«Абайтану»

1-

кестенің жалғасы 

2 минут 

Қызығушылықты ояту 

 

 

Ой шақыру  

Интербелсенді тақтадан Абай 

өскен орта, оның орыс достары, 

өмірі мен шығармашылығына 

қатысты слайдтар көрсетіледі 

 

 

Оқушылар көрсетілген 

слайдтар арқылы өз 

білімдерін ортаға салады 

 

20 минут 

Мағынаны тану 

 

 

1. 

Жоспарды ұсынады 

 

• 

Көркем аударманың негізін 

салушы 

 

 

• 

Аударма ұғымына Абай 

көзқарасының тарихилық 

сипаты 

 

• 

Көркемдік түр ізденісіндегі 

жаңалықтар 

 

2. 

Тыңдаушы есебінде 

отырады 

3. 

Оқушылар берілген 

тапсырмалар бойынша 

жұмыстарды аяқтағаннан 

кейін бекіту жұмыстарын 

жүргізеді 

Кеңесші 

болып 

белгіленген 

оқушы 

сабақты жүргізеді 

- 

тақырыптарды 

қайталап  ізденушілер 

қатеріне оқиды 

- 

сол 

тақырыптағы 

ізденіс  жұмыстарын 

жоспар 

бойынша 

баяндауды түсіндіреді 

- 

уақыттың 

шектеулі 

екенін ескертеді 

- 

сөз 

кезегін 

ізденушілерге  беріп, 

ортаға шақырады 

 

Ізденуші.Мен 

«Шығысым  батыс  боп 

кетті» 

тақырыбында 

ізденіс жасадым. 

 

Осы 

жұмысымнан 

«Көркем 

аударманың 

негізін  салушы»  деген 

пікірге дәлелдер іздедім 

Абай – ұлттық әдебиетте, 

оның 

ішінде 

қазақ 

поэзиясында 

көркем 

аударманы 

тұңғыш 

енгізген екеудің бірі.  

Алғашқы 

аудармашы 

Ы.Алтынсарин 

болды, 

бірақ ағартушы тек өзінің 

 

  

 

70

 

 

1-

кестенің жалғасы 

 

 

ағартушылық  қызметінің 

мүддесімен  байланысты 

шектеген  болатын.  Абай 

болса, 

бірыңғай 

шығармашылық  аясында 

еңбек 

етті.Бір 

тілде 

жазылып  өмірге  келген 

шығарманың  екінші  тілге 

аударылуы 

көркем 

шығармашылықтың 

дербес  түрі  екенін  ұғына 

білді.Аударылған  әдеби 

шығарма 

сол 

тілдің 

оқырманы үшін өзінің ана 

тіліндегідей 

мейлінше 

жатық,  табиғи,  әсіресе, 

түпнұсқаның  өзінен  кем 

түспейтіндей 

көркем, 

бейнелі  тілмен  оқылатын 

болуы 

керек. 

Яғни, 

шығарма  өзінің  барлық 

суреткерлік 

ерекшеліктерімен 

өзге 

тілде  қайта  жасалуы, 

қайта  тууы  қажеттілігін 

орындады. 

 

Қазақтың  ұлы  ақыны 

Абай  орыстың  өзі  өте 

жоғары  бағалаған  екі 

классигі  Пушкин  мен 

Лермонтов  өлеңдерін  өз 

қалауымен  іздене  жүріп 

аударғанда,  жаңағы  еркін 

аударманы 

дәлдікпен 

ұштастыра  отырып,  өз 

өлеңдерінің  ана  тіліндегі 

әсер  қуатымен  деңгейлес 

балама  нұсқасын  жасай 

білгендігімен бағалы. 

 

Ол орыстың әдеби тілін  

 

 

 

71

 

 

1-

кестенің жалғасы 

 

 

жетік  меңгерді  және 

аталған  екі  классиктің 

шығармаларын 

сүйіп 

оқыды, 

екеуінің 

де 

талантына  шын  ниетімен 

беріле бас иді. 

 

Сондықтан 

да 

мен 

Абайды 

«көркем 

аударманың 

негізін 

салушы»  деген  пікірдің 

негізі бар деп есептеймін. 

 

Кеңесші: 

Меніңше, 

ізденуші 

өз 

ойын 

дәлелдей 

білді. 

енді 

ізденуші  еңбегін  бағалау 

үшін  сөз  рецензенттерге 

беріледі. 

Рецензент:Менің 

міндетім 

–

ізденушілер 

еңбегіне  сын  пікір  айту. 

Ізденуші 

берілген 

тақырыптың біріне ізденіс 

жасай 

отырып, 

өз 

жұмысынан  ұсынылған 

пікірге  ұтымды  ойын 

қысқа  да  анық  келтіре 

алды деп ойлаймын. 

 

Кеңесші: 

Ұсынылған 

деректердің 

бағалануы 

қаншалықты 

дұрыс 

екеніне  көз  жеткізу  үшін 

сөз 

оппоненттерге 

беріледі. 

Оппонент:Ізденушілер 

ақынның 

көркем 

аударманың 

негізін 

салушы 

екенін 

айтқанымен, 

нақты 

аудармаларынан 

мысалдар келтіріп және  

 

 

 

72

 

 

1-

кестенің жалғасы 

 

 

тек  екі  ақынды  аудару 

арқылы 

ғана 

емес,революционер 

– 

демократ 

ағартушылар 

(Герцен,  Чернышевский, 

Добролюбовтардың) 

еңбектерін  оқуының  да 

маңыздылығын 

айта 

кетулері қажет еді. 

(Оқушылар 

осылайша 

тақырыптар  бойынша  өз 

ізденістерін 

ортаға 

салады) 

 

2 

минут 

 

Сергіту сәті 

 

 

(Оқушылар парта шетіне 

шығады, интертақтадан сөздер 

көрсетіліп тұрады) 

- 

Аудармашы  

- 

Драматург 

- 

Пушкин  

- 

Ильминский 

- 

Герцен 

- 

«Евгений Онегин» 

- 

Крылов 

- 

Потанин 

- 

«Ескендір» 

- 

«Жазғытұрым» 

- 

«Қараңғы түнде тау 

қалғып» т.с.с. 

( бүгінгі тақырыпқа қатысты 

сөз айтылғанда «Иә» деп қол 

көтереді, қатысы жоқ болса 

«Жоқ» дейді ) 

 

10 минут 

 

Бекіту тапсырмалары 

 

 

 

Интервью – тест 

Абай аудармашылығы 

бойынша 

 

Оқушылар 

берілген 

интервью  тестіні  оқып, 

кімнің  сөзі  екеніне  көз 

жеткізеді 

және 

қаншалықты 

дәлелді 

екені  

 

 

73