97
Open access:
http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/
Қапшық-жіптен тоқылатын зат салатын
қалта.[8]
Қапшық-яғни құжаттарды жинаушы[9]
Пернетақта-
біріккен
сөз,
домбыраның
пернелері, сегіз перне, екі ішек, ал тақта-
кәдімгі тақта.[8]
Пернетақта-компьютерге ақпарат енгізу және
оның
жұмысын
басқару
үшін
пайдаланылады.[9]
Өрнек-
текеметтің
өрнегі,
өрнек оймыш, өрнек салу [8]
Логикалық
өрнек-реттелген дайын
бағдарламалар жүйесі [9]
Метафорлық үрдіс негізінде жатқан аналогтар дифинитивті функцияларды
құрайды.
Жоғарыда айтылғандар бойынша компьютерлік терминосферада екінші ретті
ассоциативті сипаттамалар жатады, нақты ассоциативті сөздер, сондықтан ауыспалы
мағыналы сөздер мен туынды сөздерді қалыптастырады. Ассоциативті сөздерді шолу деп
атаймыз, сондықтан бірнеше белгілердің қатары байқалады. Релевантты қосымшалар мен
туынды сөздер арасында метафорлық мағыналар болады.
Номинациялау әдістеріне мағыналары ұқсас толық лексикалық тұрғыдан сәйкес
келетін сөздер жатады, оларды нақтылықты баяндайтын көріністермен береді.
Жазылуы басқа сөздерді қосуда атаулар беру қажеттілігі жоғары, сондықтан
мағыналары ұқсас сөздер бір мағына береді. Одан атқаратын қызметіне байланысты
туынды сөздер шығады. Спецификалық ұғымдар мен сала, нысан тенденциялары, сөз
тіркестері, термин жүйесі, тематикалық саласы, әлеуметтік-психологиялық факторлары
себеп болады.
Кірме сөздер арқылы жасалу әдісі
Орыс тіліндегі Компьютерлік терминологияның тіркестенуі экстралингвистикалық
факторлармен анықталады. Компьютерді бағдарламалармен қамту ағылшын тілдес
елдерде пайда болған, демек компьютерлік терминдер жүйесі ағылшын тілінде пайда
болған.
Егер сөз жаңа денотат үшін тіркестенсе, көп мағыналы болса онда лексикалық
калькирлеу әдісі қолданылады, демек транслитирациялау орындалады. Калькирлеу
дегеніміз-көп мағыналы сөздерді көшірмелеп, транслитерация терминімен басқа тілде
орыс әріптерінің көмегiмен жазу болып табылады.
Қазақ тіліне компьютерлік терминдер орыс тілінен кіреді, ал орыс тіліне ағылшын
тілінен енеді.
Кірме сөздер
Ағылшынша
Орысша
Қазақша
Digitizer
Дигитайзер
дигитайзер
Distributiv
дистрибутив
дистрибутив
Provaider
Провайдер
провайдер
Site
Сайт
сайт
Scratshpad
сверхоперативный
аса оперативті
Halfduplex
полудуплекс
полудуплекс
semiconductor
полупроводник
жартылай өткізгіш
interpenetration
взаимопроникновение
өзара кірісу
addressabiliti
адресуемость
адрестелушілік
analyser
анализатор
талдаушы
animation
анимация
анимация
Транслитерациялау: algorihm-алгоритм, ampersand-амперсанд, apostrof-апостроф,
import-импорт, interpreter-интерпретато, hyptext-гипертекст, semaphore-семафор,
tesaurus-тезаурус, type-тип, topologu-топология және т.б.
Терминологиялық номинациялар жалпы әдебиет тілінде қолданылады, сондықтан
нақты атаулармен беріліп, дистрибуттардың пайда болуынада арнайы ерекшеліктерге ие.
98
Open access:
http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/
Қолданылған дереккөздер тізімі
1. Голанова Е.И. Номинация в сфере автолексики // Способы номинации в
современном русском языке.- М., 1982, С. 159-228.
2. Виноградов В.В. Вопросы современного русского словообразования //
Виноградов В.В. Избранные труды. Исследование по русской грамматике. - М., 1975, С.
155-165.
3. ББГ – Бидайбеков Е.Ы., Билялов Ш., Григорьев С.Г. Термины информатики
(англо-русско-казахский терминологический словарь). -Алматы, 1998, 224 с.
4. КСРЯ – Комплексный словарь русского языка /Тихонов А.Н. – М., 2001,1229 с.
5. ПМС – Першиков В.И., Марков А.С., Савинков В.М. Русско-английский
толковый словарь по информатике, М., 1999, 368 с.
6. СВ – Ваулина Е.Ю. Толковый словарь пользователя РС. - Спб, 1998, 176 с.
7. СО – Ожегов С.И., Шведова Н.Ю. Толковый словарь русского языка. - М.,
1999, 944 с.
8. Орысша-қазақша, қазақша -орысша онлайн сөздік// www.sozdik.kz
9. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Информатика
және компьютерлік техника. – Алматы: «Мектеп» баспасы ЖАҚ, 2002 жыл. – 456 бет.
Патриотический акт «Мәнгілік Ел»: семь базовых ценностей развития,
общности интересов и исторической судьбы народа Казахстана
Югай А.
КазАТиСО, г.Адматы
научный руководитель, магистр истории,
ст. преподаватель кафедры СГД, Ногайбаева Д.Т.
Патриотический акт "Мәңгілік ел" был принят на XXIV сессии АНК, прошедшей в
Астане под председательством Президента РК - Лидера нации, Председателя Ассамблеи
Нурсултана Назарбаева. 7 принципов «Мәңгілік Ел» отражают базовые ценности
развития, общность интересов и исторической судьбы народа Казахстана.
В настоящее время в Республике Казахстан модернизируется система образования.
Необходимость совершенствования отечественного образования вызвана рядом
приоритетных государственных задач: формирование конкурентоспособного
человеческого капитала для вхождения в 30 развитых стран мира, повышение уровня и
качества обучения и воспитания подрастающего поколения в соответствии потребностями
мировой рыночной экономики и открытого гражданского общества, внедрение
эффективных механизмов, инновационных технологий и методик по формированию у
подрастающего поколения этнокультурной и гражданской идентичности, основанной на
знании истории государства, государственного языка, национальных культурных
ценностей народов Казахстана, использование опыта зарубежных стран по формированию
у воспитанников патриотических ценностей, обогащение национальной системы
воспитания на идеях казахстанского патриотизма.
С этой целью был разработан и принят 26 апреля 2016 годана XXIV сессии
Ассамблеи народа Казахстана «Независимость. Согласие. Нация единого будущего»
Патриотический
акт
«Мәңгілік
Ел».
Президент Республики Казахстан Н.А. Назарбаев обозначил, что «Патриотический акт
«Мәңгілік Ел» – это документальная форма общенациональной идеи, это емкая,
уникальная программа идентичности единства казахстанцев. Он должен передавать
базовый формат наших духовных ценностей. В нем связаны воедино вопросы экономики,
