Алматы экономика және статистика академиясы

96 
 
салады,  бірақ  ол  цифрлық  бейнеге  негізделген.  Сол  редактор  сынды 
суреттердің  слойларын  бірінің  үстіне  бірін  қою  арқылы,  бейнелерге 
графикалық  әдістерді  қолдану  арқылы  редактрлейді  және  мұнда  слой 
ӛлшемдері  ештенемен  шектелмеген.  Әрбір  слойға  арнайы  эффектілерді 
қолдануға болады. Негізінен обьектілердің қозғалысын жасауға ӛте қолайлы, 
мысалға  обьектінің  ұшуы,  айналуы  үлкеюі  және  кішіреюі.  Adobe 
фирмасының  басқа  бағдарламалары  сынды,  After  Effects  бағдарламасының 
мүмкіндіктерін қосымша  модульдер арқылы  кеңейтуге  болады.  After  Effects 
бағдарламасының мүмкіншіліктері ӛте алуан.  
2D-анимациалық  фильмдерге  шаблондарды  Corel  Draw  немесе  Adobe 
Illustrator 
бағдарламаларында 
жасаған 
дұыс. 
Қоршаған 
лортаның 
анимациясын  құру  дегеніміз  ӛте  күрделі.  Кадрдың  су,  от,  кӛлеңке  сынды 
обьектілері  негізгі  обьектіден  жеке  салынады.  Бұнджай  анимацияны  негізгі 
анимацияны  дайындап  алған  соң  да  қосуға  болады.  Кӛптеген  аниматорлар 
мен  студиялар  фондарды  салу  үшін  Photoshop  немесе  Painter 
бағдарламаларын қолданады. 
Қолданған салынған суреттерге анимация қолдану үшін оны сканерден 
ӛткізіп, оларды арнайы бағдарлмаларда ӛңдейді. Қолдан салынған фондар да 
сканерден ӛткізіліп керек болған  жағдайда  компьютеде  ӛңделеді.  Ӛте  үлкен 
фондық суреттер бӛліктерге бӛлініп сканерленеді де Adobe Photoshop сынды 
бағдарламада біріктіріледі. Кӛптген аниматорлар түстік кілттерді қолданады, 
яғни сценалардың түстік эскиздерін, , олар фильмге түсті беруді жеңілдетеді. 
Бір стильдегі түстік палитра фильнің сапасының артуына кепілдік береді. 
Кейіпкерлер  фонмен  бірікпеуі  керек.  Кейіпкерлерді  бояғанда  фонмен 
түстес  түстерді  алуға  болмайды.  Фондық  түстерді  фондық  түс  суретшілері 
жасайды.  Аниматорлар  кейіпкерлердің  орнын  фондық  макетке  сүйеніп 
анықтайды,  сондықтан  фонның  белгілі  бір  элементі  дұрыс  болмаса  онда 
толық  композияция  бұзылып  фильм  сапасы  нашарлайды.  Зацикливаниені 
жою  үшін  фонның  сол  жақ  бӛлігінін  кӛшірмесін  оң  жақ  фонға  апарып 
кӛшіріп  қояды  да  пайда  болған  кеібңр  графикалық  кемшіліктерді 
бағдарламалар кӛмегімен жояды.  
Интернет-анимация  үшін  Flash  бағдарламалар  қолданған  дұрыс,  осы 
бағдарламада  жасалған  ӛнімдер  интернетте  басқаларға  қарағанда  жиірек 
кездеседі.  Ӛте  ұзың  Flash-фильмдердің  ӛлшемі  кішкене  болады. 
Тезжылдамдықты модемдерді қолданып сондай киноларды тез жүктеп әрі тез 
кӛруге  болады.  Егер  фильмнің  ӛлшемі  кішкене  болса  онда  оны  бір  мезетте 
кӛп  қолданушы  кӛре  алады.  Ағымдағы  видеоның  Flash  тен  артықшылығы 
оның сапасында, бірақ ӛлшем маңызды рӛл атақарады. Егер ӛлшемі аз болса 
со ғұрлым оның сапасы да жақсы болады. 5 минуттық филь ағымдағы видео 
үшін ӛте үлкен ӛлшемді болып сапасы тӛмен болуы мүмкін.  
 
Macromedia Flash бағдарламасы арқылы әр түрлі типтегі анимациялық 
роликтерді  жасауға  болады  —  қарапайым  «тірі»  батырмалардан  күрделі 
мультиплекацияларға  дейін.  Сонымен  қатар  ImageReady  бағдарламасы 

97 
 
сияқты,  кадрлардың  реттілігін  ӛзгерту  арқылы  анимация  жасалады. 
Кӛпслойлы  суреттер  қолданылады,  обьектінің  орын  ауыстыруын  беруге 
болады,  оның  айналуы  және  пішінінің  ӛзгеруңн  беруге,  түсін  кӛлемін 
жекелей де сонымен қатар бірге де ӛзгертуге болады.  
Реттілік  анимацияда  (frame-by-frame  animation)  әрбір  кадрда 
суретшілер салған мультфильдегі сияқты ӛзінің суреті шығады. Бұл шығатын 
файлдң  ӛлшемін  едәуір  ұлғайтады.  Аралық  кадрларды  (tweened  animation) 
автоматты  түрде  бӛлсең  онда  ол  нәтижесінде  тек  кілттік  файлдағы 
ақпараттарды сақтайды нәтижесінде нәтижелік файлдың ӛлшем азаяды.
  
Анимацияның  нәтижесін  әдетте  Flash  фильмнің  SWF  форматында 
сақтайды, онда векторлық графика қолданылады, бірақ нүктелік графика мен 
дыбысты  да  қосуға  болады.  Олар  интерактивті  кинолар  жасауға  мүмкіндік 
береді.  Flash  фильмдер  шағын,  тез жүктеледі,  және қолданушы  интерфесіне 
те икемделеді. Оларды кӛру үшін Flash Player бағдарламасы құрылған.  
Corel  R.A.V.E.  (Real  Animated  Vector  Effects)  бағдарламасы  —Corel 
фирмасы  ӛзінің  10  шы  CorelDRAW  графикалық  пакетіне  қосқан 
жаңабағдарлама.  Ол  оның  функционалдығын  жаңа  қасиеттермен  байыта 
түсті.  Бағдарлама  анимация  жасауға  арналған  және  оны  фильм  ретінде 
сақтауға  арналған,  яғни  ең  бастысы  Macromedia  Flash  расширениесінде 
сақтай  алады.  Corel  R.A.V.E.  қосымшасында  кӛптеген  құралдар  қамтылған, 
ол  құралдар  арқылы  графикалық  элементтермен  сол  элементтерге 
анимацяиыл 
қэффектілерді 
қодануға 
болады. 
Анимация 
құру 
кезіндеинтерактивті элементтермен қоса дыбысты да қосуға болады. Шыққан 
нәтижені тӛмендегі келесі форматтарда сақтауға болады:  
GIF  Animation  (GIF)  -  анимациясы  для  Web-беттер  және  PowerPoint 
бағдарламасының слайдтарына арналған;  
Video  for  Windows  (AVI)  –  анимациясы    для  дыбысты  оқитын 
видеоқосымшаларға арналған;  
QuickTime  (MOV)  —  анимациясы  QuickTime  4  форматындағы  видео 
үшін арналған, дыбыс сақталады;  
Macromedia  Flash  (SWF)  —  анимациясы  Web-беттерге  арналған,  онда 
дыбыс пен интерактивтілік сақталады. 
 3D  Studio  MAX  —  ол  3D  индустриясының  бар  саладағы  жұмыс 
бағдарламасы:  рендеринг,  моделирование,  анимация.  Бұл  ӛте  қолайлы 
бағдарлама  үйткені  оның  барлық  жұмысы  плагиндерге  негізделген.  Сол 
арқылы  бағдарламаға  ӛзіне  керекті  функцияларды  қосып  баптауға  болады. 
Мах бұл арқылы ӛзінің әріптестерінен біршама алдыға озып кетті.  
3D композицияны құрудың жалпы принциптері:  
Кез-келген  3D  сценада  негіз  болуы  керек  —  композицияның  мәндік 
ортасы.  Кез  келген  сценада  2  денгейлі  обьектілер  мен  бӛлшектер  болуы 
керек, бірақ олар назарды кӛп алмауы керек – композицияның мәндік ортасы 
айқын  кӛрінуі  керек.  «Мәндік  орта»  түсінігі  ол  территориялық  жағынан 
сахынаның  ортасындағы  обьект  емес,  керісінше  ол  сахнаның  ортасында 

98 
 
тұрса онда ол ӛз қасиетін жояды. Мәндік ортаның ең қолайлы орналасуы ол 
сызықтардың  қиылысу  жері.  Жәнеде  обьектінің  іс  әрекеті  сахынаның 
ортасына қарай бағытталуы керек.  
Дұрыс  таңдалынған  кӛрініс  бұрышы  —  камераның  орналасуы 
обьетінің  барлық  іс  әрекетін  дұрыс  кӛрсетуі  керек.  Ашық  алаңдағы 
сценаларды  түсіру  кезінде  гаризонттын  дұрыс  параметрлерін  беру  керек. 
Гаризонт  сызығы  сахынаны  тең  бӛлмеуі  керек,  гаризонт  сызығын  кішкене 
тӛменірек  орналастыру  керек,  сол  арқылы  біз  композицияны  ауқымдырақ 
етіп  кӛрсетеміз;  ал  гаризонттың  жағары  орналасқан  сызығы  обьектіні 
жекелеп кӛрсеткендей болады.
  
Фонды бақылау – фон композицияға нәр береді, сонымен қатар тамаша 
құрылған  композицияны  бүлдіруі  де  мүмкін.  Дұрыс  таңдалынған  фон 
картинаға  дұрыс  кӛңіл  күй  сыйлайды,  ал  дұрыс  таңдалынбаған  назарды 
аударады. Осындайда дұрыс таңдалынған әдіс ол расфокусировка.
  
Сценаға қосымша бӛлшектерді енгізу( бұтақ немесе алдынғы пландағы 
ағаш және т.б.). 
3D    сценаларды  құрғанда  табиғи  элементтерді  енгізу  ең  күрделі  және 
маңызды аспектілердің бірі болып келеді, тек техникалық жағынан ғана емес. 
Табиғатта түзу, түзу бұрыштар және т.с.с. 3D да онай құрылатын элементтер 
жоқ  десе  де  болады.  Осы  жағдай  табиғи  элементтердің  маделін  жасауды 
ӛңдірістік  обьектілердің  моделін  жасауға  қарағанда  күрделі  етеді.  Табиғи 
орта  ӛте  күрделі  бірақ  ол  ӛсімдіктер  мен  тастардан,  ағаштардан  тұрады.  Су 
және  саз  сияқты  элементтер  бар  бірақ  олар  белгілі  бір  ландшафтарды 
модельдеу  кезінде  ғана  кездеседі.  Егер  ойлап  қарасақ  табиғат  бірнеше 
обьектілерден ғана құралған сияқты.  
Ағаштар,  тастар,  ӛсімдіктер  әр  түрлі  және  әр  түрлі  кӛлемді  болуы 
мүмкін.  Индустриалды  сценадағы  ғимараттар  сияқты,  Табиғатта  ағаштар 
сценаның  негізі  болады,  бірақ  олар  емес  олардың  ұсақ  бұлшектері  оның 
шыншылдығын қалыптастырады.  
Жабайы табиғаттың сценасы кӛптеген бӛлшектерден тұрады, және біз 
онда  майлы,  эррозияға  ұшыраған  темірлерді  кӛрмейміз.  Сонымен  қатар 
адаммен  жасалған  орта  сияқты  табиғат  оншама  ластанбаған.  Мысалы, 
майланған  жапырақтарды  кездестірмейміз,  олар  шаң  болуы  мүмкін,  бірақ 
заводтық  маймен  майланбаған.  Сценаны  құрмас  үшін  қоршаған  ортаға  нәр 
беретін компоненттерді анықтау керекпіз. 
Ең  бастысы  —  сценаны  шыншыл  ететін  ұсақ  түйек  обьектілерді 
анықтау ол — кішкене тастар, ұсақ бұтақтар және т.б. 
 
Әдебиеттер: 3нег. [1-56] , 4нег.  [2-46] 
Бақылау сҧрақтары: 
1.  Компьютерлік анимация 
2.  Интернет-анимация. 
      3. Macromedia Flash (SWF) — анимациясы.
 

99 
 
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ 
 
АЛМАТЫ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ СТАТИСТИКА АКАДЕМИЯСЫ 
 
ИНФОРМАТИКА КАФЕДРАСЫ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАР ЖОСПАРЫ 
 
«Мультимедиа технологиялар» пәні бойынша 
5В070300 - «Ақпараттық жҥйелер» мамандығына арналған 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Алматы 2013 
 

100 
 
Тәжірибелік жҧмыс №1.  
Тапсырмалар:  Дәріс  кешеніне  сүйене  отырып,  тӛменде  берілген 
тапсырмаларды  сәйкес  нұсқа  бойынша  жасалу  жолдарын  кӛрсетіп, 
нәтижелерін Flash ортасында құрыныздар: 
 
1 Звездное небо 
2 Озеро 
3 Оазис 
4 Лесную поляну 
5 Пустыню с барханами 
6 Футбольный стадион 
7 Хоккейный корт 
8 Морской пляж 
9 Городской квартал 
10 Огород 
 
11 Кухонный стол 
12 
Витрину 
продовольственного    
магазина 
13 Ствол дерева 
14 Палубу парохода 
15 Бассейн 
16 Ледовый каток 
17 Речной пляж 
18 Горный пейзаж 
19 Водопад 
20 Цветочную клумбу 
21 Телевизор 
22 Кустарник 
23 Небоскреб 
24 Железную дорогу 
25  Цветок  в  горшке  на  подо-
коннике 
26 Витрину хозяйственного магазина 
 
27 Цветок в горшке 
28 Офис 
29 Сцену 
30 Гараж 
 
 
Тәжірибелік жҧмыс №1.  
Тапсырмалар: 
. 
Анимация  жасау  технологияларына  сүйене  отырып, 
тӛменде  берілген  тапсырмаларды  сәйкес  нұсқа  бойынша  жасалу  жолдарын 
кӛрсетіп, нәтижелерін Flash ортасында құрыныздар: 
 
1 Летящую ракету  
2 Плавающую рыбу 
3 Солнце движущееся  
4 Пролетающий самолет  
5 Падающий и раскалывающийся  
6 Мяч улетающий  
7 Шайбу, движущуюся по кривой  
8 Плавающую рыбу  
9 Движущуюся машину  
10 Растущую капусту 
11 Падающее со стола яйцо  
12 Едущий автобус  
13 Растущее, а потом падающее яблоко 
14 Качающийся колокол  

101 
 
15 Движущейся поезд  
16 Ледовый каток 
17 Прыгающий мяч 
18 Снежную лавину 
19 Бегущего таракана
 
20 Растущие цветы
 
21 Летящую и взрывающуюся бомбу 
22 Пролетающий вертолет
 
23 Строящийся небоскреб
 
24 Падающий и сминающийся шар
 
25 Салют 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

102 
 
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ 
 
АЛМАТЫ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ СТАТИСТИКА АКАДЕМИЯСЫ 
 
ИНФОРМАТИКА КАФЕДРАСЫ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
СТУДЕНТТІҢ ОҚЫТУШЫНЫҢ БАСШЫЛЫҒЫМЕН ӚЗДІК 
ЖҦМЫСТЫ ОРЫНДАУЫ БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК НҦСҚАУ 
 
«Мультимедиа технологиялар» пәні бойынша 
5В070300 - «Ақпараттық жҥйелер»мамандығына арналған 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Алматы 2013 

103 
 
Студенттің оқытушымен орындайтын ӛзіндік жҧмысының сабақ 
жоспары (СОӚЖ) 
 
№ 
Тапсырмалар 
Сабақты ӛткізу 
түрі 
Әдістемелік нұсқаулар 
Ұсынылатын 
әдебиеттер 
1 
Power 
Point 
бағдарламасында 
презентациялар 
жасау. 
Power Point 
бағдарламасынд
а орындап, 
қалай 
орындалғанын 
түсіндіріңіз. 
Дәрісте оқылған материалдарға 
сүйене отырып, Power Point 
бағдарламасында 
презентациялар жасау.  
[2] - 86- 97 б., 
101 – 125б. 
2,3  Macromedia Flash 
бағдарламасымен 
жұмыс. 
Macromedia Flash 
анимациясы 
Macromedia 
Flash 
бағдарламасынд
а орындап, 
қалай 
орындалғанын 
түсіндіріңіз 
Берілген әдебиеттерге сүйене 
отырып, Macromedia Flash-те 
анимация жасау.  
[2] - 98- 100 
б., 105-111 б., 
143-151б., 
[7]-114- 129 б.  
4,5  Мультимедиа-
ақпаратты 
стандартты 
тасушылары 
Жеке 
тапсырмалар 
Ақпарат тасушыларға жалпы 
сипаттама беру. 
[3]-156- 204 б.  
6,7  Photoshop-тағы 
мәтін 
Жеке 
тапсырмалар 
Берілген әдебиеттерге сүйене 
отырып, Photoshop-тағы мәтінді 
оқып-үйрену.  
[3]-206- 231 б.  
8 
Контурмен жұмыс 
Жеке 
тапсырмалар 
Берілген әдебиеттерге сүйене 
отырып, Контурмен жұмыс 
жасау.  
[3]-242- 250 б.  
9 
Дыбыс 
туралы 
жалпы 
түсінік. 
MIDI-дыбыс. 
Дыбыстық 
файлдың форматы. 
Реферат 
Берілген әдебиеттерге сүйене 
отырып, дыбыстық файлдың 
форматын оқып-үйрену.  
[2] -102- 106б.  
10  Анимация.  Кілттік 
кадрларды құру. 
Реферат 
Парольдерді құру ережелерін 
оқып-үйрену. Парольдерді 
тексеру процедурасын 
қиындату.  
[3] -328 - 335 
б.  
11  Қабаттармен(слоя
ми) жұмыс. Кӛп 
қабатты бейне 
жасау.Қабаттарды
ң байланысы. 
Жеке 
тапсырмалар 
Қабаттармен(слоями) жұмыс. 
Кӛп қабатты бейне жасау. 
[3]-335- 341 б. 
12  Мультипликациял
ық компаниялар 
Реферат 
Кілттермен басқару туралы 
түсінік білу.  
[2]-148- 153 б. 
[3]341- 346 б.  
13 
14 
ДЭЕМ-да 
мультипликациялар 
құруға 
мүмкіндік 
беретін 
бағдарламаларға 
Жеке 
тапсырмалар 
Электронды пластикалық 
карталар туралы түсінік білу, 
банкоматтарды қауіпсіздендіру.  
[2]-218 -255 б.  

104 
 
жалпы шолу 
15  Анимациялық 
файлдардың 
форматтары.Видео 
Жеке 
тапсырмалар 
Анимациялық файлдардың 
форматтары 
[2]–255-267 б.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

105 
 
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ 
 
АЛМАТЫ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ СТАТИСТИКА АКАДЕМИЯСЫ 
 
ИНФОРМАТИКА КАФЕДРАСЫ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
СТУДЕНТТІҢ ӚЗІНДІК ЖҦМЫСТАРДЫ ОРЫНДАУЫ  
БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК НҦСҚАУ 
 
 
«Мультимедиа технологиялар» пәні бойынша 
5В070300 - «Ақпараттық жҥйелер»мамандығына арналған 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Алматы 2013 
 

106 
 
Студенттің ӛзіндік жҧмысының сабақ жоспары 
 
№  
п/п  
СӚЖ тапсырмалары 
Бақылау түрлері 
Тапсыру 
мерзімі 
      Кҥндізгі 
1 
Кітапхана  қорымен  танысу,  қажетті 
әдебиеттермен қамтамасыз ету 
Ауызша талқылау 
1апта 
2 
Анимация. 20 ғасырдың екінші 
жартысындағы анимация тарихы 
Жұмысты тексеру 
2 – 4 апта 
3 
Мультипликациялық компаниялар 
Реферат 
5 - 7 апта 
4 
ДЭЕМ-да 
мультипликациялар 
құруға 
мүмкіндік  беретін  бағдарламаларға  жалпы 
шолу 
Реферат 
8 - 10 апта 
5 
 
Реферат 
11 -13 апта 
6 
Мультимедиа-ақпаратты стандартты 
тасушылары 
Жұмысты тексеру 
14-15 апта 
     7 
1-ден 15-ке дейінгі тақырыптардың бәрі 
Тақырыпқа сәйкес 
1- 3 аптада 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

107 
 
КЕСТЕ – НЕГІЗГІ ЖӘНЕ ҚОСЫМША ӘДЕБИЕТТЕРДІҢ ТІЗІМІ 
 
«Мультимедиа технологиясы» пәні бойынша 
5В070300 - «Ақпараттық жҥйелер»мамандығына арналған 
 
 
№  Авторы 
Оқулық аты 
Баспасы, 
шыққан жылы 
библиотека  Экз. 
саны 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
 
Г. Ә. Жапарова 
Информатика 
негіздерін оқу 
құралдары 
2006 г. 
2 
2 
 
 
Д. Л. Розенкноп 
Создание 
анимационных 
эффектов в Macrome-
dia  Flash MX 
2004 
3 
 
 
Б.Г. Жадаева 
Анимация для Web-
страниц 
2006 
1