Алматы экономика және статистика академиясы Алматы қаласы Қазақстан халқы Ассамблеясы

825 

Open  access: 

http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/

  

 

графиканың көмегімен жоспар көрсеткіштерін, есеп құжаттарын, статистикалық есептерді 

және т.б.  объектілерді көрнекі түрде ұсынуға болады. Іскерлік графиканың программалық 

жабдықтары электронды кестелердің құрамында болады.       

Контрукторлық  графика  -  инженер-конструкторлардың,  архитекторлардың,  жаңа 

техниканы  ойлап  шығарушы  өнертапқыштардың  жұмысында  қолданылады. 

Компьютерлік  графиканың  бұл  түрі  САПР-дың(систем  автоматизации  проектирования- 

жобалауды автоматтандыру жүйесі) міндетті элементі болып табылады. Конструкторлық 

графика  құралдарын  пайдалана  отырып  жазықтықтағы  кескіндерді  (проекциялар, 

сызбалар) ғана емес, кеңістіктегі үшөлшемді кескіндерді де жасауға болады. 

 Суреттеу  графикасы  (көркем  графика)  деп  компьютер  экранында  ерікті  түрде 

сурет салу мен сызуды айтады. 

Суреттеу  графикасының  пакеттері  жалпы  мақсатта  пайдаланылатын  қолданбалы 

программалық жасақтамалардың қатарына енеді. Суреттеу графикасында қолданылатын  

қарапайым программалық жабдықтарды  графикалық редакторлар деп атайды. 

Жарнамалық  графика  –  теледидар  пайда  болғаннан  кейін  танымал  бола  бастады. 

Қазір  компьютердің  көмегімен  жарнамалық  роликтер,  мультфильмдер,  компьютерлік 

ойындар,  видеодәрістер  мен  видео  презентациялар  жасалады.  Оларды  жасау  үшін 

қолданылатын  графикалық  пакеттер  осы  мақсатта  қолданылатын  компьютерлердің 

жадымен  жұмыс  істеу  жылдамдығына  үлкен  талап  қояды.  Осы  графикалық  пакеттердің 

басты ерекшелігі ретінде олардың шыншыл кескіндер мен «қозғалатын суреттерді» жасау 

мүмкіндігін айтуға болады. Үш өлшемді объектілерден тұратын суреттерді салу, оларды 

бұру,  жақындату,  аластату,  деформациялау  үлкен  көлемде  математикалық  есептеулерді 

қажет етеді. Мысалға, объектінің жарықтылық деңгейін сол объектіге түсіп тұрған жарық 

көзін, оны қоршаған заттардың, олардың көлеңкелерін есепке ала отырып бейнелеу  үшін 

оптиканың заңдарын есепке алатын күрделі есептеулерді  жүргізу қажет.  

 Компьютерлік анимация  деп дисплей экранында  қозғалатын  кескіндерді  жасау 

өнерін айтады. Суретш іқозғалатын объектінің бастапқы және соңғы қалпын бейнелейтін 

суреттерді  ғана  салады, ал осы екі  суреттің  арасындағы  барлық  қозғалысты  компьютер 

осы объектіні  қозғалтуға  қажетті  алдын-ала белгіленген  математикалық  есептеулерді 

орындай  отырып  өзі  суреттеп  шығады.  Белгілі  бір  жиілікпен  бірінен  кейін  бірі  пайда 

болатын  осындай  суреттердің  жиынтығы  экранда  қозғалатын  суреттерді  бейнелеуге 

мүмкіндік береді[3].  

Мультимедиа  деп  -  компьютер  экранындағы жоғары  сапалы  кескінді  дыбыстық 

сүйемелдеумен  біріктіруді  айтады.   Мультимедиа  құралдары  оқу-ағарту  саласында, 

электронды  ақпарат  құралдарында  және  т.б.  мақсатта  қолданылады.  Мультимедиа 

мүмкіндіктерін  толық  пайдалану  үшін  компьютерге  арнайы  программаларды  орнатып 

қана қоймай, арнайы құрылғыларды қосу қажет.       

Компьютерлік  графика  үш  түрге:  растрлық,  векторлық  және  фракталдық  болып 

бөлінеді.  Олар  бір-бірінен  монитор  экранында  бейнелену  және  қағаз  бетіне  басып 

шығарылған кезде кескіндердің қалыптасу принциптері бойынша ажыратылады.  

 Растрлық  графикада  кескіндер  түрлі-түсті  нүктелердің  жиынтығынан  тұрады. 

Графикалық ақпараттың осындай нүктелер жиынын емес епиксельдер түрінде ұсынылуы 

растрлық  түрдегі  ұсынылу  болып  табылады.  Растрлық  кескінді  құрайтын  әрбір 

пиксельдің  өз  орны  мен  түсі болады  және  әр  пиксельге  компьютер жадында  бір  ұяшық 

қажет.      

Растрлық  кескіннің  сапасы  сол  кескіннің  өлшеміне  (тігінен  және  көлденең 

орналасқан  пиксельдердің  саны)  және  әр  пиксельді  бояуға  қажетті  түстердің  санына 

тәуелді болады.   

Мұндай  типті  кескіндер  Macromedia  Photoshop, Corel Photo, Photo  finish  секілді 

қуатты  графикалық  редакторларда  өңделеді.  Растрлық  кескіндер  векторлық  кескіндерге 

қарағанда сапасы жоғары, әсерлі болады. Қарапайым фото суреттердің өзі компьютерде 

826 

Open  access: 

http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/

  

 

растрлық кескін түрінде сақталады. Растрлық кескіндерді Paint, Macromedia  Image Ready 

секілді программаларды қолданып қолдан жасауға да болады.  

  Растрлық кескіндердің артықшылықтары да, кемшіліктері де бар.Артықшылығы:  

растрлық  кескінді  түзетуге,  әдемілей  түсуге,  яғни  оның  кез-келген  бөлігін  өзгертуге 

болады;  нүктелерді  қажет  болмаса  ішінара  алып  тастауға  немесе  қоюлатуға,  сондай-ақ 

кескіннің әр нүктесін ақ-қара немесе басқа кез келген түске өзгертуге болады.  

Кемшілігі: растрлық кескін өлшемінің масштабын өзгерткенде (бір немесе бірнеше 

бағытта  созу  немесе  сығу)  кескіннің  сапасын  жоғалтатыны.  Мысалы,  кескінді 

үлкейткенде, оның көрінісі дөрекіленіп кетсе, кішірейткенде – кескін сапасы өте нашарлап 

кетеді (нүктелерін жоғалтқандықтан).  

Растрлық кескіндердің тағы бір кемшілігі – файлдар өлшемдерінің өте үлкендігінде 

(түстері неғұрлым көп және сапасы жоғары болған сайын, олар соғұрлым үлкен болады).  

Бірақ  бұл  кемшіліктеріне  қарамастан,  қазіргі  техникада  растр  өте  жоғары  сапалы 

кескін алуға мүмкіндік береді. Сондықтан растрлық кескіндер көркем графикада кеңінен 

қолданылады.     

Жоғарыда  айтылғандай  Flash  -  тің  мақсаты,  графика  мен  анимацияға  толы 

интерактивті  тор  беттерін  құру  болып  саналады.  Жоғарыда  айтып  өткендей  Flash  ті 

тамашалау үшін екі түрлі жол бар, біріншісі WEB браузер арқылы, екіншісі Flash фильмді 

басқа форматқа ауыстыру арқылы. 

Flash  арқылы  фильмді  құру  және  өзгерту  кезінде  автор,  FLA  форматындағы 

файлдармен жұмыс істейді. Бұл бағдарламау ортасының тек өзіне қатысты форматы, және 

бұл форматты басқа бағдарламалар «түсінбейді». Тор броузерлерінде фильмді көру үшін, 

SWF форматына экспорттау керек.  Бұл форматты  Internet Explorer,  Netscape және Opera 

броузерлерінің соңғы нұсқалары қолдайды, немесе арнайы Flash-плеер арқылы ойнатуға 

болады. Бұл плеер, Flash редакторының құрамына кіреді. Flash фильмін ойнатудың екінші 

түрі Windows Media Player арқылы. Бұл үшін, Flash фильм AVI форматына экспортталуы 

керек. Бірақ, фильм көлемі он есе кейде 100 есеге дейін көбейіп кетеді. Экспорттау кезінде 

фильм өзінің сапасын жоғалтады, сондықтан бұл тиімсіз болып есептеледі. Flash фильмін 

көрудің  тағы  бір  жолы,  фильмді  GIF  форматына  көшіру.  Бұл  экспорттаудың  да  екі  түрі 

бар,  біріншісі  фильмін  әрбір  кадрын  gif  форматына  өзгерту  болса,  екіншісі  бірақ  gif 

файлын құру.  

Flash 

фильмін 

броузерде 

тамашалаудың 

екі 

жолы 

бар:  

Фильмді  SWF  форматында  сақтап,  файлды  тышқанның  көмегімен  броузер  терезесіне 

апарып қоямыз;  

Фильмді редакторда HTML форматқа экспорттауға болады.  

Flash – ті тор бетінде қолданудың бірнеше түрі бар:  

«жай» анимация, бетті тартымды ету үшін;  

Анимацияланған  батырма,  қолданушының  іс-әрекетіне  байланысты  жұмыс 

атқарады. Оған гиперсілтеме жасап қоюға, немесе басқан уақытта белгілі бір іс-әрекетке 

бастама болатындай етуге болады;  

Тор бетіне қолданушыдан ақпарат алу үшін қолданылады; 

Жарнамалық баннер.  

Күрделі фильмдерді құру кезінде клип (Clip, немесе Movie clip) өте маңызды орын 

алады. Клип –  бұл  символдың  арна  йы  түрі.  Бұл  мини-фильмге  арнайы  уақыт 

диаграммасы құрылады, және жеке параметрлері қондырылады (мысалға, кадрлар алмасу 

жиілігі). Клипті, фильмін басқа да элементтері тәрізді, кітапханаға, тағы да қолдану үшін, 

қосып қоюға болады. Әрбір дарасы үшін, есім беруге болады 

Windows  қа  арналған  бағдарламаның  көбісінде,  оны  жүктеген  уақытында, 

автоматты  түрде,  бос  дайын  шаблон  терезесі  ашылады.  Мысалға  Word  процессорын 

жүктеген уақытта, бос документ ашылады, бұл жерге сіз мәтін, графика немесе сурет қоя 

аласыз.  Flash  та  да,  дал  осылай  ұйымдастырылған.  Алғаш  жүктеген  уақытта,  автоматты