ПРАКТИКАЛЫҚ, СЕМИНАРЛЫҚ, ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ СТУДИЯЛЫҚ САБАҚТАРҒА ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

Семинар сабақтары оқыту формасы ретінде антикалық дәуірден басталатын ерте тарихы бар. «Семинар» сөзі латынның «семинариум» - оқушылар санасында кейін өсетін, білімді «егу» қызметтерімен байланысты қарастырылған.

Қазіргі жоғарғы мектепте семинар гуманитарлық сабақтардағы практикалық сабақтардың негізгі түрі болып табылады.

Семинар сабақтары студентке не береді ? Бұл :

• 
  Арнайы білімнің тілін меңгеру;
  
• 
  Түсінік, анықтамаларды түсіну дағдыларын қалыптастыру;
  
• 
  Интеллектуалдық мәселелерді және тапсырмаларды шешуде арнайы іскерліктермен дағдыларды қалыптастыру;
  

1. Бұрыннан белгілі сұрақ бойынша кеңейтілген әңгіме;

2. Студенттердің қысқаша баяндамалары, соңынан көпшілік талдау;

Семинарға әзірлену және қатысу :

1. 
   Мұғалім семинар сұрақтарын алдын-ала беріледі. Сұрақ дұрыс түсіндірілмеген жағдайда мұғалімнен қосымша түсіндіруді сұрайды.
   
2. 
   Әрбір семинар сабағына әдебиеттер тізімі беріледі , сол тізіммен университеттің оқу залында (№ 1,2) әзірленуге болады немесе оқу абонементінен, кафедрадан үйге әзірленуге алуға болады.
   
3. 
   Семинарға студент барлық сұрақтар бойынша әзірленуге тиіс.
   
4. 
   Семинарға әзірленгенде студент тақырып бойынша ақпараттты конспектілеп, емтиханға даярлануға қолдану керек.
   
5. 
   Семинардағы студенттің жауабы тақырыптағы сұраққа сәйкес келу керек, логикалық дұрыс құрастырылған, анық болу керек.
   
6. 
   Студенттер жауап беріп жатырған студентке кедергі келтірмеу керек.Жауап беріп жатырғанда тыңдап, соңынан сұрақ қояды.
   
7. 
   Дисскусиялық сұрақтарды талқылағанда студент қолын көтеріп жауап беру керек.
   
8. 
   Семинарға дайындалмаған студент штрафты балл алады және мұғаліммен келісе торып сол тақырыпты тапсыруына болады.
   
9. 
   Семинар сабақтарына қойылатын талаптар жалпы талаптарға сәйкес келуі керек.
   
10. 
    Семинарға белсенді қатысқан студенттер график бойынша сәйкес балл алады.
    

Үлкен шеңбер әдісі: Жұмыс үш кезеңнен тұрады.

Аквариум әдісі- балаларға мәселені “қоғам алдында” талқылауға ұсынғандағы диалог формасы. Шағын топ белгілі бір мәселе бойынша диалогты жүргізуге кімге сеніп тапсыруға болатынын таңдайды. Кейде тілек білдірушілер бірнеше болуы мүмкін. Қалған барлық оқушылар көрермен ролін атқарады. Соныдықтан да мұны аквариум деп атайды.

“Миға шабуыл”, “ойға шабуыл” (мозговая атака) немесе “миға батыл әрекет” (мозговой штурм) әдісі ұжымдық тапсырмаларды шешуде идеяларды өңдеу әдісі болып табылады. Бұл әдістің мақсаты – шығармашылық тапсырмаларды шешу барысында қалыпты ойлау инерциясынан айырып, мүмкіндігінше айрықша жаңа идеяларды тудыру.

Бұл әдістің негізгі принципі мен ережесі – қатысушылармен ұсынылған идеяларды сынау, қақпалау және мысқылдауға мүлдем тыйым салынады. Әдіс нәтежиесінің сәттілігі пікірталастың жүргізушісіне тікелей байланысты болып келеді.

Әдіс ұзақтығы әдетте 15 минуттан 1 сағатқа дейін болуы мүмкін. Идеяларды таңдау арнайы адамдармен, 2 кезеңде жүреді. Бірінші кезеңде жалпы ұсынылған идеялар арасынан ең рационалды идеялар таңдап алынса, екіншісінде солардың ішінен шығармашылық тапсырмалар мақсатын қанағаттандыратын ең оптималды нұсқасы таңдалынады.

“Іскерік ойын” әдісі. Бұл әдіс өзінің жоғары дәрежелі біргіп жұмыстануда оқушылардың индивидуалдық үйлесімділігімен ерекшеленеді. Бұл әдіс негізінен еліктеу, сипаттау, көрсету, образға кірудің көмегі арқылы студенттердің бойына басқарушылықтың шеберлігін қалыптастыруда үлкен үлесін қосады.

Интеративті оқыту жүйесіндегі салыстырмалы жаңадан енген әдіс бұл – тренинг. Осы аталған әдістің жаңадан қолдануға енуі, біріншіден, Батыс Еуропа елдерінде кіші топ, яғни тренинг топтарында психологиялық түзету жұмысын жүргізуге арнайы қарым-қатынас ұйымдастырылуына қарамастан, бізде ол туралы ұзақ уақыт бойы көп нәрсе белгісіз болды. Екіншіден, ол психологияны оқытудағы студенттерді массалық оқыту да пайдаланылады. Бірақ кейін шынайы жағдаяттардағыдай сияқты әрекет жасауда сол әрекетің нәтежиелілігі үшін жауапкершіліпен қаралатын, ойындық немесе шартты түрдегі тренингтер кеңінен қолданылды. Әрекеттің жүру барысындағы әр қатысушының индивидуалдық жауапкершілігі – топтық әрекеттің жемісі, үлкен нәтежиелілігі, яғни үйлесімділігі.

1. 
   мақсатты айқындау;
   
2. 
   тренингтің сценарийлік жоспарын құру;
   
3. 
   оқушылардың белсенді тренинке араласуын алдын-ала қамтамасыз ету;
   
4. 
   өзін дайындау (сұрақ қоюы, айтылған жауаптарға әсерленуі, өз ойын айтуы немесе оқушылардың пікірін талап етуі, тренингтің қорытындылау кезеңінде неге және не үшін оқушыларды бағалау);
   
5. 
   қатысушыларға рөлдерді дұрыс бөлу (олардың өздерінің ұсыныстарын ескеру).
   

СӨЖ – дидактикалық тапсырмаларды өз бетімен орындауға, танымдық қабілетті арттыруға және белгілі бір ғылым саласысына байланысты білімін толықтыруға негізделген оқу процесінің ерекше бір түрі.

СӨЖ шығармашылық белсендікті, логикалық ойлауды дамытуды қамтамасыз ететін практикалық тапсырмаларды жүзеге асырумен байланысты болып табылады.

СӨЖ оқытушының қатысуымен (ОЖСӨЖ) аудиториядан тыс және оқытушысыз аудиториядан тыс (СӨЖ) сабақтардан тұрады.

СӨЖ материалдарының түрлері кафедраның профессор-оқытушылар құрамымен жасалып, келесі құжаттарды қамтиды:

• 
  пәннің оқытылу кезеңін түгел қамтитын сөж кестесі
  
• 
  типтік және жұмыс оқу бағдарламарының негізгі бөлімдеріне сай келетін тапсырмалар жүйесі
  
• 
  рефераттардың, баяндамалардың, шығармашылық жұмыстардың тақырыптары
  
• 
  негізгі және қосымша әдебиеттердің тізімі
  
• 
  кеңес түрлері
  
• 
  бақылау түрлері
  
• 
  бағалау критериялары, орындалатын жұмыстың көлемі және оны тапсыру уақыты т.б.
  

СӨЖ-дің ұйымдастырылуы

• 
  библиографиялық мәліметтерді өңдеумен (картотеканы дайындау),
  
• 
  жазбаша жұмыстарды дайындаумен (реферат, баяндама, бақылау тапсырмалары, аннотация),
  
• 
  ғылыми жобаны өндеумен (семестрлік, курстық, дипломдық жұмыстар, проблемалық мақалалар),
  
• 
  виртуальдық жұмыстарды іздестірумен (интернет жүйесі және локальды желі арқылы),
  
• 
  жеке аудированиямен (лингофон жүйесі және медиатека арқылы),
  
• 
  электрондық курстың материалын меңгерумен (компьютерлік жүйе арқылы),
  

Сабақ соңында әрбір топ мәселені шешу жолдарын ұсынады. Таңдалған эксперттік комиссия ұсынылған жобалардың мазмұны мен безендірілуін бағалайды. Жұмыстың мұндай интерактивті формасы өзара біріккен әрекет іскерліктерін қалыптастыруға көмектеседі. Әсіресе бұл халық көп жерде үндемей, тасада қалуға тырысатын ұялшақ оқушылар үшін өте пайдалы. Микротоптар-микроәлемдер, әдетте бұл осындай балалардың және жеткіншектердің өзін-өзі бағалауына жағымды әсерін тигізеді.

“Аквариум” – балаларға мәселені “қоғам алдында” талқылауға ұсынғандағы диалог формасы. Шағын топ белгілі бір мәселе бойынша диалогты жүргізуге кімге сеніп тапсыруға болатынын таңдайды. Кейде тілек білдірушілер бірнеше болуы мүмкін. Қалған барлық студенттер көрермен ролін атқарады. Соныдықтан да мұны аквариум деп атайды.

“Мозайка” әдістемесі бойынша сабақты ұйымдастыру кестесі