46
4.6 Дамытудың бес бағыты шеңберіндегі стратегиялық мақсаттар
мен міндеттер
4.6.1 Мемлекеттік емес қаржыландыру көздерінің үлестерін ұлғайту
Соңғы
жылдары
мемлекет
(квазимемлекеттік
секторлардың
субъектілерін қоса алғанда) ел экономикасының негізгі капиталына барлық
инвестициялардың шамамен 50 % іске асырды (төмендегі 30-суретті қараңыз).
Мемлекет тарапынан инвестициялар таяу жылдарда экономиканы дамытудағы
маңызды фактор болып қала бермек, ал «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ ел
экономикасының дамуына қаражаттарды бағыттау бойынша оператордың
негізгі рөлін атқаруын жалғастырады деп күтілуде.
30-сурет. 2011 – 2015 жылдардағы Қазақстан экономикасының шикізаттық емес
секторларындағы негізгі капиталға инвестиция көлемінің серпіні.
Дереккөз: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті; «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ-ның; «Самұрық -Қазына»
ҰӘАҚ» АҚ және «ҚазАгро» ҰБХ» АҚ қаржылық есептері
Осыған байланысты, 2017 – 2018 жылдар кезеңіне мемлекеттік
бағдарламаларды іске асыру шеңберінде «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ 900 млрд.
теңгеден астам мөлшерде қаржыландыруға мұқтаждықты анықтады, оның 35 %
астамын республикалық бюджеттің және жергілікті атқарушы органдар
бюджеттерінің қаражаттарынан тарту жоспарлануда.
Мемлекеттік қаржыландыру көздеріне қолжетімділіктің шектелуіне
байланысты «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ-на мемлекеттік қаражаттардың бір бөлігін
ауыстыру мақсатында баламалы қаржыландыру көздерін қарастыру қажет.
Сырттан қаражаттардың көп көлемін тарту мемлекет тарапынан қарыз алу
үлесін төмендету мүмкіндігін береді, ол 2016 жылдың соңында қарыз алу
базасының 40 % құрады.
8,5 %
47
Бұл ретте, «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ-ның қарыз алу көлемі мен шарттары
мемлекеттік жоспарлау жыне бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті
органмен келісілуі тиіс.
«Бәйтерек» ҰБХ» АҚ-на қолда бар қарыздық жүктеме деңгейіне сүйене
отырып, сырттан қарыз алу көлемдерін ұлғайту бойынша әлеуетті қарастырған
жөн.
Сырттан қарыз алуды тарту бойынша әлеуетті бағалаудың анағұрлым кең
тараған индикаторы Қарыз/Капитал коэффиценті болып табылады.
Бұл ара
қатынас «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ деңгейінде 2016 жылдың соңында 3,4 құрады.
Салыстырмалы талдау (төмендегі 31-суретті қараңыз) «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ-да
Қарыз/Капитал коэффицентінің өзге дамыту институттарымен салыстырғанда
ең төменгі мәндердің бірі екенін көрсетеді. Тағы айта кететін жай,
салыстырмалы таңдау шеңберінде таңдалған дамытудың барлық институттары
Қарыз/Капитал ара қатынасы деңгейіне тәуелсіз ерікті деңгейде кредиттік
рейтингке ие.
Нәтижесінде, қарыздық жүктемеге жүргізілген салыстырмалы
талдауға сүйене отырып, «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ капиталының ағымдағы
құрылымының қарыздық жүктемені одан әрі ұлғайту әлеуетіне ие екенін
байқауға болады.
31-сурет.
Дамыту институттарының қорландыру құрылымына, қарыздық жүктемеге және
кредиттік рейтингтерге салыстырмалы талдау.
Дереккөз: жылдық есептер, Дүниежүзілік Банк; жылдық есептер; Bloomberg
Қарыздық жүктемені әрі қарай ұлғайту бойынша әлеуеттің бар екенін
ескере отырып, «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ-ға төменде көрсетілген нұсқаларды
қарастыру керек:
Шетелдік валюталарда тарту
Дамыту институттарының облигациялық эмиссияларының 2011 – 2016
жылдардағы талдауы халықаралық нарықтарда капиталды қарызға тартудың
48
АҚШ долларындағы немесе Еуродағы деноминацияны білдіретінін көрсетеді
(төмендегі 32-суретті қараңыз).
32-сурет. 2011 – 2016 жылдар аралығында даму институттарының облигацияларды шығару
көлемі, млрд. АҚШ доллары
Дереккөз: Bloomberg
Бұл ретте, даму институттарының халықаралық тәжірибесі кредиттік
портфельде валюталар бойынша міндеттемелер құрылымының көрінісін белгілі
бір дәрежеде болжайды, яғни валюталық тәуекел ақырғы қарыз алушыларға
таратылады (төмендегі 33-суретті қараңыз). Осылайша, валюталық тарту
ақырғы қарыз алушының ақша ағынымен ұқсас валютада валюта тәуекелдерін
және солармен байланысты қарыз алушының кредиттік тәуекелдерін төмендету
мақсатында қамтамасыз етілуі тиіс.
еурода
49
* Есептеу формуласы: (айырбас бағамы 2016 ж. – айырбас бағамы 2006 ж.) /айырбас
бағамы 2006 ж.
33-сурет. Валюта бағамы айтарлықтай өзгерген елдердің даму институттарының кредиттік
портфельдің міндеттемелерінің салыстырмалы талдауы.
Дереккөз: даму институттарының қаржылық есептілігі және жылдық есептері
«Бәйтерек» ҰБХ» АҚ капиталдың халықаралық нарықтарында сырттан
қарыз тарту кезінде қаржыландырылуға жоспарланған жобалар портфеліндегі
экспортқа бағытталған жобалардың үлесін ескереді.
Өзара тиімді шарттарда «Бірыңғай жинақтау зейнетақы қоры»
акционерлік қоғамынан (бұдан әрі – БЖЗҚ) тарту көлемін ұлғайту
Капиталдың халықаралық нарықтарынан валюталық тәуекелдерге
байланысты қарыз алуды тарту бойынша шектеулерді ескере еотырып,
«Бәйтерек» ҰБХ» АҚ-ға жергілікті валютада қарыз алуды тарту әлеуетін
анағұрлым мұқият қарастырған жөн. Жергілікті валютада анағұрлым ірі
мемлекеттік емес қарыз беру көздерінің бірі БЖЗҚ болып табылады.
БЖЗҚ жүйесіне түсімдердің жыл сайынғы неттосы (төлемдері есептелген
салымдар) шашамен 400 – 550 млрд. теңгені құрайды (төмендегі 34-суретті
қараңыз).
Түсімдер инвестициялық құралдар бойынша таратылады, олар 40 %-
ға қазақстандық эмитенттердің корпоративтік облигацияларымен берілген.
«Бәйтерек» ҰБХ» АҚ корпоративтік эмитенттердің арасында анағұрлым
жоғары кредиттік рейтингтердің біріне ие, ол тәуекелге деген сыйақыны
Достарыңызбен бөлісу: | 
