89
- менеджментпен қойылған фирма мақсаттары ұйым тиімділігін бағалауға арналған
стандарттарды бегілеу үшін қолданылады‚ қызметтері үшін жалпы бағыт-бағдар береді;
- мақсат деген бір нәрсені алу немесе нақты факторларды сақтап қалу болуы мүмкін;
- мақсаттар әрқашан болашақтағы даму гипотезаларына негізделеді‚ сондықтан олардың
негізделуі осы гипотезалардың дәлдігіне байланысты болады;
- неғұрлым алыс кезеңге қарастырылған сайын‚ соғұрлым болашақтың анықталмағандығы
жоғары болады‚ және мақсат жалпы формада кӛрініс табады.
Ұйым мақсатының сипатамалары;
1. Нақты және ӛлшемді мақсаттар. Мақсатты нақты ӛлшемді формада кӛрсете отырып‚
басшылық келесі шешімдер қабылдауға және жұмыс барысын бағалауға есеп жүргізудің
нақты базасын құрады. Сонымен қатар мақсатты іске асыру бағытында ұйымның
қаншалықты жақсы жұмыс істеп жатқандығын анықтау оңай болады;
2. Мақсаттың
уақытқа
бағытталуы.
Бірінші
кезекте
ұзақ
мерзімді
мақсаттар
қалыптастырылып содан кейін ұзақ мерзімді мақсаттарды қамтамасыз ету үшін орта және
қысқа мерзімді мақсаттар ӛңделеді;
3. Қол жетерлік мақсаттар. Мақсаттар ұйым мүмкіндіктерінен асып кетпейтіндей етіп‚
белгіленеді;
4. Ӛзара қолдаушы мақсаттар. Бір мақсаттың орындалуына қажетті әрекеттер мен
шемшімдер басқа мақсаттардың орындалуына кедергі келтірмеуі керек.
Міндеттер - бұл белгілі кезең ауқымында‚ басқарушы шешімдер есептелінген уақыттың
анықталған сәтінде орындалуы тиіс мақсаттар.
Менеджмент жүйесіндегі міндеттер ерекшеліктері;
- міндеттер сандық сипаттамаларға сәйкес келетін ұйымның тікелей мақсаттарын кӛрсетеді;
- міндеттерді келісілген мерзімдерде орындалуы тиіс жазылған жұмыстар‚ жұмыстар
сериясы ретінде жиі анықтайды;
- техникалық тұрғыдан алып қарағанда міндеттер жұмысшыға емес‚ оның қызметіне
байланысты жазылады. Әр бір қызмет ұйыммен енгізіледі.
Мiндет - бұл алдын-ала келiсiлген мерзiмде, алдын-ала белгiленген тәсiлмен орындалуға
тиiс, жазылған жұмыс, жұмыстар сериясы немесе жұмыс бӛлiгi.
Ұйым мiндеттерi үш категориядан тұрады. Бұл адамдармен, заттармен (машиналар,
шикiзаттар, құралдар), ақпараттармен жұмыс. Мысалы: Зерттеушi әртүрлi және күрделi
мiндеттердi орындайды және олар бiр күн, апта немесе жыл бойында мүлдем қайталанбауы
мүмкiн. Мiндеттердiң кейбiреуiн орындау үшiн, зерттеушiге бiрнеше сағат немесе күн
қажет етiледi. Жалпы алғанда, басқарушылық жұмыс монотонды, қайталанбалы сипатта
болып, және әрбiр жұмыс түрiнiң орындалу уақыты басқару жұмысының тӛменгi деңгейден
жоғарғыға ӛту кезiнде жоғарылайды.
Ұйымның құрылымы - бұл ұйымның мақсатына неғұрлым тиiмдi жетуге жағдай
жасауға, арналған басқару деңгейлерi мен функционалды облыстардың ӛзара қарым-
қатынасы‚ демек ұйымның мақсатына тиімді жетуді қамтамасыз ететін‚ формада
тұрғызылған ұйым конструкциясы. Бұл конструкция әртүрлі әкімшілікті қызметтер
арасында билік және коммуникация арналарын‚ сондай -ақ сол арналар арқылы келетін‚
ақпараттарды енгізеді.
Ұйымдық құрылымның басты функциясы - бақылау және үйлестіруді қамтамасыз ету.
90
Мамандану және еңбек бӛлінісі ұйымдағы еңбек ӛнімділігінің жоғарылауына әкелді.
Бірақта‚ егер адамдар және ұйымдық бӛлімшелер арасындағы қарым-қатынастар нақты
анықталмай және үйлестірілмейтін болса‚ онда мамандану тиімділігін жоғалтады.
Барлық ұйымдардың менеджмент иерархиясы бар‚ оның шеңберінде ұйымның барлық
мүшелері ӛзінің беделі мен мәртебесіне сәйкес нақты орын алады. Иерархияның тӛменгі
бӛлігіндегі адамдар‚ олар менеджменттен тыс қызметкерлер деп аталатын‚ тікелей
жұмыспен айналысатындар.
Осы деңгей қызметіндегі негізгі күшті менеджерлер адамдармен жұмыс‚ жеке адам
аралық қатынастар және техникалық орындаулармен байланысты шешімдерге жұмсайды.
Ортаңғы деңгей менеджерлерінің қолдарында үлкен билік бар. Орта буын
менеджерлерінің басты міндеті - ӛте маңызды міндеттерді шешудің дұрыс әдістерін
табумен тұжырымдалады. Осы деңгей менеджерлері сондай - ақ ӛз бӛлімшелері үшін
жоспарлар құруға және міндеттерді қоюға қатысады‚ кей жағдайда жалпы ұйым үшінде
жасайды.
Ортаңғы деңгей менеджерлері - бұл құрылымдық бӛлімшелер басшылары‚ бӛлім
басшылары және тағы басқалары.
Жоғарғы менеджерлер ұйымның басты міндеттерін қоюға‚ даму стратегиясымен ішкі
құндылықтарын қалыптастыруға жауап береді.
Барлық деңгей менеджерлері әр түрлі дәрежеде менеджменттің барлық сфераларын
қамтиды‚ яғни маркетинг‚ қаржы‚ операциялық және ӛндірістік менеджмент‚ әкімшілік
және жалпы менеджмент‚ персонал және менеджменттің басқада түрлері.
Жалпы ұйымдағы басқарудың негізгі деңгейлері және құрылымның әртүрлілігі оның
артықшылығы мен кемшіліктері жайында алдыңғы бӛлімдерде толығымен қарастырылған.
Iшкi ӛзгермелiлердiң ӛзара байланысы
Жұмыс ортасы - бұл ұйымның қажеттілігіне басқару процессінің кӛмегімен
модификацияланған және икемделген барлық ішкі ӛзгермелілердің жиынтығы.
Ұйымның ішкі ӛзгермелілері - еңбек ресурстары‚ құрал жабдықтар‚ материалды қорлар
және технология. Бұларды тауарлар мен қызметтер ӛндіріс процессінің моделі ретінде
қарастыруға болады.
Ӛндіріс процессінің негізгі компоненттері - бұл еңбек ресурстары‚
құрал жабдықтар‚ материалдық қорлар және технология.
Еңбек ресурстары. Менеджерлердің кәсібилігі жайында айтқанда‚ екі аспектіні атап
ӛту қажет. Бірінші - ол тауарлар мен қызметтерді ӛте тиімді ӛндіру үшін нені және қалай
жасау қажеттігін білуі керек. Жұмыс орнына сәйкес құрал - жабдықтар‚ жұмысты орындау
әдістемесі‚ нәтижелерді талдауды қамтамасыз ететін техника. Екінші - қанша жұмыскер‚
оған қандай мамандарды қызықтыру қажеттігін білуі керек.
Еңбек ӛнімділігін қамтамасыз етудегі маңызды буын болып персонал сенімділігі
табылады. Адамдар кез - келген басқару үлгісінің орталық факторы болып табылады.
Ұйым‚ басшылар және бағыныштылар оның бәрі адамдар тобы. Нақты жұмысты орындауға
басқаларға қарағанда ӛте қабілетті адамды таңдау - бұл мамандануды пайдалы
жоғарылатудың логикалық құралы. Адамдармен басқару жоғарғы кәсіпкерлік
қабілеттіліктермен ерекшеленеді - бұл жоғарғы ӛнер‚ және барлық пайдалармен
жоғалтулардың негізі.
Қҧрал - жабдықтар. Құрал - жабдықтардың үш маңызды қасиетін бӛліп кӛрсетуге
болады; қуаттылық‚ әмбебаптық және сенімділік. Номиналді қуаттылық - бұл оны жобалау
кезінде есептелінген құрал. Нақты қуаттылық - бұл нақты кезеңде құралдың жұмыс істеу
қуаттылығы.
Достарыңызбен бөлісу: |
