2-китап indd



жүктеу 4,98 Mb.
Pdf просмотр
бет175/176
Дата20.05.2018
өлшемі4,98 Mb.
#14827
1   ...   168   169   170   171   172   173   174   175   176

502

«ни  одной  привилегии  ни  для  одной  нации,  ни  для  одного  языка», 

беспрепятственного  и  всестороннего  развития  всех  без  исключения 

языков, обеспечения населения преподаванием на всех местных языках, 

содействия  и  помощи  ранее  угнетенным  народам  в  создании  ими 

письменно-литературных  языков  и  т.д.  В  этой  связи  можно  сослаться 

на  исключительно  важную  резолюцию  X  съезда  РКП(б)  о  языковом 

строительстве, принятую в 1921 г.

Торжество  ленинских  идей  в  области  языкового  строительства 

можно  проиллюстрировать  на  примере  Советского  Казахстана,  где 

живут  и  трудятся  представители  более  100  национальностей:  казахи, 

русские, украинцы, белорусы, уйгуры, корейцы, немцы, татары, узбеки, 

киргизы,  азербайджанцы,  балкарцы,  армяне,  грузины,  башкиры, 

дунгане и др. Казахстан по существу представляет собой своеобразную 

«лингвистическую-лабораторию»,  где  происходят  сложные  процессы 

взаимовлияния  и  взаимодействия  языков,  развитие  и  функциональная 

дифференциация национальных языков и т.д.

В  условиях  Казахстана  при  наличии  большого  числа 

разноструктурных  языков  и  равных  численных  соотношений 

говорящих  на  этих  языках  можно  отметить  четыре  функциональных 

разновидности  языков:  а)  русский  язык,  функционирующий  как 

средство  межнационального  общения  народов  в  республике;  б) 

казахский  язык  –  язык  коренного  населения,  функционирующий  в 

регионе республики на уровне национального литературного языка; в) 

языки  численно  значительных  народов  (уйгуров,  корейцев,  немцев  и 

др.),  функционирующие  на  уровне  национально-литературных  языков 

для представителей данного народа и региона их расселения; г) языки 

относительно малочисленных народов, живущих небольшим группами 

среди сплошного иноязычного массива. Ими являются преимущественно 

языки представителей соседних союзных республик: узбеков, киргизов, 

азербайджанцев,  татар  и  др.,  сфера  общественного  функционирования 

которых или дифференцирована, или относительно ограничена.

Если  языки  представителей  разных  народов  в  Казахстане 

дифференцируются  в  зависимости  от  степени  и  сферы  общественного 

функционирования, то в отношении их структурного развития наблюдается 

много  общего.  Это  объясняется,  с  одной  стороны,  наличием  единых 

социальных условий и действием общих экстралингвистических факторов, 

а, с другой – законами внутреннего развития каждого языка и общеязыковой 

тенденцией к сохранению коммуникативной пригодности.



503

Необходимо 

рассматривать, 

вопросы 


структурно-

функционального  развития  казахского  литературного  языка  как 

языка основного населения республики и уйгурского литературного 

языка  как  языка  малой  национальности  по  отношению  к  казахам, 

что,  на  наш  взгляд,  представляет  интерес  не  только  с  точки  зрения 

лингвистической науки, но и социологии.

Исключительно  велика  роль  русского  языка  в  жизни 

многонационального  Советского  Казахстана.  Благодаря  русскому 

языку,  ставшему  не  только  языком  межнационального  общения,  но 

в  ряде  случаев  –  вторым  родным  языком,  разноязычное  население 

республики  получило  возможность  не  только  совместно  трудиться, 

строить новое социалистическое общество, развивать науку, технику 

и  культуру,  но  и  успешно  приобщаться  к  достижениям  мирового 

прогресса.

Потребность общения представителей разных национальностей 

в производственной деятельности, повседневной и культурной жизни 

не только повышает роль русского языка, но и требует более активного 

его освоения, что в конечном счете содействует развитию двуязычия, 

а  иногда  и  иноязычия.  В  зависимости  от  комплекса  факторов  этно-

лингвистического,  социально-демографического  порядка  двуязычие 

у  билингвов  в  условиях  нашей  республики  приобретает  самый 

различный характер.

Благотворное  влияние  русского  языка  испытывают  все 

языки  народов  Казахстана.  Но  в  зависимости  от  выполняемой 

функциональной  роли  и  структурной  развитости  влияние  это 

проявляется далеко не равномерно. Что же касается влияния русского 

языка на более развитый в функциональном и структурном отношениях 

современный  казахский  литературный  язык,  то  оно  выражается  не 

только в пополнении его словарного состава и усовершенствовании 

отдельных  структурных  элементов,  активизации  лексико-

грамматических  моделей  словообразования,  дифференциации 

литературных  стилей,  но  и  в  тенденции  исчерпывающего 

использования его собственных ресурсов и всестороннего развития 

всех потенциальных возможностей. Русский язык в поступательном 

развитии казахского языка и языков других народностей республики 

выполняет роль не только источника обогащения словарного запаса 

русизмами,  но  и  посредника,  через  который  в  эти  языки  проникает 

множество  международных  терминов  и  слов,  благодаря  которым 




504

происходит  сближение  национальных  языков  и  вырабатываются 

некоторые  общие  интернациональные  черты,  особенно  в  их 

терминологической лексике.

Опыт  языкового  строительства  в  Советском  Казахстане  может 

служить ярким примером свободного развития национальных языков 

малых и больших народов Советского Союза.

Опыт социалистических преобразований в СССР

и его международное значение Москва, 1972. с. 121-124.

достық пен туысқандық тілі

Үстіміздегі жылы майда КПСС Орталық Комитетінің Саяси Бюросы 

одақтас республикалардың жалпы білім беретін мектептері мен басқа 

да  оқу  орындарында  орыс  тілін  оқып-үйретуді  жақсарту  жөніндегі 

қосымша  шаралар  туралы  мәселені  талқылады.  Совет  адамдары 

ұлтаралық  қарым-қатынас  құралы  ретінде  ерікті  түрде  қабылдаған 

орыс тілінің маңызы арта түскенін атай отырып, Саяси Бюро лениндік 

ұлт  саясатын  мүлтіксіз  жүзеге  асырудың  нәтижесінде  біздің  елімізде 

қоғамдық  өмірдің  барлық  жақтары  интернационалданып,  ұлттық 

мәдениеттердің  бірін-бірі  өзара  байытып,  гүлденіп  келе  жатқанын 

ерекше атап көрсетті.

Біздің  партиямыз  көп  ұлтты  Отанымыздың  барлық  халықтары 

өкілдерінің  ана  тілдерімен  қатар  орыс  тілін  еркін  меңгеруі  үшін 

объективтік қажеттілігін ерекше атап көрсетеді.

Партия сөзі ең алдымен ұлттық республикалар жастарына арналған, 

оларға ұлы Лениннің тілін терең оқып-үйрену және тану үшін қажетті 

жағдайдың бәрі жасалған және алдаңғы уақытта да жасала береді.

Барлық ұлттар мен халықтардың тілі мен әдебиеті жан-жақты және 

тең  праволы  дамуы  үшін  кеңінен  серпін  алған,  орыс  тілі  ұлтаралық 

қатынас құралы ретінде өзінің тарихи міндетін табысты орындап жатқан 

біздің көп ұлтты еліміздің жағдайында ұлы орыс тілін еркін меңгеру 

туралы  мәселенің  қойылуы  лениндік  ұлттық  тіл  саясаты  дамуының 

жаңа  кезеңін,  мемлекетіміздің  қоғамдық  өмірдің  барлық  жақтарын 

интернациоландыру,  ұлттық  мәдениетті  өзара  байытып,  гүлдендіру 

жөніндегі қамқорлығының тағы да бір жарқын көрінісін бейнелейді.

Совет  өкіметінің  алғашқы  декреттері  –  бітім  және  жер  туралы 

декреттері,  Карл  Маркс  пен  Фридрих  Энгельстің  шығармалары 

орыс  тілінде  жарияланды.  Бұрынғы  патшалық  Россияның  барлық 

халықтарының одан өз сүйінішін көруі кездейсоқ емес.



жүктеу 4,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   168   169   170   171   172   173   174   175   176




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау