А. Т. Оралова, Н. К. Цой, Ю. Д. Обухов, А. М. Суимбаева, А. Ж. Ауелбекова

63 
Көпшілік жағдайда организм – редуценттер фосфоры бар 
органикалық заттарды неорганикалық фосфаттарға минералдандырады, 
олар өсімдіктермен қайтадан пайдаланылады және де қайта айналымға 
қатысады.
Мұхитта өлі органикалық қалдықтармен бірге фосфаттардың бір 
бөлігі терең тұнбаларға түседі және айналымнан шығып сонда 
жинақталады. Фосфордың табиғи айналым процесі қазіргі жағдайларда 
ауылшаруашылығында 
фосфорлы 
тыңайтқыштарды 
пайдаланумен 
интенсивтенеді, олардың көзі минерал фосфаттардың кені болып 
табылады. Бұл қауіп-қорқыныштың себебі бола алады, өйткені фосфордың 
тұзы мұндай пайдалану кезінде тез сілтіленеді, ал минералды ресурстарды 
пайдалану ауқымы әрқашан өсіп отырады, қазіргі уақытта жылына 2 млн. 
тоннаны құрайды. 
7.1.5 Күкірт айналымы 
(7.4 - сурет). Күкірт кейбір тау 
жыныстардың (күкіртті колчедан FeS
2
, мыс колчедан CuFeS
2
) табиғи 
бұзылуы нәтижесінде, сонымен қатар, органикалық заттардың (басты 
түрде өсімдік тектес) ыдырау өнімі ретінде топыраққа түседі. Күкірт тамыр 
жүйелері арқылы өсімдіктерге түседі, олардың организмдерінде бұл 
элементі бар цистин, цистеин, метионин аминқышқылдары синтезделеді. 
Жануарлар организімінде күкірт өте аз мөлшерде болады және оларға 
қорек арқылы түседі.
Өлі органикалық қалдықтардың микроорганизмдермен ыдыратылуы 
арқасында күкірт органикалық қосылыстардан топыраққа түседі. Бұл 
процесте органикалық күкірт H
2
S-ке және минералды күкіртке айналуы 
мүмкін немесе сульфаттарға тотығуы мүмкін. Олар өсімдік тамырларымен 
сіңіріліп қайтадан айналымға түседі. Біздің уақытымызда айналымға 
жаңбыр суымен тасымалданатын (қышқыл жаңбыр) өндірістік күкірт 
(түтіндер) қатысады. 

жүктеу 1,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: