№3 Аралық бақылау сұрақтары

Митоз кезіндегі ауытқулар қандай бұзылыстарға әкеледі?

жүктеу 1,36 Mb. бет 13/24 Дата 08.10.2022 өлшемі 1,36 Mb. #39563

Навигация по данной странице:

• 15.Жасуша циклінің реттелуіндегі циклин және циклинтәуелді киназалардың рөлі.

14.Митоз кезіндегі ауытқулар қандай бұзылыстарға әкеледі? Молекулалық-биологиялық зерттеулер нәтижесінде жасуша циклынын ретелуі деп аталатын күрделі кұбылыс анықтала бастады. Бөлінуші жасушалар бөлінуін үнемі жалгастыруы немесе бөлінуін уақытша тоқтатып «ұйқыға» кетуі (ствол жасушалары) мүмкін. Көптеген факторлардың (генетикалық бағдарлама, гистогормондар әрекеті, басқа да ішкі жэне сырткы факторлардын) әсерлерінен онын «тағдыры күрт өзгеруі мүмкін, мысалы: -жасуша жіктеліп (дифференциацияланып) тұрақты ұлпа жасушаларына айналады; -жасушада өзін-өзі өлтіру (апоптоз) тетіктері іске косылады; -жасуша бласттрансформацияланып, ісік жасушаларына айналады. Бұл үдерістердің бәрі де тіршілік үшін өте маңызды және бөлінуші жасушаның қандай жолға түсетіні жасуша циклында айқындалады. Егер митоз әрекеті зақымдалса, хромосомалар санында ауытқу болады, көбейеді немесе азаяды. Хромосомалар санының ауытқуына байланысты жасуша үлкен өзгеріске ұшырайды. Жасуша тіршілігін жояды немесе мутация пайда болады. А именно геномдық мутация (Абилаев 95 бет(не электронка)) пайда болады. 15.Жасуша циклінің реттелуіндегі циклин және циклинтәуелді киназалардың рөлі. Жасуша циклының кезеңдерінің рет-ретімен алмасуында ерекше протеинкиназалар, яғни циклинтәуелді киназалар шешуші рөл атқарады. Циклинтәуелді киназалар жасуша циклының фазаларында қызмет атқаратын белгілі бір ақуыз молекулаларын фосфорлап, оларды активтендіреді, не ингибиторлык әсер етеді (пассив күйіне көшіреді) Циклинтәуелді киназалар молекулалары бір бөлшектен тұрады және өз бетінше белсенді болмайды. Олардың активтенуі арнайы ақуыз Циклинмен байланысып Ц – ЦТК кешенін пайда етуі арқылы жүзеге асады. Белсенді күйінде аталған протеинкиназалар –Циклин-Циклинтәуелді киназа кешендері болып табылады. Оның циклині активтендіруші, ал циклинтәуелді киназасы катализдеуші қызметтер атқарады. Циклиндердің бірнеше түрлері белгілі, оларды латын әріпімен – Ц-А, Ц-В, Ц-Д, Ц-Е деп бейнелесе, циклинтәуелді киназаларды араб цифрымен бейнелейді – ЦТК-1, ЦТК-2, ЦТК-4, ЦТК-6. Жасуша циклының басталуын Циклин Д-ЦТК-4 не Циклин Д-ЦТК-6 кешендері анықтайды. Бұл кезеңдер пресинтетикалық кезеңнің басында қызмет етіп, тиесілі жасушаішілік құбылыстарды тудырады, жасушаның рестрикция нүктесінен өтуіне мүмкіндік жасайды. Осы кешен бөдінуін уақытша тоқтатқан, яғни ұйқыға кеткен, жасушаларының митоздық циклға қайта оралуын да қамтамасыз етеді. G1 – кезеңнің екінші жартысы, яғни рестрикция нүктесінен өткеннен кейін, Циклин Е-ЦТК-2 кешенінің басқаруымен өтеді. Келесі S кезеңде Циклин Ф-ЦТК-2 және Циклин-В-ЦТК-2 кешендері белсенді қызмет атқарып, ДНҚ репликациясын жүзеге асырады. Постсинтетикалық кезеңде Циклин-В-ЦТК-1 кешені жасушаны митозға енгізіп, оның бірқалыпты жүруін басқарады. Сондықтан бұл кешенді – митозстимулдаушы фактор МСФ деп атайды. G1 – кезең кешендері – Циклин Д-ЦТК-4,6 және Циклин Е-ЦТК-2 көптеген әрекеттермен бірге ЦТК-1-дің генінің транскрипциялануын іске қосады. Ал ЦТК-1 G2-кезеңінің және митоз кешендерінің түзілуі үшін қажет. жүктеу 1,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз