Крутецкий В.К. Психология. Издание второе, переработан­

3.  Ж. Аймауытцлы. Психология. -  Алматы: Рауан,  1995.
4. А Л . Оразбекова.  Отбасы  психологиясы.
 -  
Алматы:  Б Ш м ,
1997.
5. К,. Жарыцбаев. Психология.
 -  
Алматы: Б Ш м ,  1993.
§ 14. О Й Л А У
Ж о с п а р :
1. Ойлау туралы жалпы угым.
2.  Ойлаудыц физиологиялыц негаздерь
3. 0йэд1стерк талдау, 6ipiKTipy, салыстыру, абстрак- 
циялау, нацтылау, корыту.
4.
 Ойлаудын, 
Herieri 
формалары: угым, 
niKip, 
ой коры- 
тындылары, логикалык ойлау.
5.  Ойша есептерд1 шешу.
6. Баланыц ойлауын дамыту.
О йлау туралы  угым
Ойлау заттар мен кубылыстардыц жалпы сипаттарын, 
олардыц арасындагы табиги байланыстары мен катынас- 
тарын бейнелейтш психикалык процесс.
Ойлау -  таным процестершщ шпндеп ец бшк сатыда 
турган жогаргы процесс. Дэлдеп айтцанда ойлау -  адам 
баласына гана тэн м е н п ш т  психикалык процесс.
Сыртта  ауа райыныц кандай екенш б!лу 
yniiH, 
мен 
уйден шыгып тшелей бет1мнщ, колымныц 
Tepici 
аркы- 
лы, букш денеммен 
6yriH 
салкын немесе жылы екендМн 
сезе  аламын.  Бул  айналадагы  шындыкты  туйсшпен 
кабылдаулар аркылы тшелей танудыц жолы. 
BipaK 6i3re 
ауа-райы туралы мэселеш уйден шыкпай-ак шешуге бо­
лады. Терезенщ сырт жагынан шшген термометрд1 ка- 
рап-ак 
6i3 
сыртта едву1р салкын не жылы екенш дурыс 
шешем1з. Б1лудщ мундай жолын, жанама турде тану деп 
атайды, ойткеш, мунда б1л1м тшелей алынбайды, жана­
ма турде, б1ркатар кубылыстарды байцау аркылы агаш 
бутактарыныц желден козгалуы жене бул кубылыстар
200

мен ауа райыныц арасындагы байланысты тусшу аркы­
лы алынады.
Бш1м алудыц екшнп жолы негурлым курдел1, 6ipaK 
оны алуга туйсштер мен кабылдаулар, заттар мен кубы- 
лыстар туралы  дурыс  мел1меттер бере  алмаган  кунде 
мумкшдж болады.
Еалым-астрономныц галамшарды кермей турып ма- 
тематикалык  есеп  аркылы  оныц  кайда  болуга  THicTi 
екенш  аныктаган  жагдайы гылым  тарихында б е л п л ь  
Шындыгындада, галымдар б1рнеше жылдан кешн ерек- 
ше куатты телескоп аркылы ол галамшарды тапты. П лу­
тон галамшарыныц  ашылу тарихы,  нак осындай.
Баска 6ip мысал  келпрешк.  Маган  шыны стаканга 
ыстык су кую керек. Мен ауел1 ыстык суды стакан сы- 
нып кетпесш, -  деп аз-аздап куямын.  Мен нак бул ста- 
цанныц калай боларын бшмеймш, 6ipaK ыстык куйган- 
нан стаканныц сынатынын  талай  кергенмш.  Стакан- 
ныц бул сапасын мен барлык шыны стаканда болады деп 
корытамын.
BipaK кун inrepi "ыстыкболса", "болшектеншсыну", 
немесе "салкын болса"  "бутан кушнде сакталу" касиет- 
TepiH еске устамай корыту мумкш емес. Тек осындай де- 
рекс1здеуден гана, бул белш алынган сапаларды заттар­
дыц белгип турлерше таратамыз, ягни корытамыз.
Сейтш, фактшер мен кубылыстарды дерекс1здендору, 
корыту, жанаматурде журпзу, байланыстарын белгшеу 
жэне олардыц арасындагы катынастарды аньщтау аркы­
лы кол жететш таным процес! ойлау деп аталады. Ойлау 
сезбен тыгыз байланысты. Ойлаудыц аркасында 6i3 фак- 
тшермен кубылыстарды бшш кана коймаймыз, сонымен 
катар олардыц болу себептерш де тусшем1з. Ойлау бДзге 
болашак окиганы  кун  i^repi бшуге  мумкшдж беред!: 
куннщ булттанып келе жатканын Kepin, 6i3 жацбырдыц 
жауатынын болжап, бшем1з. Мэселен, жердщ жасанды 
спутнигш ушырмастан бурын галымдар оныц орбитасын 
дэл белг
1
лед
1
.
201

Егер таным 

жүктеу 7,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: