2017 жылғы ЖҰЖ (Қр президентінің 2017 жылғы 15 ақпандағы №422 Жарлығы) іс-шараларының бірінші жартыжылдықта орындалу барысы туралы ақпарат

Қаржыми
ні, Ұлттық Банк

мамыр

Қазақстан Республикасы сыртқы саясатының

Ұлттық мүдделерді қорғау мен ілгерілету – еуразиялық интеграция мәселелері бойынша келіссөздер процесінде де Қазақстан Республикасы үшін негізгі басымдық.

Қазақстан Республикасының Еуразиялық экономикалық одақ (бұдан әрі – ЕуразЭО) жағдайындағы интеграциялық процесі жоғарыда көрсетілген Тұжырымдамаға сәйкес және Комиссия кеңесінің 2014 жылғы 16 шілдедегі № 58 шешімімен бекітілген 2014 жылғы 29 мамырдағы Еуразиялық экономикалық одақ туралы шартқа сәйкес халықаралық шарттар мен актілер әзірлеудің жұмыс жоспарына (бұдан әрі – Жұмыс жоспары) сай іске асырылуда.

2017 жылдың 1 қаңтары мен 1 мамыры аралығында:

- Жоғарғы Еуразиялық экономикалық кеңестің 1отырысы;

- Еуразиялық үкіметаралық кеңестің 1 отырысы;

- Еуразиялық экономикалық комиссия кеңесінің
5 отырысы;

- Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының

Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің 2017-2018 жылдарға арналған макроэкономикалық саясатының негізгі бағдарларының бекітілуі, ЕуразЭО‑ның жаңа Кеден кодексінің қабылдануына байланысты Еуразиялық экономикалық комиссия (бұдан әрі – Комиссия) Кеңесі мен Алқасына жаңа уәкілеттіктер беру бөлігінде, сондай‑ақ Комиссия Кеңесіне үшінші тараптармен саудада шектеу шараларын жою мақсатында ЕуразЭО-ға мүше мемлекеттердің Комиссиямен өзара іс‑қимыл тәртібін бекіту бойынша уәкілеттік беру бөлігінде Комиссияның жұмыс регламентіне өзгерістер енгізілуі, сауда келіссөздерін жүргізудің ағымдағы нәтижелері негізінде үшінші елдермен ынтымақтастықтың одан арғы бағыттарының айқындалуы ағымдағы жылдың I тоқсанындағы негізгі нәтижелер болды.

тік органдар, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдері, «Атамекен» ҰКП (келісім бойынша)

маусым

Мемлекет басшысының ағымдағы жылғы

Бірінші. Бақылау-қадағалау саласына ауқымды ревизия жүргізіліп, бақылау мен қадағалауды жүзеге асырудың қайталануымен, сондай-ақ оларды жүргізудің тиімсіздігімен байланысты жүйелік проблемалар анықталды.

Нәтижесінде мынадай шаралар қабылданды:

1. 
   114 бақылау саласынан және 18 қадағалау саласынан 20 бақылау саласы және 3 қадағалау саласы алып тасталады;
   
2. 
   кәсіпкерлік субъектілеріне қойылатын талаптар азайтылды.
   

Мысалға, бизнес субъектілері үшін жекелеген үй-жайлардың, объектілердің құрылысы, оларды жобалау және пайдалану кезіндегі санитариялық-эпидемиологиялық қорытындының болуы жөніндегі талаптар, сондай-ақ құрылыс нормаларын қайталайтын талаптар алып тасталды.

Қоғамдық денсаулықты қорғау саласындағы бақылау мен қадағалаудың тәуекелге бағдарланған моделі енгізілді, сондай-ақ кәсіпорындардың енгізілген өзін-өзі бақылау бағдарламасы бойынша түсіндіру жұмыстары жалғасатын болады.

Аталған шаралар денсаулық сақтау саласындағы жеке сектордың дамуына қосымша қозғаушы күш береді және бизнестің осы саладағы мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобаларына қолжетімділігін ұлғайтады;

3. 
   тексеруші органдардың штат санын қайта қараумен және оңтайландырумен 544 бақылау-қадағалау функциясының 139-ы алып тасталады.
   

4. 
   тексеру жүргізудің ерекше тәртібінен 25 бақылау саласының тексерулерді ұйымдастыру мен жүргізудің жалпы тәртібінің тұжырымдамасына сәйкес келмейтін 5-еуі алып тасталады;
   
5. 
   қайталануды болдырмау мақсатында орталық және жергілікті органдардың 5 бақылау функциясы қайта бөлінді;
   
6. 
   Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің
   18 бабы бойынша әкімшілік істерді қозғау үшін негіздер алып тасталады.
   

Бұл институттың мәні тексерулердің басым бөлігінің алдын алу және түсіндіру жүйесіне ауысатындығында, оның нәтижесінде бақылаудың заманауи әріптестік моделіне көшу қамтамасыз етілетін болады.

Тұтастай алғанда мемлекеттік бақылау мен қадағалауды реформалау бойынша қабылданатын шаралар тексерулердің санын 2018 жылға қарай 30 %-ға қысқартуға мүмкіндік береді, ол 70 мыңнан аспайтын болады
(2016 жылы 101 мың тексеру тіркелді), ал 2020 жылға қарай тағы 10 %-ға қысқартылатын болады.

Үшінші. Қайта реттеудің маңызды аспектісі әртүрлі есептіліктер мен мәліметтерді ұсыну бойынша бизнеске қойылатын талаптарды қысқарту болып табылады.

Заңнамаға жүргізілген ревизия бизнеске қойылатын
1200 ақпараттық талаптың бар екенін көрсетті, олардың бір бөлігі қайталанады және өзекті емес болып табылады.

Сондықтан «Гильотина» құралын қолдана отырып,

Бұл ретте ақпараттық құралдардың өсуін тоқтату мақсатында олардың толық тізбесін заңнамалық тұрғыдан бекіту ұсынылып отыр.

Төртінші. Рұқсат берулердің санын қысқарту бойынша жұмыс жалғасады. Өткен жылы Мемлекет басшысының тиісті тапсырмасы бойынша олардың саны 50 %-ға қысқартылды.

Сонымен бірге квазимемлекеттік сектор және табиғи монополиялар саласындағы рұқсат беру жүйесі бүгінде заңнамалық тұрғыдан реттелмеген.

Мысалы, «Қазавтожол» АҚ халықаралық және республикалық маңызы бар автомобиль жолдарының бойына сыртқы жарнама орналастыруға арналған рұқсатты береді, энергиямен жабдықтаушы ұйымдар электр желілеріне қосылу үшін техникалық шарттарды береді.

Осыған орай мұндай рұқсат берулердің ревизиясы жүргізілуде, оның қорытындысы бойынша рұқсат берулер қалыптастырылып, заңнамалық тұрғыдан регламенттелетін болады.

Бесінші. Өзін-өзі реттеу институтын одан әрі жетілдіру.

Бүгінгі күні аталған институт ерікті негізде букмекерлік қызметте, экологиялық аудитте, салықтық консультацияда, өрт қауіпсіздігі қызметінде жұмыс істейді.

Бұдан басқа міндетті өзін-өзі реттеуді енгізу үшін мынадай 6 әлеуетті сала айқындалды: бағалау, нотариаттық, адвокаттық, аудиторлық қызметтері, экологиялық аудит және құрылыс жобаларының ведомстводан тыс кешенді сараптамасы қызметтері.

Бұл ретте бағалау қызметі мен экологиялық аудит қызметінде міндетті өзін-өзі реттеуді енгізу бойынша заңнамалық түзетулер қазірдің өзінде тиісті заң жобаларына қосылды.

Алтыншы. 30 заңның ревизиясы аяқталды, оның қорытындысы бойынша бәсекелестіктің дамуына кедергі келтіретін нормалар анықталды.

Мысалы, денсаулық сақтау саласында заңға тәуелді актімен жеке секторда емдеуге тыйым салынатын аурулардың (онкология, туберкулёз, қызылша, қызамық және т.б.) тізбесі бекітілді. Бұл тыйымды алып тастау бизнесті осы салаға инвестиция салуға ынталандыратын болады.

Телекоммуникациялық көрсетілетін қызметтер саласында «Қазақтелеком» АҚ-ның фискалдық деректерді беру қызметін ұсынуы айрықша құқық болып табылады. Ал нарықта осыған ұқсас қызмет түрлерін көрсетуге дайын басқа да байланыс операторлары бар.

Осыған байланысты бәсекелестіктің дамуына кедергі келтіретін нормаларды алып тастау тұрғысынан тағы 70 заң мен 1000 заңға тәуелді актіге талдау жүргізілетін болады, олардың нәтижелері бірыңғай заң жобасында көрсетіледі.

Жетінші. Бизнес шығасыларының елеулі үлесі мемлекеттік сектор кәсіпорындарының қызметтеріне, табиғи монополиялық көрсетілетін қызметтерге ақы төлеумен, сондай-ақ табиғи монополиялар субъектілерін инфрақұрылымға (желілерге) қосу кезінде кәсіпорындар көрсететін қосымша қызметтерді алуға, техникалық паспорттарды беруге қатысты шығындармен байланысты.

Бизнес шығасыларын төмендету үшін бұл көрсетілетін қызметтердің бағалары мен тарифтеріне талдау жүргізіліп, нәтижесінде оларды оңтайландыру, реттеу және бақылау бойынша тиісті шаралар қабылданады.

Тұтастай алғанда, Үкіметтің қабылдаған шараларын іске асыру бизнестің өндірістік емес шығындарын ауқымды көлемде қысқартуды, ресурстарды үнемдеуді, еңбек өнімділігінің өсуін, бизнес ахуалды жақсартуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытуды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Аталған шаралар ағымдағы жылдың қазан айында Қазақстан Республикасы Парламентінің қарауына енгізілетін бірыңғай заң жобасының шеңберінде іске асырылады.

ні, орталық мемлекет

тік органдар, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдері

ЖҰЖ 29-тармағын орындау үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі (бұдан әрі - Министрлік) ұйымдастыру-дайындық жұмыстарын жүргізу және нақты іске асыру жөніндегі іс-шараларды көздейтін Жол картасын әзірледі (қоса беріледі).

Жол картасын іске асыру шеңберінде мемлекеттік органдардың жанынан заңды тұлғалар құруды регламенттейтін Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына және мемлекет қатысатын заңды тұлғаларды құру тұрғысынан мемлекеттік бағдарламаларға талдау жүргізді.

Барлық мемлекеттік және үкіметтік бағдарламаларды мемлекет қатысатын заңды тұлғаларды құру тұрғысынан талдау.

Қазіргі уақытта ҚР Президентінің тиісті жарлықтарымен және ҚР Үкіметінің қаулыларымен 8 мемлекеттік және 6 салалық бағдарлама бекітілді.

Мемлекет қатысатын заңды тұлғаларды құру тұрғысынан бағдарламаларды алдын ала талдаудың нәтижелері бойынша мыналар анықталды.

ҚР Президентінің 2011 жылғы 29 маусымдағы
№ 110 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың 2011 - 2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында Қазақстанның барша азаматтарының мемлекеттік тілді меңгеру жүйесінің ең қажетті құрамдас бөлігі - қазақ тілін оқыту орталықтарының аккредиттелген желісін құру болып табылады деп айқындалған.

ҚР Үкіметінің 2016 жылғы 30 шілдедегі № 449 қаулысымен бекітілген Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасында мыналар көзделген:

мемлекеттік және коммерциялық қызметтер көрсету орталықтарын дамыту және құру;

туристік-рекреациялық объектілерді, туристік инфрақұрылымды салу (реконструкциялау) және пайдалану бойынша бірлескен кәсіпорындар құру, туризм саласындағы өңірлік және шекара маңындағы ақпараттық жүйелерді дамыту және өзара іс-қимыл жасасу;

ісін жаңа бастаған кәсіпкерлерге құқықтық, қаржылық және басқа да қызметтерді көрсету үшін кәсіпкерлікті қолдау орталықтарын ашу;

жергілікті атқарушы органдардың мамандандырылған уәкілетті ұйымдар құруы (тұрғын үй қорын жаңғырту мақсатында);

елді мекендерде сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін пайдалану, жобалау, салу және реконструкциялау жөніндегі бірыңғай оператор құру.

Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы

Қазақстан Республикасының Терроризмге қарсы орталығының бастауымен діни экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимылды үйлестірудің ішкі жүйесі құрылды;

2014 жылдан бастап Діни экстремизм мен терроризм идеологиясынан зардап шеккен немесе радикалдық идеологияның ықпалына түскен адамдарды оңалту жөніндегі орталықтың құрылуы мен жұмыс істеуі қамтамасыз етіледі.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы

25 жаңа гидробекет құру;

16 көтерме-тарату орталығын құру, көтерме-тарату орталықтарын құруға мемлекеттік қолдау көрсету мәселесін пысықтау.

Бұдан басқа, қазіргі уақытта мемлекеттік органдардың деректері негізінде мемлекеттік органдардың жанынан бағдарламалар мен тапсырмаларды әзірлеу және іске асыру үшін құрылған заңды тұлғалардың тізбесі қалыптастырылды.

Жалпы бағдарламалар мен тапсырмаларды әзірлеу және іске асыру үшін құрылған ұйымдардың саны 246, олардың ішінде 5 - республикалық меншікте, коммуналдық меншік бойынша - 241.

Бағдарламалар мен тапсырмаларды әзірлеу және іске асыру үшін құрылған республикалық меншіктегі ұйымдар

«Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама және Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарының күші жойылды деп тану туралы» ҚР Президентінің 2010 жылғы

ҚР Білім және ғылым министрлігінің жанынан бағдарламалар мен тапсырмаларды іске асыру үшін үш ұйым құрылған: «Халықаралық бағдарламалар орталығы» АҚ, Қоғам қызметінің негiзгi нысанасы шетелде кадрлар даярлаудың, қайта даярлаудың және білiктілiгiн арттырудың халықаралық бағдарламалары, оның iшiнде Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Болашақ" халықаралық стипендиясы бойынша іс-шаралар кешенiн жүзеге асыру болып белгiленген;

«Кәсіпқор" холдингі» КЕАҚ, Қоғам қызметінің негізгі бағыты Қазақстан Республикасының аумағында техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарының жаңа инфрақұрылымын құру және қызметін қамтамасыз ету болып табылады;

«Қаржы орталығы» АҚ Қоғам қызметінің негізгі нысанасы ақшалай нысанда орындалуын көздейтін білім алу кредиттері бойынша кепілдіктер беру болып табылады.

БҒМ ұстанымы – барлық үш Қоғамды ағымдағы ұйымдық-құқықтық нысанда сақтау.

Мемлекет басшысы ҚР АШМ «Қазақ ұлттық аграрлық университеті» ШЖҚ РМК ректорының, аграрлық салада ғылым мен білімді мемлекеттік басқару жүйесін ҚР Үкіметіне тікелей бағынатын интеграциялық құрылым - Ұлттық ауылшаруашылық ғылыми-білім беру орталығын құру арқылы жаңғырту туралы 2014 жылғы 4 қарашадағы

Казіргі уақытта «Республикалық меншіктің кейбір мәселелері туралы» ҚР Үкіметінің 2017 жылғы 3 сәуірдегі

Бағдарламалар мен тапсырмаларды әзірлеу және іске асыру үшін құрылған коммуналдық меншіктегі ұйымдар

1) «Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017 – 2021 жылдарға арналған бағдарламасын бекіту туралы» ҚР Үкіметінің 2016 жылғы

Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасымен (1.12-тармақ, Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары)

Осылайша, бағдарламалық құжаттар бойынша барлығы 70 жұмыспен қамту орталығы құрылды.

2) «Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың 2011 - 2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 29 маусымдағы № 110 Жарлығын іске асыру үшін - 54 тілдерді оқыту орталығы құрылды;

3) «Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 30 шілдедегі № 449 қаулысымен «Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасын» іске асыру үшін - 51 ұйым құрылды;

4) «Нұр Отан» партиясының «Жас Отан» жастар қанатының II съезінде берген ҚР Президентінің тапсырмасымен және «Қазақстан 2020: болашаққа жол» Қазақстан Республикасы мемлекеттік жастар саясатының
2020 жылға дейінгі тұжырымдамасы туралы» ҚР Үкіметінің 2013 жылғы 27 ақпандағы № 191 қаулысымен – 28 жастар ресурстық орталығы құрылды.

5) ҚР Үкіметінің 2011 жылғы 30 сәуірдегі № 473 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын жаңғыртудың

6) Қазақстан Республикасында діни экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимыл жөніндегі 2013 - 2017 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны іске асыру үшін –

7) «Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2016 - 2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2016 жылғы 1 наурыздағы

8) өзге бағдарламалар мен тапсырмалар - 10 ұйым (Қостанай облысы әкімдігінің «Қоғамдық келісім» КММ, Маңғыстау облысы әкімдігінің «Қоғамдық келісім» КММ, «Жаңа серпін» орталығы» КММ, «Инвестициялар тарту агенттігі» ЖШС, Павлодар облысының «Өңірлік ғылыми-технологиялық орталық» ЖШС, «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ Ақтөбе облысы бойынша өңірлік филиалы, «Маңғыстау» (49%) кәсіпкерлерге қызмет көрсету орталығы» ЖШС, «Елорда даму» ЖШС, «ЛРТ құрылыс дирекциясы» ЖШС, «Атамекен Тараз» микроқаржы ұйымы» ЖШС ).

Осылайша бағдарламалар мен тапсырмаларды әзірлеу мен іске асыру үшін құрылған ұйымдардың саны
246 ұйымды құрайды, олардың ішінде 156-сы коммерциялық емес ұйым және 90 ұйым коммерциялық (республикалық меншік бойынша 5 ұйымнан 3 коммерциялық және
2 коммерциялық емес; коммуналдық меншік бойынша
241 ұйымнан 154 – коммерциялық емес және
87- коммерциялық).

Бұдан басқа жоғарыда аталған ұйымдарды түгендеу нәтижелері бойынша екі коммуналдық ұйымды («Степногрск-ЕРЦ» ЖШС және «Петропавл қ. тұрғын үй қызметі» ЖШС) жекешелендіру жөніндегі мәселе қаралды және шешім қабылданды.

Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдардың жанынан заңды тұлғалар құруды регламенттейтін қолданыстағы заңнамасын мемлекеттік органдардың жанынан заңды тұлғаларды құру мәселелерін регламенттейтін құқықтық актілерді айқындау тұрғысынан талдау.

Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес Үкімет мемлекеттік меншікті басқаруды ұйымдастырады.

Кәсіпкерлік кодексінің 192-бабына сәйкес мемлекеттің кәсіпкерлік қызметке қатысуының кейбір негіздері мынадай:

(4) мемлекеттік саясаттың тиімділігін талдау және оны жетілдіру жөнінде ұсыныстар әзірлеу үшін құрылатын ұйымдар қызметті жүзеге асырған;

(7) осы Кодексте, Қазақстан Республикасының заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің жарлықтарында немесе Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулыларында тікелей көзделген жағдайларда кәсіпкерлік қызметке қатысады.

Қазіргі уақытта (4) бағытты іске асыру үшін 22 ұйым жұмыс істейді («Мемлекеттік қызметтің персоналын басқару ұлттық орталығы» АҚ, «Ұлттық зияткерлік меншік институты» РМК, «Зерде» ұлттық инфокоммуникациялық холдингі» АҚ, «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» КЕАҚ, «ҚазАгро" ұлттық басқарушы холдингі» АҚ, «Кәсіпқор» Холдингі» АҚ, «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы" акционерлік қоғамы» АҚ, «Қазақтехнологиялар» АҚ, «Әскери-стратегиялық зерттеулер орталығы» АҚ, «Азаматтық бастамаларды қолдау орталығы» КЕАҚ, «Мемлекеттiк әлеуметтiк сақтандыру қоры» АҚ, «Ұлттық аккредиттеу орталығы» ЖШС, «Ұлттық технологиялық болжамдау орталығы» РМК, «Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингі» АҚ, «KAZNEX INVEST" экспорт және инвестициялар жөніндегі ұлттық агенттігі» АҚ, «Қазақстандық индустрияны дамыту институты» АҚ, «NADLoC Ұлттық жергілікті қамтуды дамыту агенттігі» АҚ, «Қазақстандық мемлекеттік-жеке меншік әріптестік орталығы» АҚ, «Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын жаңғырту мен дамытудың қазақстандық орталығы» АҚ, «Жобаларды мемлекеттік ведомстводан тыс сараптау» («Мемсараптама») РМК, «Ұлттық сараптама орталығы» РМК, «Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің әскери-техникалық қызметі» РМҚК).

Баяндалғанды ескере отырып, ЖҰЖ 29-тармағын іске асыру шеңберінде жоғарыда көрсетілген жағдайларда мемлекеттің қатысуының орындылығын және оларды Кәсіпкерлік Кодексінің 192-бабынан алып тастау мүмкіндігін қарау ұсынылады.

Бұл ұсыныстар мүдделі мемлекеттік органдармен және ұйымдармен бірге пысықталуда. Мәселен, Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі Кәсіпкерлік Кодексінің 192-бабының 1-тармағының 4) тармақшасына сәйкес бағдарламалар мен тапсырмаларды әзірлеу және іске асыру үшін мемлекеттік органдардың жанынан заңды тұлғалар құрудың құқықтық негіздері айқындалғанын хабарлайды. Осыған байланысты Кәсіпкерлік Кодексінің жоғарыда көрсетілген нормасын іске асырудың құқық қолдану практикасына талдау жүргізу қажет.

ЖҰЖ-ның 31-тармағын іске асыру үшін ұйымдастырушылық дайындық жұмыстарын өткізу және практикалық іске асыру жөніндегі іс-шараларды көздейтін Жол картасы әзірленді.

Қазіргі уақытта Министрлік мүдделі мемлекеттік органдар және ұйымдармен бірлесіп:

1) экономиканың маңызды секторларын және оларға квазимемлекеттік сектор объектілерінің қатысу дәрежесін айқындау мақсатында Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасын, барлық мемлекеттік және үкіметтік бағдарламаларды;

2) квазимемлекеттік сектор субъектілерінің экономикаға қатысуы тұрғысынан экономикасы ұқсас ЭЫДҰ елдерінің халықаралық тәжірибесін талдау жүргізуде.

1. «Экономиканың стратегиялық маңызы бар салаларындағы меншіктің мемлекеттік мониторингі туралы» Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 4 қарашадағы Заңына және Қазақстан Республикасы Үкіметінің

Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы

Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы

Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы

Қазақстан Республикасы Президентінің 2015 жылғы

Қазақстан Республикасы Президентінің 2017 жылғы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы

Осылайша, Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына, сондай-ақ барлық мемлекеттік және үкіметтік бағдарламаларға сәйкес экономиканың басым секторлары:

отын-энергетикалық пайдалы қазбаларды (көмірді, мұнайды, газды, уранды) өндіру және қайта өңдеу;

машина жасау (электр техникалық, ауыл шаруашылық, темір жол, тау-кен, мұнай-газ);

ғарыш қызметі;

агроөнеркәсіптік кешен және ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу; су шаруашылығы;

металлургия және дайын металл өнімдерін өндіру;

химия, фармацевтика және қорғаныс өнеркәсібі;

көлік (темір жол, автомобиль, су және авиакөлік) пен байланыс;

телекоммуникациялар;

электр энергиясын өндіру мен бөлу;

атом энергетикасын қоса алғанда, энергетика;

құрылыс индустриясы және құрылыс материалдарының өндірісі болып табылады.

Осыған байланысты, экономиканың маңызды секторларын және оларға квазимемлекеттік сектор субъектілерінің қатысу дәрежесін айқындау кезінде жоғарыда көрсетілген бағыттар негізге алынатын болады.

Мемлекет басшысының Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 14 ақпандағы кеңейтілген мәжілісінде берген тапсырмасына сәйкес ұлттық экономикаға мемлекеттің қатысуын Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының (бұдан әрі – ЭЫДҰ) көптеген елдерінің деңгейіне дейін - ЖІӨ-нің 15%-ына қысқарту бойынша жұмыстар жүргізіліп отыр.

2015 жылы квазимемлекеттік сектордың ЖІӨ-дегі жалпы қосылған құнының үлес салмағы 19,1% құрады, оның ішінде білім беру, денсаулық сақтау, әлеуметтік көрсетілетін қызметтер салаларында – 6,4 %, бұл ретте ол 2014 жылмен салыстырғанда төмендеді (21,1%).

Мемлекет басшысының Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 3 ақпандағы кеңейтілген мәжілісінде берген тапсырмасын орындау үшін мемлекет меншігінде және квазимемлекеттік секторда қалатын объектілердің тізбесі қалыптастырылды.

Қазіргі уақытта тікелей мемлекеттік меншіктегі ұйымдардың 88%-дан астамын әлеуметтік саладағы ұйымдар құрайды.

Аталған ұйымдар экономиканың мынадай салаларында көрсетілген:

1) білім беру – 3 481 ұйым немесе 58% (балабақшалар – 2479, мектептен тыс ұйымдар – 596, колледждер – 354, басқа да білім беру ұйымдары (ЖОО-лар, институттар) – 52);

2) денсаулық сақтау және әлеуметтік қамсыздандыру – 775 ұйым немесе 13% (ауруханалар, емханалар, амбулаториялар, медициналық орталықтар – 693, халыққа әлеуметтік қызмет көрсету орталықтары – 82);

3) мәдениет үйлері мен спорт сарайлары – 1027 ұйым немесе 17% (мәдениет үйлері, халық өнері орталықтары – 584, театрлар, филармониялар – 75, музейлер – 189, БАҚ – 99, спорттық ұйымдар – 80);

4) ауыл шаруашылығы – 196 ұйым немесе 3% (ветеринариялық станциялар);

5) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы – 353 ұйым немесе 6%;

6) басқалары – 171 ұйым немесе 3%.

Квазимемлекеттік сектордың нақты ауқымын айқындау және оның экономикадағы үлесін айқындау мақсатында ЖҰЖ-дың 31-тармағын орындау шеңберінде квазимемлекеттік секторды түгендеу жүргізу жоспарланып отыр. Түгендеу қызмет жарғылық түрлерінің, капиталдың, міндеттемелердің мөлшерлерін, қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижелерін, қызметтің «YellowPagesRule» қағидаттарына сәйкестігін, тауар нарығына мемлекеттің қатысуының орындылығын бағалауды талдау негізінде жүзеге асырылатын болады.

Бұдан басқа бүгінгі күні Boston Consulting Group халықаралық консультантын тарта отырып «Қазақстанның ұлттық технологиялық бастамасы» атты Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары әзірленуде (Үкіметке енгізу мерзімі 2017 жылғы
5 қыркүйек), аталған стратегиялық жоспарды әзірлеу шеңберінде экономиканың маңызды салаларын және оған мемлекеттің қатысуын айқындау өндіру тәсілдері әзірлену үстінде.

ҚР ҰЭМ Статистика комитеті ұсынған деректерге сәйкес қазіргі уақытта экономика үшін ең үлкен маңыздылықты өнеркәсіп (60,7%), оның ішінде тау-кен өнеркәсібі және карьерлерді игеру (43,2%), өндеу өнеркәсібі (11,97%), көлік және қоймалау (14,35%) салалары құрайды.

Сондай-ақ экономиканың маңызды секторларын айқындау тәсілдерін әзірлеу Жекешелендіру және мемлекеттің экономикадағы рөлі кешенді елдік шолу шеңберінде (Елдік бағдарлама шеңберінде ЭЫДҰ-мен ынтымақтастық 2018 жылға дейін ұзартылатын болады) ЭЫДҰ-мен бірлесіп жүргізілетін болады, оның нәтижелері бойынша экономиканың секторларын және оларға мемлекеттің қатысу дәрежесін және мемлекеттік меншік пен квазимемлекеттік сектор меншігінде қалатын объектілерді айқындау бойынша ұсынымдар әзірленетін болады.

2. «Мемлекет меншігіндегі кәсіпорындарды және жартылай мемлекеттік ұйымдарды (ЖМҰ) басқарудың халықаралық тәжірибесі» бірлескен экономикалық зерттеулер бағдарламасы шеңберінде ҰЭМ Дүниежүзілік банкпен бірлесе жүргізген зерттеулер нәтижесі бойынша (2016 жылғы маусым), әртүрлі елдердің үкіметі стратегиялық секторларда жиі аталатын белгілі бір секторларды және салаларды бақылауды сақтап қалуды жөн көретіндігі көрсетіледі. Әртүрлі елдер осындай салаларда мемлекеттің қатысуын сақтауды түрліше негіздейді, алайда негіздеменің мынадай түрлерін бөліп көрсетуге болады:

- табиғи манополияларды бақылауды сақтау,

- ерекше ережелер қабылдау,

- сезімтал саяси мәселелерді шешу немесе институционалдық шектеулерді еңсеру,

- инфрақұрылымды сақтау, мысалы, теміржол және телекомуникация,

- стратегиялық тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді өндіру (пошталық, қару-жарақ),
- табиғи ресурстарды өндіру,

- энергияға қолжетімділікті ұсыну,

-  бірінші қажеттіліктегі басқа да салаларға және әлеуметтік салаға бақылауды сақтау, яғни хабар тарату, қоғамдық пайдалы игіліктерді (денсаулық сақтау), мақұлданбайтын игіліктерді (ішімдік) және т.б. бақылау.

Көптеген ЭЫДҰ-ға мүше мемлекеттердің стратегиялық маңызы бар типтік секторлары өндіруші салаларды, энергетиканы, инфрақұрылымды, атап айтқанда телекомуникациялық және көліктік инфрақұрылымды, коммуналдық шаруашылық, денсаулық сақтау және әскери өндірісті қамтиды. Осы немесе басқа да сектоларға түрлі елдерде мемлекет түрліше қатысады, алайда тұтынушыларды табиғи монополиялар тарапынан болатын ықтимал теріс жағдайлардан қорғау қажеттілігі бар немесе мемлекеттің стратегиялық мүдделері бар салаларда мемлекеттік меншіктің кеңеюі үрдісі байқалуда.

Заманауи техникалық даму жағдайында кейбір елдер үдемелі даму тетіктері және қызмет ауқымдарын халықаралық кеңейту ретінде ЖМҰ құра отырып, жоғары технологиялық салаларды стратегиялық секторлар санатына жатқызуда.

Қосымшада жеке елдердің стратегиялық секторларына шолу жасалған.

3. Өткізілген жұмыстың нәтижесінде экономиканың маңызды секторларын және оларға мемлекеттің қатысу дәрежесін айқындау кезінде мынадай тәсілдер ұсынылады.

Салаларды мынадай:

- әлеуеті жоғары коммерциялық салаларға (инвестор үшін жоғары пайдалылық әлеуеті, бизнестің үздік тәжірибесі мен құзыреті);

- дәстүрлі коммерциялық салаларға (неғұрлым төмен, бірақ инвесторды тарту үшін жеткілікті пайдалылық әлеуеті, мемлекет үшін оңтайлы қайтарымды алуға мүмкіндіктің болмауы – бизнес осыны жақсырақ жасайды);

- әлеуеті жоғары қызмет көрсететін салаларға (МЖӘ схемасы бойынша пайдалылық әлеуетінің болуы, мемлекеттің бәсекеге қабілеттілікті қамтамасыз ету мүмкіндігі, әлеуметтік маңыздылығы);

- дәстүрлі қызмет көрсететін салаларға (әдетте инвестор үшін тартымды емес пайдалылықтың төмендігі, әлеуметтік маңыздылығына байланысты мемлекет қатысуының қажеттілігі, мемлекеттің үздік тәжірибесі мен құзыреті) жіктеуді жүргізу.

Сондай-ақ экономика салаларын шартты түрде мынадай 3 топқа бөлу ұсынылады:

- экономиканың стратегиялық маңызы бар салалары:

Мысалы: отын-энергетикалық пайдалы қазбаларды (көмір, мұнай, газ, уран) өндіру, машина жасау, электр энергиясын өндіру мен бөлу, көлік пен байланыс, әскери-өнеркәсіптік мақсаттағы өнімдерді өндіру, химия өнеркәсібі, су шаруашылығы, ғарыш қызметі;

- ұлттық қауіпсіздіктің жай-күйіне әсер етпейтін, бірақ өсу әлеуеті бар коммерциялық бағдарланған салалар (кейіннен бәсекелес ортаға берілуі мүмкін):

Мысалы: ауыл және балық шаруашылығы, тау-кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді игеру, өңдеу өнеркәсібі, қаржы және сақтандыру қызметі, көтерме және бөлшек сауда, автомобиль көлігі және логистика;

- экономиканың әлеуметтік маңызы бар салалары:

Мысалы: өнер, мәдениет, денсаулық сақтау және білім беру, әлеуметтік қызметтер, электрмен, газбен және сумен жабдықтау, кәсіби, ғылыми және техникалық қызмет.

Жүргізілген жұмыстардың, оның ішінде квазимемлекеттік сектордың ұйымдарын түгендеу нәтижесінде экономиканың маңызды секторларын және оларға мемлекеттің қатысу дәрежесін және мемлекеттік меншік пен квазимемлекеттік сектор меншігінде қалатын объектілерді айқындау бойынша ұсыныстар әзірленетін болады.

ның әкімдері, «Атамекен» ҰКП (келісім бойынша)

наурыз

Министрлік мүдделі мемлекеттік органдармен, сондай-ақ «Атамекен» Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы және «Қазақстандық мемлекеттік-жеке меншік әріптестік орталығы» акционерлік қоғамымен бірлесіп белгілі бір жұмыс жүргізді, оның барысында МЖӘ жобаларын, оның ішінде концессиялық жобаларды жоспарлау және іске асыру бойынша тетіктерді созатын және қиындататын процестер анықталды. Бүгінгі таңда МЖӘ жобаларын, оның ішінде концессиялық жобаларды жоспарлау рәсімдерін жеңілдету бөлігінде МЖӘ және концессия саласындағы қолданыстағы заңнамаға түзетулер әзірлеу бойынша жұмыс жүргізілуде.

Қолданыстағы заңнамада концессиялық жобаларды жоспарлау сатысында бюджеттік бағдарламалар әкімшілеріне инвестициялық ұсынысты, концессиялық ұсынысты және конкурстық құжаттаманы жүйелі әзірлеу, сондай-ақ келісу қажеттігі көзделген. Концессиялық ұсыныс конкурстық құжаттаманы әзірлеу процесіне кіруді қамтамасыз ететін құжаттардың бірі болып табылады. Процестердің қайталануын алып тастау, сондай-ақ жоспарлау рәсімдерін жеңілдету мақсатында концессиялық ұсынысты әзірлеу алып тасталатын болады.

МЖӘ жобаларын, оның ішінде концессиялық жобаларды жоспарлау және іске асыру кезінде:

1. МЖӘ жобасының тұжырымдамасын әзірлеу кезеңін МЖӘ жобасына жекеше әріптес бастамашылық еткен жағдайды қоспағанда, тұжырымдаманың ережелерін конкурстық құжаттамаға біріктіру арқылы қысқарту;

2. Концессиялық ұсынысты әзірлеу кезеңін концессиялық ұсыныстың ережелерін конкурстық құжаттамаға біріктіру арқылы қысқарту ұсынылады.

Нәтижесінде МЖӘ жобаларының және концессиялық жобалардың сараптамасының мерзімдері:

- техникалық күрделі емес МЖӘ жобалары бойынша 135 жұмыс күнінен 65 жұмыс күніне дейін;

- техникалық күрделі МЖӘ жобалары бойынша 180 жұмыс күнінен 90 жұмыс күніне дейін;

- концессиялық жобалар бойынша 178 жұмыс күнінен 100 жұмыс күніне дейін қысқарады.

3. МЖӘ шартының, оның ішінде концессия шартының сараптамасын конкурстық құжаттама сараптамасының құрамына қосу және МЖӘ шартының, оның ішінде концессия шартының сараптамасын әлеуетті жекеше әріптеспен немесе концессионермен келіссөздер жүргізгеннен кейін алып тастау ұсынылады.

Аталған талаптарды алып тастағаннан кейін, МЖӘ жобаларын әзірлеу процесі 3 кезеңнен тұратын болады:

- инвестициялық ұсынысты әзірлеу;

- конкурстық құжаттаманы әзірлеу және конкурстық рәсімдерді өткізу;

- МЖӘ шартын жасасу.

2. «Бағдарламалық» МЖӘ-ні енгізу

Мемлекет басшысының Жолдауда айтқан қолданыстағы МЖӘ рәсімдерін жеңілдету және «Балапан» бағдарламасын іске асырудың оң тәжірибесін МЖӘ-да қолдану жөніндегі тапсырмасына сәйкес әлеуметтік маңызы бар бағдарламалық құжаттардың шеңберінде МЖӘ туралы Заң әлеуетін толығымен іске қосуға шақыратын «Бағдарламалық МЖӘ» сияқты жаңа нысанды енгізу пысықталуда.

МЖӘ-нің аталған нысаны жекеше әріптесті іріктеу және МЖӘ жобаларын іске асырудың барлық рәсімдері жеңілдетілген нысанда жекелей әр сала үшін салалық ерекшелікті есепке ала отырып, тиісті бағдарламалық құжаттарда (мемлекеттік және үкіметтік бағдарламаларда) жазылатынын болжайды.

Бұл бизнес үшін «Балапан» бағдарламасының мысалында өңірлік деңгейде үлгілік МЖӘ жобаларын қарапайым және түсінікті түрде іске асыруға мүмкіндік береді, осылайша бизнес-қауымдастық және жергілікті атқарушы органдардың өкілдерін МЖӘ жобалары бойынша аса көп құжаттама топтамаларын әзірлеуден және көптеген сараптама және келісулерді өтуден арылтады.

Тиісті түзетулерді бюджеттік заңнаманы жетілдіру бойынша заң жобасы шеңберінде енгізу жоспарланып отыр.

Бүгінгі күні мемлекеттік инвестициялардың басым көпшілігі бюджеттік инвестициялық жоба ретінде немесе квазимемлекеттік сектор субъектілерінің жарғылық капиталдарын ұлғайту арқылы іске асырылады. Бар инфрақұрылымды ұстау (ағымдағы шығыстар) мемлекеттік және квазимемлекеттік компаниялар арқылы іске асырылады.

Жоғарыда көрсетілген бастаманың шеңберінде бюджеттік компаратор кезеңінде МЖӘ-ні мемлекеттік инвестициялық жобаларды іске асырудың негізгі тетігі ретінде қарастыру ұсынылады. Жобаны бюджеттік инвестициялық жоба ретінде немесе квазимемлекеттік сектор субъектілерінің жарғылық капиталын қалыптастыру (ұлғайту) арқылы іске асыруды МЖӘ-ні іске асыру мүмкін болмаған жағдайда ғана (заңнамалық тыйым салу) жүзеге асыру ұсынылады.

Сонымен қатар, ведомстволық бағынысты және сервистік мемлекеттік ұйымдардың санын ұзақ мерзімді мемлекеттік тапсырысты орналастыру жолымен МЖӘ арқылы сервистік қызмет көрсетуге көше отырып, барынша қысқарту қажет.

МЖӘ шеңберінде ұзақ мерзімді сервистік келісімшарттарды жасасу мемлекеттік органдардың қызметін, әкімшілік ғимараттарға, ақпараттық жүйелер, мәдениет және спорт ұйымдарына қызмет көрсетуіне қажетті қолдау көрсетуді қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Мемлекет жекеше әріптестердің ағымдағы операциялық қызметіне араласпай, тек қызмет көрсетудің сапасын ғана бақылауы қажет.

Сондай-ақ күрделі шығындарды қажет етпейтін МЖӘ шарттарын (сервистік келісімшарттар, басқаруға келісімшарттар) жасасу рәсімдерін жеңілдету ұсынылады.

Сонымен қатар, экономикаға мемлекеттің қатысу үлесін қысқарту шеңберінде МЖӘ-ні жекешелендірудің бастапқы кезеңі ретінде қарастыру ұсынылады.

«Мемлекеттік мүлік туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 106-бабының 1-тармағына сәйкес жекешелендірудің бастапқы кезеңдері ретінде мемлекеттік мүлікті мүлікті жалдауға (жалға беру) тапсыру немесе оны кейіннен сатып алу құқығымен сенімгерлік басқаруға беру болып табылады.

Аталған шарттар түрлері МЖӘ туралы заңнамада (МЖӘ туралы Заңның 7-бабының 1-тармағының 2) және
3) тармақшалары) бар екендігін ескере отырып, «Мемлекеттік мүлік туралы» Қазақстан Республикасының Заңына нақтылайтын түзетулер енгізу ұсынылады. Бәсекелес ортаға беруге ұсынылатын мемлекеттік мүлік объектісі коммерциялық жағынан тартымсыз және мемлекеттік қолдауды талап ететін жағдайда, оны жеке бизнестің басқаруына беру МЖӘ тетіктерін қолданумен жүргізілетін болады.

4. Инвесторлар мен кредиторларға қосымша кепілдіктер беру

Барлық қабылданып отырған шаралармен қатар, өңірлік деңгейде жасалатын ұзақ мерзімді МЖӘ шарттарына инвесторлардың сенімін арттыру қажет.

Аталған бастаманы МЖӘ шарттарын, оның ішінде концессия шарттарын МЖӘ жобалары бойынша мемлекеттік міндеттемелердің қолданыстағы лимиттерінің шегінде шарттың бүкіл қолданылу мерзіміне қазынашылық органдарында тіркеу арқылы іске асыру ұсынылады.

Нәтижесінде инвесторларда шарттың мемлекет тарапынан қажетті кепілдіктермен қамтамасыз етілгені туралы дәлелдеме болады, ол жобаның «bankability» қамтамасыз етеді. Өз кезегінде, Үкімет әкімдіктердің инвесторлармен белсенділігіне сүйене отырып, өңірлер арасында ресурстарды ұтымды бөлумен өңірлік деңгейде жасалатын МЖӘ шарттары туралы толық ақпаратқа ие болады.

Мемлекеттік мекемелер жасайтын мәмілелерді қазынашылық органдарында тіркеу қажеттілігі Қазақстан Республикасы Бюджет кодексінің 96-бабында көзделген. Алайда Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің
2014 жылғы 4 желтоқсандағы № 540 бұйрығымен бекітілген Бюджетті атқару және оған кассалық қызмет көрсету қағидаларында МЖӘ шарттарын оның бүкіл қолданылу мерзіміне (бюджеттік кезеңнің шегінен тыс) тіркеу тәртібі, сондай-ақ «Қазынашылық» АЖ-да тиісті модуль жоқ.

Қазіргі уақытта жоғарыда аталған бастаманы іске асыру мүмкіндігі Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігімен пысықталуда.

мамыр

Қолданыстағы халықаралық практикада корпоративтік облигацияларды қор нарықтарына орналастыру кәсіпкерлік бастамаларды қорландыру көзі болып табылады. Мұндай құралды іске асыру банктік кредиттеуге балама болып табылады.

Қазақстандық практикада өтімді қор нарығының, жергілікті кәсіпорындардың бағалы қағаздарына инвестиция салуға дайын инвесторлардың болмауы, корпоративтік бағалы қағаздарды бағалау сапасының жеткіліксіз болуы себебінен облигациялар шығару кеңінен қолданылмады.

Осыған байланысты, қор нарығын одан әрі дамыту үшін қазақстандық жекеменшік кәсіпорындардың облигация шығарылымдарын «Бизнестің жол картасы 2020» бизнесті қолдау мен дамытудың бірыңғай бағдарламасы (бұдан әрі – Бірыңғай бағдарлама) шеңберінде субсидиялауды ұсынамыз. Бұл шара отандық қор нарығын жандандыруға мүмкіндік береді.

Бүгінгі күні Бірыңғай бағдарлама шеңберінде мемлекет екінші деңгейдегі банктердің кредиттері және қаржылық лизинг шарттары бойынша кәсіпкер төлейтін шығыстарды номиналды сыйақы мөлшерлемесінің 10% - на дейін ішінара өтейді. 2010-2016 жылдары көрсетілген мемлекеттік қолдаудың арқасында Қазақстан Республикасының Үкіметі 146 млрд. теңге субсидия төлей отырып, экономиканың басым секторларын қаржыландыруға 1,7 трлн. теңге банктік кредит тарта алды.

Кредиттер және қаржылық лизинг шарттары бойынша субсидиялаудың қолданыстағы тетігі бағдарламаның бюджеттік тиімділігін және оның экономикалық негізділігін арттыруға ықпал ететіндігін ескере отырып, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген дәліз шегінде нарықтық пайыздық мөлшерлемелерді байланыстыра отырып, қазақстандық жекеменшік кәсіпорындардың облигациялық шығарылымдарын субсидиялау тетігін енгізу ұсынылады.

Сонымен бірге Бірыңғай бағдарлама шеңберінде аталған құралды іске асыру үшін оны Кәсіпкерлік кодексінің
94-бабында көзделген бизнесті қаржылық қолдау құралдарының тізбесінде көздеу қажет екендігін атап өтеміз.

Осыған байланысты Министрлік бизнесті қайта реттеуге бағытталған заң жобасы шеңберінде Қазақстан Республикасының Үкіметі отырысының 2017 жылғы

ні, ИДМ, ЭМ, АШМ, АКМ, Еңбекмині, ДСМ, БҒМ, ДІАҚМ, ІІМ, МҚІСҚА, Ұлттық Банк, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ (келісім бойынша)

мамыр

ЭЫДҰ-ның ұсынымдарын іске асыру бойынша Жол картасының жобасы әзірленді (бұдан әрі – Жол картасы).

Бұл Жол картасы Елдік бағдарламаның 11 шолуы бойынша ұсынымдарды қамтиды:

1) Кешенді елдік шолу;

2) Мемлекеттік басқаруды толық шолуға алып келетін қосымша шолу (функционалдық шолу);

3) Integrity Scan мемлекеттік басқарудың адалдығын бағалау;

4) Шағын және орта кәсіпорындарды басқаруды, сондай-ақ кәсіпкерлік мәселелерін реттейтін саясаттарға шолу;

5) Қалалық даму саясатына шолу;

6) Жоғары білім беру саласындағы саясатқа кейіннен шолу жасау;

7) Инновациялық саясатқа шолу;

8) Үш топқа бағдарланған саясаттарға шолу жасау: жастар, егде жұмыскерлер мен халықтың әлеуметтік осал топтарын қорғау;

9) ҚР-да Ұлттық денсаулық сақтау шоттарына шолу және Денсаулық сақтау жүйесіне шолу;

10) ШЕКОА елдерінде су ресурстарын басқарудың экономикалық аспектілері: су ресурстарын басқару жөніндегі бағдарламаның енгізілуін қолдау;

11) Шығыс Еуропада, Кавказда және Орталық Азияда (ШЕКОА) "жасыл өсу" және көміртектің төмен шығарындылары стратегиясын дамытуға жәрдемдесу: "Жасыл экономикаға" көшу тұжырымдамасының (ЖЭТ) түйінді басқару элементтері бойынша саяси диалогты талдау және қолдау;