95
4.
Мемлекеттiк реттеу
5.
Саяси жағдайы
Сыртқы ортаны талдау әдістері
Соңғы кездерде ұйымның сыртқы ортасы мен және оның менеджментке әсері
сұрақтарына ӛте кӛп кӛңіл бәлініп отыр. Ұйым басшылығы ұйымға шешуші түрде әсер
ететін факторлар есебін шектеуі тиіс. Қазіргі кезде батыста мұндай талдау құралдарының
бірі СВОТ- талдау деп аталатын талдауды ұсынады. Ол ағылшын сӛздерінің бас әріптерінен
құрастырылған қысқартылған сӛз \‖Capacitu‖\қуат\‚ ‖Weakness‖\әлсіздік\‚ ‖Opprtunitu‖
\мүмкіндік\ және ‖Treat‖ \қауітер\.
Содан кейін мүмкіндіктерді пайдалана отырвып және қауіптерді
болдырмау немесе
жою арқылы фирманы дамыту және әлсіздіктерді тӛмендету жӛніндегі міндеттер тұрады.
Нарықтық экономика жағдайында ұйым сыртқы орта әсерлерінің есебімен ‖ашық
жүйе‖ ретінде қарастырылады.Сыртқы ортаның ӛзгерісі
ұйыммен басқарудағы сәйкес
ӛзгерістерге алып келеді.Сыртқы орта факторларының жағдайын бағалау ӛзгерген ортамен
басқару жүйесінің жағдайын салыстыруға мүмкіндік береді.
Сыртқы ортаны талдауды С.Болотов ұсынған тӛрт кезеңді түрдегі
әдістеме базасында
іске
асыруға болады;
1. Қызмет ету сферасын‚ тауарлар мен қызметтерді таңдау. Мұнда сауда кӛзі анықталады. Ол
үшін сату кӛлемімен сұраныстың қанағаттанарлығы зерттеледі‚ нарық сиымдылығы‚
сондай-ақ берілген тауармен басқаларды ығыстыру мүмкіндігі анықталады.
2. Бәсекелестер әрекетін бағалау. Осы қуысты алу үшін бәсекелестердің мүмкіндіктері
анықталады‚ ол үшін технология‚ ғылыми зерттеулер‚ ӛнім сапасы‚ шығындар жабдықтау
тәсілдері және ӛнімдер немесе қызметтерді тарату облыстарында ұқсас кәсіпорынның
жұмысы зерттеледі.
3. Кәсіпкерлік сұлбасын талдау. Бұл кезеңде талап етілетін ресурстар және оларды сатып алу
мүмкіндіктері анықталады. Ӛндіріс технологиясы‚ шикізаттармен‚ материалдармен‚
құрал-жабдықтармен‚ жұмыс ғимараттарымен‚ кадрлармен‚ қызметтермен және
капиталдармен қамтамасыз ету мүмкіндіктері мен тәсілдері зерттеледі.
4. Ұйымның жалпы ортасын талдау. Ұйым үшін сыртқы ортадан жанама әсер ететіндердің
мағынасы анықталады.Осы кзде сыртқы ортаның барлық құрастырушылары бойынша
қазіргі жағдайы анықталды‚ осы құрастырушылардың ӛзгеру тенденциялары‚ ӛзгеріс
сипаты және сол бойынша күтілетін нәтижелер анықталады.
Әрбір кезең бойынша жүргізілген талдау нәтижесінде сыртқы
ортаның барлық
сегменттерін бағалаудың сандық кӛрсеткіштері анықталады. Біз оны
келесі кесте арқылы
кӛре аламыз.
Ӛз-ӛзін бақылау сұрақтары:
1. Ұйымның ішкі ортасына жататын факторлар?
2.Ұйымның сыртқы ортасына жататаны факторлар?
3.Ұйымға жанама әсер ететін қандай факторларды білесіз?
4. Ұйымға тура әсер ететін факторларды атаңыз?
Ұсынылатын әдебиеттер
:
1 Браим Иван. Этика делового общения. – Минск: Экоперспектива, 1996.
2 Глушенко В.В. Менеджмент: системные основы /Ж.: «Крылья», 1996.
3 Гончаров В.В. Руководство для высшего управленческого персонала /Опыт
лучших
96
промышленных фирм США, Японии и стран Западной Европы. – М.: «Сувенир», 1993.
4 Карлоф. Деловая стратегия. – М., 1993, с. 229-232, с. 317-318.
5 Мамыров Н.К. Менеджмент и рынок: казахстанская модель. – Алматы, 1998. – 432 с.
6 Русинов Ф.М. и др. Менеджмент и самоменеджмент в системе рыночных отношений. –
М., 1996.
6- тақырып. Менеджментті информациямен қамтамасыз ету
1.Инфомация туралы тҥсінік және оның басқару тиімділігіне әсері. Информация
классификациясы
2.Информация
сапасына
әсер
ететін
факторлар.
Менеджмент
жҥйесіндегі
информацияны жіктеу
1.Инфомация туралы тҥсінік және оның басқару тиімділігіне әсері. Информация
классификациясы
Коммуникация дегенiмiз - басшылардың тиiмдi шешiмдер қабылдау үшiн хабарлар,
мәлiметтермен алмасуы және тӛменгi буындарға қабылданған шешiмдердi жеткiзуi болып
табылады.
Басқару қызметкерiнiң барлық түрлерiндегi ақпараттар, хабарлар, мәлiметтер айналымы
коммуникациядағы байланыс процестерi деп аталады.
‖Коммуникация‖ термині латын сӛзінен шыққан ‖жалпы‖ деген мағынаны білдіреді.
Берілетін ақпарат алынатын ақпараттарды жалпы белгілеуге тырысады. Осыдан барып
коммуникация тек жай ғана ақпарат алмасу ретінде анықталып қана қоймай жалпы символдар
кӛмегімен түсінуді білдіреді.
Басшылар еңбегінің тиімділігі ақпараттармен алмасу сапасына байланысты болады‚
ақпараттар сапасы мақсаттарды жүзеге асыру дәрежесіне тікелей әсер етеді. Бұл дегеніміз
жеке тұлғалар және жалпы ұйымдардың табысы үшін тиімді коммуникация қажет.
Коммуникация - тиімді басқарудың кілті болып табылады. Коммуникациялар - ауызша және
жазбаша‚ ресми және бейресми түрде кӛптеген арналар және әртүрлі бағыттар бойынша
жүреді.
Коммуникация - бұл идеяларды трансплантациялау.
Басқарушы ӛзiнiң үш рольiн атқарып және тӛрт негiзгi функцияларын жүзеге асыратын
болғандықтан, ұйымның мақсатын анықтап, оған жетуге ұмтылатын болғандықтан,
коммуникация сапасы мақсаттарды iске асыру деңгейiне тiкелей ықпал етедi. Бұл дегенiмiз
ұйымның немесе мекеменiң дұрыс жұмыс iстеуi үшiн коммуникация барынша тиiмдi болуы
керек деген сӛз.
Коммуникацияның ұйымды басқарудағы ролi зор болғанына қарамастан 73% американдық ,
65% ағылшындық, 85% жапон жетекшiлерi осы коммуникацияны жетiстiкке жету жолындағы
басты кедергi деп есептейдi.
2.Информация
сапасына
әсер
ететін
факторлар.
Менеджмент
жҥйесіндегі
информацияны жіктеу
Әрбiр басшы ұйымының мақсатына жетуi үшiн негiзгi 4 функцияны орындайды. Осы
мақсатқа жету үшiн олар хабарлар, мәлiметтермен жұмыс жасайды және олар мақсатқа тура
ықпал етедi.
