68
Осылай, бейіндік оқыту
- оқыту мен тәрбиелеуде
жеке тұлғаға
бағдарланғанбілім берудің жаңа парадигмасы жағдайындағы саралай оқыту
теориясын іске асыру және дамытудың заңды нәтижесі. Ол біздің қоғамымызда,
әлеуметтік
өмірімізде,
құндылықтар жүйесінде болып жатқан күрделі
өзгерістермен шартты байланыста. Бейіндік оқытуды енгізу – қазіргі білім беру
саласындағы реформаның негізгі бағыттарының бірі. Жаңа бейіндік мектеп
құру – жауапкершілікті, білім мазмұнын қалыптастыру мен білім беруді
ұйымдастырудың формаларын таңдауда, мамандарды қарқынмен даярлауда
сапалы өзгерістерді қалайтын маңызды үдеріс.
70
1 Жалпы қағидалар
1.1 Осы Ереже Қазақстан Республикасының 2007 жылдың 27 шілдесіндегі
№319-ІІІ «Білім туралы» Заңына, Қазақстан Республикасының 2011 жылдың 24
қазанындағы 487-ІҮ «Білім туралы» Заңына өзгерістер мен толықтырулар
енгізу туралы» сәйкес әзірленді.
1.2. Жалпы орта білім білім алушылардың табиғат, қоғам және адам туралы
біртұтас аяқталған білім жүйесін игеруді, жеке тұлғаның олардың әрі қарайғы
интеллектуалдық, рухани және дене өсуі мен дамуы, білім мазмұнын саралау,
кіріктіру және бейіндеу негізінде болашақ мамандығын таңдауын қамтамасыз
етеді.
1.3.
Жалпы
орта
білім
үш
бағытта
–
қоғамдық-гуманитарлық,
жаратылыстану-математикалық, технологиялық бағытта - жүргізілетін бейіндік
оқыту негізінде екі жыл бойы жүргізіледі.
11-12 сыныптардағы таңдалған (қоғамдық-гуманитарлық, жаратылыстану-
математикалық, технологиялық) бағыт бойынша бейіндік оқыту түлектерді:
- болашақ мамандығы бойынша жоғары білім алуды таңдауға;
- жоғары оқу орындарында оқытуғадайындау қажеттілігімен анықталады.
Осыға сәйкес, бейіндік оқытудың мақсаты – жоғары білімді биік біліктілігі
бар мамандар мен болашақ ғалымдарды дайындаудың алғашқы іргетасын
қалыптастыру болып табылады. Саралай оқытуды іске асыру және білім
алушылардың танымдық қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында аталған
үш бағыт аясында оқытуды туыстас пәндер бойынша бейіндеу енгізіледі.
Бұл ретте бейіндік оқытудың мақсаты мектеп қабырғасында мамандықтың
алғашқы буынын ұсыну болып табылмайды.
1.4. Жалпы орта білім (бейіндік оқыту) 11-12 сыныптарда білім беруді
ұйымдарының мынадай түрлерінде:
- үш бағыттағы (ЖМБ, ҚГБ, технологиялық) бейіндік сыныптары бар
жалпы орта білім беретін мектептерде;
- бір бағыт бойынша (ЖМБ -лицейлер, ҚГБ – гимназия) (бір бейінді
мектептер) оқытуды жүргізетін «Бейіндік мектеп» бейіндік мектептерінде;
- ірі ауылдық мекендерде ашылған тірек метептерінде («Ресурстық
орталықтарды»)іске асырылады.
Қалалық немесе ауылдық
мекендердегібейіндік сыныптары бар жалпы
орта білім беру ұйымдары немесе бейіндік мектептер жұмыс істеп жатқан
жалпы орта білім мектептерінде құрылып, оқыту үш (жаратылыстану-
математикалық, қоғамдық-гуманитарлық, технологиялық) бағыт бойынша
жүргізіледі.
Бірбейіндік мектеп дегеніміз – бір бағыттағы оқытуды жүргізетін жалпы
білім беру ұйымдары. Бірбейіндік мектептің бағытын анықтауда оның
материалдық-техникалық қоры мен мамандар әлеуеті баса ескеріледі. Мысалы,
жұмыс жасап жатқан лицейлерде жаратылыстану-математикалық бағыттағы
бейіндік мектептің
ашылуына лайықты, гимназияларда
–
қоғамдық-
гуманитарлық бағыттағы бейіндік мектептің ашылуына лайықты алғышарттар
71
қалыптасқан.
Облыс
орталықтары
мен
ірі
қалаларда
аймақтардың
экономикалық сұраныстарын екере отырып, қосымша жаңа бейіндік мектептер
салынуы мүмкін.
Тірек метептері («Ресурстық орталықтар») дегеніміз – жақын өрісте
орналасқан ШЖМ-лардың білімдік қоры шоғырланатын білім беру ұйымы.
Әрбір ресурстық орталықтың өзіне бекітіліп тіркелетін бірнеше ШЖМ болады.
ШЖМ-да білім алушылар үш рет он күннен тірек мектебінде оқып, онда аралық
және қорытынды аттестация тапсырады. Сессияаралық уақытта ШЖМ-да
оқутірек мектептің мұғалімдері мен қашықтан оқыту технологиясы арқылы
жүргізіледі. Осылай, ШЖМ мәселесі тірек мектептер, интернаттар мен тасып-
жеткізу есебінен шешіледі (ББДМБ қағидаттары бойынша). Осы ереже
негізінде «Бейіндік мектеп» тірек бейіндік мектебі ірі ауылдық мекендерде
құрылып, қосымша – балаларға арналған жатақхана салынады, оқыту ұзақтығы
барлық бейіндік мектептерді оқыту тәртібіне сәйкес 34 апталық болады.
1.5. Бейіндік сыныптар білім беру ұйымдарының мәртебесіне сай, білім
беру басқармаларының бұйрығымен ашылады.
2 Бейіндік сыныптарды құрамдау
2.1. Он бірінші сыныптарға қабылданатын оқушыларға қойылатын басты
талап – олардың негізгі орта білім бағдарламасын аяқтауы және оны
дәлелдейтін куәлік алуы.
2.2
Қоғамдық-гуманитарлық,
жаратылыстану-математикалық,
технологиялық бағыттардың бейіндік сыныптарын құрамдауда бейіналды
дайындықтары мен негізгі орта білімді аяқтауда өткізілген тестілеу нәтижелері
баса ескерілерід.
2.3 Бейіндік сыныптары бар қалалық және ауылдық орта мектептеріне
куәліктерінде «өте жақсы», «жақсы», «қанағаттанарлық» бағалары және
бейіналды дайындыққа сай келетін бір-екі сертификаты бар негізгі орта
мектептің түлектері қабылданады.
2.4 Шетелдіктер мен Қазақстан Республикасының азаматтығы жоқ тұлғалар
бейіндік мектептерге түсерде Қазақстан Республикасында тұрақты мекен етуге
құқық беретін құжатын көрсетуі, ол құжатта тұратын мекенжайына тіркелгені
көрсетілуі, ҚР ратификацияланған, халықаралық келісімдерге сәйкес (ҚР «Білім
туралы» Заңы, 56 б. 1 т.), Қазақстан Республикасында танылатын негізгі орта
білім деңгейін бітіргені туралы құжатын көрсетуі міндетті.
2.5.Қалалық бірбейіндік мектепке не ауылдық «Бейіндік мектеп» тірек
мектебіне куәліктерінде «өте жақсы», «жақсы», «қанағаттанарлық» бағалары
және бейіналды дайындыққа сай келетін бір-екі сертификаты, сонымен бірге
«Жекелеген пәндерді меңгерудегі ерекше жетістіктері үшін» (бейіндік пәндер
бойынша) мақтау грамоталары бар, сонымен қатар таңдалған бағыттың
бейіндік пәндері бойынша қалалық, аудандық және республикалық олимпиада
жеңімпаздары мен қалалық, аудандық, республикалық конференциялардың
дипломанттары болған негізгі орта мектептің түлектері қабылданады.
2.6. Ашылатын он бірінші бейіндік сыныптардың саны мен бейіндік білім
мазмұны мына мәселелерді шешуге міндетті:
