№3 Аралық бақылау сұрақтары

 р53нәруызының рөлі қандай?

жүктеу 1,36 Mb. бет 15/24 Дата 08.10.2022 өлшемі 1,36 Mb. #39563

Навигация по данной странице:

• 3 протеинкиназалар

17. р53нәруызының рөлі қандай? Р53 белогы апоптоздың негізгі белоктарының бірі. Жасушадағы бұл белоктың мөлшері синтезделу қарқынымен емес, оның ыдырау деңгейімен анықталады. Р53 белогының мөлшері мен активтілігі өздігінен реттеледі, сондықтан жасушада, қалыпты жағдайда ол бірқалыпты минимальды деңгейде болады. Р53 белгогының концентрация мен активтілігі Mdm 2 белогы р53 белогымен өзара әрекеттесіп оның активтілігін төмендетумен қатар ыдырауын тездетеді. Р53 белогының артық мөлшері Mdm 2 белогын активтендіреді, мұның нәтижесінде р53 белогының активтілігі төмендейді және ыдырауы жылдамдайды. ARF белогы р53 белогының ыдырауын тоқтатады. Көпшілік жағдайдарда, хромосома бұзылыстарын жөндеу үшін, циклдың тоқтатылуында р53 ақуызы маңызды рөл аткарады. р53 ақуызы жасушада үнемі синтезделінеді, бірақ калыпты Жағдайларда ол тез ыдырайды сондыктан жасушада оның концентрациясы өте аз, төменгі денгейде болады. Егер жасушада хромосомалардын ірі бұзылыстары анықталса р53 ақуызының іске қосылуы оның молекуласынын ыдырау жылдамдығының азаюы арқылы және оның белсенділігінің көтерілуі арқылы болады. Әдетте р53 ақуызының белсенділігіне оның спецификалық ингибиторы- Mdm 2 акуызы әсер етеді. Бұл ингибитордың байланысуы р53 акуызының тиесілі доменінің фосфорлануына байланысты болады, яғни ДНҚ қосарланған үзілістерінде ДНҚ протеинкиназа р53 ақуызының тиесілі локусын (доменін) фосфорлап Mdm 2 акуыздың ингибиторлык әсерінен босатады. Осылайша активтенген р53 (ол транскрипциялык фактор) р21 акуызының генін активтендіреді. Ал, р21 акуызы барлык Циклин -ЦТК кешендерінің ингибиторы болып табылады. Осының салдарынан жасуша кандай кезенде болмасын жасуша циклі токтатылады. Егер хромосома бұзылыстары өте үлкен болса жэне оның жөнделуі үзақ уакытқа созылса, онда үзак уақыт белсенді күйінде болатын р53 акуызы, транскрипциялык фактор ретінде, апоптозды іске қосатын басқа да гендердің (ВАХ, KILLER IDRS, PIG т.б.) белсенділігін стимулдай бастайды. Сонымен бірге ол антиапоптоз гендеріне (BCL2, RELA) ингибиторлык әсер етіп бастырмаланды. Нәтижесінде жасушада өзін өзі өлтіру (апоптоз) бағдарламасы басталады. Жасушаның қанағаттанарлықсыз күйіндегі апаптоз р53 ақуызының көмегімен жүзеге асырылады. р53 ақуызы транскрипциялық фактор,ол апаптоз үдерісіне қатынасатын гендерді активтендіреді. Кәдімгі, қалыпты жағдайларда, жасушада р53 ақуызының мөлшері және белсенділігі төменгі деңгейде болады. Ол төмендегіше жүзеге асады : а) р 53 белсенділігін шектеуші негізгі фактор –оның ингибиторы-ақуыз Mdm2 болып табылады.Сонымен бірге ол р53 ақуызының ыдырауын да жеделдетеді. б)Тағы бір реттеуші фактор –АRF ақуызы, ол р53 ақуызымен байланысып, оның ыдырауын тежейді. в) р53 ақуызының активаторы -14-3-3в-ақуызы да белгілі.р53 ақуызы да өз кезегінде осы ақуыздың геніне ингиботорлық әсер етеді. Осы 3 реттеуші фактор ,әсіресе біріншісі , р53 ақуызының ыдырауына және белсенділігіне әсер етіп, қалыпты жағдайда оның концентрациясына және белсенділігінің төмен болуын қадағалайды. ДНҚ молекуласының бұзылыстары пайда болған кезде р53ақуызына 3 протеинкиназалар арқылы сигнал беріледі. жүктеу 1,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз