатынасы және қоректендіру кӛзінің кернеуі
ӛлшенеді:
𝛽 =
𝐵
𝐴
=
2𝑈
д
𝑚
𝑢
2 𝑈
𝑚
𝑚
𝑢
,
в) ток іркілісінің (паузаның) ұзақтығы осциллограф кӛмегімен
анықталады. Осциллографтың кірісі і клеммаларына жалғанады. Іркілістің
(паузаның) ұзақтығы іркіліске (паузаға) сәйкес келетін кӛлденең А осінің
кесіндісінің жартылай периодтың ұзақтығына сәйкес келетін В кесіндісіне
қатынасымен есептеледі.
Бақылау сұрақтары
1. Газдағы электр разрядтардың формалары.
2. Доғалық электр разрядтары. Олардың қасиеттері.
3. Катодтық, анодтық облыстардың және тұрақты ток электр доғасы
бағанасының сипаттамалары.
4. Тұрақты ток доғалық разрядының статикалық вольамперлік
сипаттамалары.
5. Электр доғасының орнықты жануының шарттары.
6. Негізгі нүктені тұрақтандыру (стабилизация) әдістері.
7. Айнымалы ток доғасының жануының ерекшеліктері (осциллограмма
бойынша).
8. Айнымалы ток доғасының жануының орнықтылығын жоғарылату
әдістері.
9. Айнымалы ток доғасының тогын реттеу әдістері.
4 Зертханалық жұмыс №4. СДТ типті доғаны қоректендіру кӛзінің
сипаттамаларын зерттеу
Жұмыстың мақсаты: СДТ-300 дәнекерлеу доғасын қоректендіру
кӛзінің негізгі параметрлері және электрлік сипаттамалары.
4.1 Негізгі теориялық мәліметтер
Дәнекерлеу доғасы. Кернеуге қосылған электродтар аралығындағы
иондалған газдар және булар ортасындағы күшті электр разряды дәнекерлеу
доғасы деп аталады. 4.1 суретте тұрақты ток кӛзінен қоректенетін доға
сұлбамен сипатталған. Катод (электрод) 1 және анод 2 аралығында жанатын
доға, катод айналасындағы облыстан 3, бағанадан 4 және анод айналасындағы
облыстан 5 тұрады.
Доғаның кернеуі, яғни катод және анод аралығындағы потенциалдар
айырмасы доғаның ұзындығына және ток күшіне, электродтардың
материалына және ӛлшеміне, плазма құрушы ортаның құрамына және
қысымына тәуелді болады. Ток күші тұрақты болған кезде доғаның кернеуі U
э
оның ұзындығына l
э
тәуелді болады:
U
э
=а+bl
э
,
мұндағы а – доғаның катодтық және анодтық облыстарында кернеудің
құлауының қосындысы;
b – доға бағанасының кернеулілігі, болат электродтар үшін а=8…25 В,
b=2,3…4,3 В/мм.
Қоректендіру кӛзін таңдау кезінде доғаның кернеуі және тогы
арасындағы тәуелділіктің сипаты шешуші орын алады.
Доғаның кернеуінің токтан тәуелділігінің графикалық суреті статикалық
вольамперлік сипаттамасы немесе доғаның статикалық сипаттамасы деп
аталады. 4.2 суретте үш учаскенің статикалық сипаттамасы кӛрсетілген:
құлайтын І, қатты ІІ, жоғарылайтын ІІІ. Дәнекерлеу доғасының болу
шарттарына статикалық сипаттаманың учаскелері сәйкес келеді. Қолмен
дәнекерлеу кезінде доғаның статикалық сипаттамасы құлайтын және қаттыға
ауысатын болады. Механизацияланған флюспен және кӛмірқышқыл газда
дәнекерлеу кезінде доғаның статикалық сипаттамасы қатты және
жоғарылайтынға ауысатын болады.
4.1 сурет – Тұрақты ток
дәнекерлеу доғасы
4.2 сурет – Дәнекерлеу доғасының статикалық
сипаттамасы
Дәнекерлеу доғасының қоректендіру көзіне қойылатын талаптар.
Дәнекерлеу доғасының қоректендіру кӛздері келесі функцияларды
орындауы қажет:
а) доғаның сенімді қозуын қамтамасыз етуі қажет.
Доғаның сенімді қозуын қамтамасыз ету үшін бос жүріс кернеуі U 40 В
тӛмен болмауы қажет. Қауіпсіздік шарттары бойынша айнымалы ток
қоректендіру кӛздері үшін бос жүріс кернеуі 80 В және тұрақты ток
қоректендіру кӛздері үшін бос жүріс кернеуі 90 В аспауы қажет (арнайы
қоректендіру кӛздерінен басқалары үшін).
б) доғаның орнықты жануын қадағалау.
Доғаның орнықты жануы қоректендіру кӛздері сыртқы сипаттамасын
дұрыс таңдаумен қамтамасыз етіледі. Мысалы, қолмен дәнекерлеу үшін
доғаның статикалық сипаттамасы 2 құлайтын болғанда (4.3 сурет)
қоректендіру кӛзінің сыртқы сипаттамасы 1 тік құлайтын болуы қажет. 4.3
суретте доғаның тогы, кернеуі және қоректендіру кӛзінің кернеуінің теңдігі
осы жағдайда А және В нүктелерінде болатыны кӛрінеді. Бірақ А нүктесі
доғаның орнықты жануына сәйкес келеді (осыны ӛзіндік жұмыс арқылы
түсіндіріңіз).
Айнымалы ток қоректендіру кӛздеріне айнымалы ток доғасының тӛмен
орнықтылығына байланысты арнайы талаптар қойылады. Айнымалы ток
доғасының орнықты жануы үшін бос жүріс кернеуін және қоректендіру
кӛзінің дәнекерлеу тогын жоғарылату және индуктивтілігі жоғары
қоректендіру кӛздерін қолдану керек.
в) электродтық металдың тасымалдануын және дәнекерлеу тігісін
құрауды әдістеу.
Қысқа тұйықталу тогының тез жоғарылауы электродтық материалдың
тамшылары дәнекерленетін заттардың сұйық металл ыдысына жанасқан кезде
тамшылардың жарылысына, оның шашырауына және тігістің формасының
Достарыңызбен бөлісу: | 
