ПОӘК 042-18.39.1.206/01-2013
10.09.2013 ж. № 1 басылым
81 беттің 51
- Компьютеріңізге орнатар алдында оны арнайы программалар Antispyware мен Antiadware
шпиондық және жарнамалық модулдерге тексеріңіз.
Қорғалған ядроның концепциясы. Қорғалған домендер. Spyware шпиондық модулінің
компьютерлік вирустардан негізгі айырмашылығы, компьютер жадындағы программалық
қамсыздандыруға және мәліметтерге әсер етпейді. Шпиондық модульдердің мақсаты -
пайдаланушы туралы ақпараттар (электрондық пошталардың адрестері, қатты дискідегі
мәліметтер, Интернетте қарайтын беттерінің тізімі, жеке өзіне байланысты мәліметтер) жинау
және оны арнайы мекен-жайға жібереді. Тіпті пайдаланушы оның артынан құпиялы түрде аңдып
жүргенін сезбейді. Мұндай жолмен алынған ақпараттарды әр түрлі мақсаттарда қолданылуы
мүмкін. Олар заңға қайшы немесе пайдаланушыға қауіпті болуы мүмкін.
Қандай әдіспен шпиондық модульдер компьютерге кіреді? Көптеген жағдайларда мұндай
оқиғалар пайдаланушының керекті және қажетті материалдарды өз еркімен орнату кезінде
болады. Мысалы, тегін және тек қана шпион- программамен орнатылатындарды. Егер осы
«қосымшаны» өшіретін болсақ, онда негізгі программада істемей қалады.
Программаны орнатқанда мұқият қараңыз: компьютерге кейбір шпиондар, мысалы
инсталяция кезінде, экранда шыққан қандай да бір сұрауға, пайдаланушы ойланбай мақұлдап
жауап берегенде болуы мүмкін. Шпион программалар Интернеттен кіре алады.
Иерархиялық әдісті. Шпиондық модульдердің түрлері: Қазіргі уақытта шпиондық модульдердің
келесі түрлері ерекше кең тараған.
-
Қатты дискінің сканері. Мұндай модульдер қатты дискіні оқып және алған мәліметтерін
берілген адрестерге жібереді. Нәтижесінде алаяқтар компьютердегі ақпараттарға, сақталған
файлдарға және компьютерде орнатылған программаларға қол жеткізе алады.
-
Пернетақта шпионы. Осы сияқты программалар пернетақтаны бақылап және әр басқан
пернені жаттап, одан кейін арнайы адрестерге жібереді. Алынған ақпарат бөтен
адамдардың қолына түседі; ал онда хаттар, құпиялы құжаттар, тіпті несие карталарының
нөмірлері, парольдер болуы мүмкін. Пернетақта шпиондары туралы толығырақ төменде
айтылған.
-
Автоматический дозвон. Мұндай программа орнатылған компьютерлердің модемдері сонда
көрсетілген телефон номерлерімен автоматты түрде байланысады. Бұл телефон номері
басқа шет елде болуы мүмкін, сондықтан пайдаланушы өте үлкен көлемде телефондық
есеп алуы мүмкін. Ондай болмас үшін модем динамикасын қосып қойған дұрыс, сол кезде
модемнің автоматты түрде телефон номерін теріп жатқанда назар аударасыз.
-
Программалардың контролері. Осындай түрдегі шпиондар сол компьютердегі жиі
қолданылатын программалар
туралы мәліметтер жинап, арнайы адрестерге жібереді.
-
Пошталық шпион. Бұл программалар пошталық хаттарға «жөндеуліктер енгізеді»: мысалы,
олар электрондық хаттардагы қолдарды өзгерте алады, орындарына жарнамалық
ақпараттар қойып және т.б. Кейбір пошталық шпиондар адрестік кітапшаның мазмұнын
алаяқтарға жібереді.
-
«Прокси-сервер» түрдегі программалар. Мұндай программа орнатылған компьютерде
Интернетте оңай жұмыс істеу үшін прокси-сервер ретінде қолданылады. Осы программаны
компьютерге орнатқан алаяқтар, осы басқа атпен жасырынып, ал оның іс-әректттері (заңды
және заңсыз) үшін пайдаланушы жауаты болады.
-
Интернет - монитор. Программа несие карталарының номерлерін және интернет-
магазиндерден тауарлардың ақшасын төлегенде тез жаттап алады.
-
Басқа да шпиондық модульдер. Бұған комбинирленген шпион- программаларды жатқызуға
болды,
мысалы қатты диск сканері, программа контролерімен қосылған.
Бұған сонымен қатар ойсыз, әзіл программаларда кіреді. Олар ешкімге ақпарат таратпайды,
ешқандай бақылау жүргзбейді, тек қайталап экранға компьютердегі қиындықтарды
(мысалы,Сіздің компьютеріңізге вирус жұққан, 15 минуттан кейін С дискісіне автоматты түрде
ПОӘК 042-18.39.1.206/01-2013
10.09.2013 ж. № 1 басылым
81 беттің 52
форматтау жүргізіледі) айтып отырады. Мұны оқыған пайдалану тез-тез ең қажетті
документтерін сақтайды, көптеген керек емес іс-әрекеттер істейді. Кейде автоматты түрде
істегенін күтпей өзі форматтау жүргізеді.
Бекіту сұрақтары:
1. Қорғалған ақпараттық жүйенің негізгі сипаттамалары қандай?
2. Криптографиялық әдістерді қолданудың ерекшеліктері.
3. Шпиондық модульдердің түрлері.
Дәріс 13. Ақпараттық қорғау өлшемі. Ақпараттық ресурстарды қорғаудың керекті
өлшемін анықтау. Ақпаратты қорғау өлшеміне баға беру әдістері. Ақпаратты қорғау
деңгейіне баға берудің негізгі көрсеткіштері. Қорғау өлшемдерінің сипаттамалары.
Мақсаты:Ақпараттық қорғау өлшемдерімен танысу.
Жоспар:
- Ақпараттық ресурстарды қорғаудың керекті өлшемін анықтау;
- Ақпаратты қорғау өлшеміне баға беру әдістері;
- Ақпаратты қорғау деңгейіне баға берудің негізгі көрсеткіштері;
- Қорғау өлшемдерінің сипаттамалары.
Adware жарнамалық модулінің компьютерлік вирустардан айырмашылығы: олар
компьтердегі мәліметтерге әсер етпейді, бірақ Интернетті пайдаланушыларға қайта-қайта әртүрлі
тауарларды жарнамалап мазасын алады.
Ақпараттық ресурстарды қорғаудың керекті өлшемін анықтау. Жарнамалық
модульдер кейбір уақытта компьютерге тегін программаларды орнатқан кезде кіреді. Кейде
мұндай программаның міндетті шарты болады. Пайдаланушының кейбір тегін программаның
инсталляциясы кезінде орнату нұсқалары шығады: Adware жарнамалық модулімен тегін немесе
ақылы түрінде. Программаны деинсталляциялағанда онымен бірге жарнамалықмодульде
жойылып кетеді. Жарнамалық модульдер экранған шыққан уақытта, Назад немесе Закрыть
кнопкасымен кетпейді. Мұндай жағдайда Alt+F4пернелерін басу арқылы немесе Диспечера задач
терзесінде сәйкес шешімді табу керек.
Ақпаратты қорғау өлшеміне баға беру әдістері. Adware жарнамалық модульдері,
Spyware шпион программалары сияқты антивирус программаларымен табу және жою қиын.
Spyware Annihilator Pro.
Solidlabs Technology компаниясының құрастырған Spyware
Annihilator Pro программасы шпиондық және жарнамалық модульдерді іздеуге және жоюға
арналған. Программаның артықшылығына оның орыс тілдігі, сонымен қатар өлшемі кішкентай -
330 Кбайт-тай болады. Аталған программа ақылы.
Программаның мүмкіндігі келесі объектілерді сканерлейді: оперативті жадты, жүйелі
реестрді (тіпті реестрді екі режимде сканерлеуге болады: Тез және Түпкілікті), Cookies
файлдарын, локальдық, желілік дисктарды және дискеттерді. Керекті объектіні сканерлеу үшін
жалауша орнатсаңыз жеткілікті.
Ad-Aware.
Lavasoft неміс компаниясының құрастырған жартылайфункционалды
программасы Ad-Aware, жарнамалық және шпиондық және т.б. модульдерді іздеуге, жоюға
арналған өте күшті утилит болып саналады. Ad-Aware қазаргі уақытта атақты программалардың
бірі.
Сканерлеу кезінде Ad-Aware оперативті жадты, жүйелік реестрді, тағы да Internet Explorer
құрамы мен түзетулерін тексереді.
NoAdware.
Аталған утилит тек жарнамалық модульдерден ғана емес, сонымен қатар
көптеген жағымсыз программалардан құтылудан көмектеседі. Программаның соңғы нұсқасының
(NoAdware4.0) дистрибутив өлшемі - 980 Кбайт. Бұл прогрмманың артықшылығы қолдануда
