-сабақ. Көлемнің өлшем бірліктері

Геометриялық денелердің атауларын оқыңдар. Артық сөзді табыңдар: параллелепипед, текше, шаршы. Артық сөз: шаршы. Өйткені бұл жазық фигура, қалғандары көлемді фигуралар. Қай фигуралардың көлемін есептеп шығаруға болады? Сабақтың тақырыбын құрастырыңдар.

- Өз параллелепипедіңнің үлгісін көрсет. Олардың көлемін қалай таптыңдар?

А деңгей

Мұнан соң оқушылар текшемен танысады (№2 тапсырма), оның параллелепипедтен айырмашылығын анықтайды, текшенің биіктігі, ұзындығы, енінің бірдейлігін анықтайды, содан кейін түсіндіре отырып орындайды.

4. 
   Алғашқы бекіту.
   

№4 тапсырманы өз беттерінше орындайды: а) 50 • 10 • 2 = = 1000 м³ - бассейннің көлемі. ә) 50 • 10 = 500 м² - бассейн түбінің ауданы. б) 50 • 2 = 100 м² - жанындағы үлкен қабырғаның ауданы. 10 • 2 = 20 м² - жанындағы кіші қабырғаның ауданы. в) (100 + 20) • 2 = 240 м² - бассейннің жанындағы қабырғаларының қосындысы.

Егер оқушылар қиналса, параллелепипед үлгісі негізінде көрсету керек.

5. 
   Өткен тақырыппен жұмыс.
   

№7 (а) тапсырма тақтада түсіндіре отырып орындалады. №8 логикалық тапсырма мұғалімнің басшылығымен орындалады.

- Сабақтың мақсаты қандай болды? Сабақта тапсырмалар орындай отырып, біз мақсатқа жеттік деп айтуға бола ма? Сабақта не ұнады? Сабақта ең қиыны не болды? Ең жеңілі не болды? Сабақ барысындағы өз жұмысыңды бағала және өздеріңе баға қойыңдар.

Сабақтың тақырыбы мен мақсатын түсіндіру.

№8 тапсырманы орындамас бұрын мұғалім төменгі есептерді шығаруды ұсынады:

• Ілиясты Айбек күндізгі сағат 4-ке қонаққа шақырды. Ол үйден күндізгі сағат 3-те шықты, 15 минут ол Диастың үйінде болды, бір сағаттың алтыдан бір бөлігін ол телефон арқылы сөйлесті, 10 минутта Айбектің үйіне жетті. Дос ба-лалар туған күнге кешігіп қалмады ма?

• Санат үй жұмысын 3 сағат 24 минут дайындады. Ол үй жұмысын неше минут дайындады?

• Дулат әжесіне 17 маусымда қонаққа барды. Онда 4 апта болды. Дулат қонақтан қашан келді?

• Данияр лагерьде 2 апта және 5 күн болды. Данияр лагерьде неше күн болды?

• Апайым бізге қонаққа 1 тәулік және 15 сағат жүріп келді. Ол жолға неше сағат жұмсады?

Содан кейін №1 тапсырма орындалады.

Алғашқы бекіту үшін балалар №2 (б) тапсырманы тақтада түсіндіре отырып орындайды. Бұл балалардың көлем бірлігін литрмен салыстыруға арналған. Оқулықта көлемнің өлшем бірліктерінің кестесі келтірілген. Содан кейін №3 (а және ә) тапсырмалар орындалады.

№4 тапсырмадағы өрнектерді шешпес бұрын мұғалім өлшем бірлігі - литрді өмірде пайдалану туралы әңгіме жүргізеді. Содан кейін оқушылар №4 тапсырманы орындайды.

5. Өткен материалмен жұмыс.

Өрнектерді салыстыруды (№7 тапсырма) оқушылар түсіндіре отырып орындайды.

Өздік жұмысқа № 5 (а) арналған. №6 (1-нұсқа, 1-баған, 2-нұсқа, 3-баған).

6. 
   Үй жұмысы: №5 (ә), №6 (2-баған).
   

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі.
   
2. 
   Тірек білім, білік, дағдыларды жетілдіру. Зейіндерін дамыту үшін
   

45 50 15 14 37 41 5

Ауызша есептеуге алдыңғы сабақтарда көрсетілгендей дидактикалық ойындар енгізіледі және №1, №2 тапсырмалар орындалады. №8 құрастыру жұмысын оқушылар өз беттерінше орындай алады.

3. 
   Есептерді шығару.
   

4. 
   Өткен тақырыппен жұмыс.
   

5. 
   Өздік жұмыс ретінде №7 (а) ұсынылады, №7 (ә) түсіндіре отырып
   

6. 
   Сабақты қорытындылау. Үй тапсырмасы: №6.
   

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі.
   
2. 
   Тірек білім, білік, дағдыларын жетілдіру.
   

3. 
   Жаңа материалмен танысу
   

№3 тапсырмадағы теңдеулерді шешу кезінде оқушылар осындай түсініктеме бере отырып, тақтада орындайды. №4, №5 тапсырмаларды оқушылар өз беттерінше орындап, соңынан дұрыстығын тексереді.

Өздік жұмыс үшін №6 тапсырманы ұсынуға болады.

4. 
   Сабақты қорытындылау.
   

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі.
   
2. 
   Тірек білім, білік, дағдыларын жетілдіру.
   

а) «Мен бір сан ойладым, оны 20 есе арттырып, 220 санын алдым. Мен қандай сан ойладым?»

ә) «Мен бір сан ойладым, оны 20 есе арттырып, 100-ді қосқанда, 220 саны шықты. Мен қандай сан ойладым?»

Өрнек жазуға берілген тапсырмалар:

а) 11 санын 20 есе арттыр.

ә) 11 мен 20 сандарының көбейтіндісін 100-ге арттыр.

Осы жазулар тақтаға жазылғаннан кейін, мұғалім оң жаңтағы және сол жақтағы жазулардың қалай аталатынын сұрайды. Олардың үұсастығы мен айырмашылығын табады. Балалар осылайша «өрнек» және «теңдеу» деген терминдерге анықтама береді.

Әңгімені сұрақ-жауап түрінде де ұйымдастыруға болады:

Жазулардың қайсысын теңдеу деп атауға болады?

Теңдеу деген не?

Теңдеуді шешу деген не?

Теңдеудің түбірі деген не?

3. Жаңа тақырыппен жұмыс.

Мұғалім жаңа сабақтың тақырыбын хабарлап, оқулықтағы №3 (а) тапсырмаға ұқсас есепті шығаруды ұсынады. Есепті теңдеу құрып шығаруға болады. «Бір күнде 100 мм қар түсті. Егер екі күнде 300 мм қар түскен болса, екінші күні қанша қар жауды?»

Ары қарай мұғалім есепті теңдеу құрып шығару кезінде есептің сұрағын анықтап, белгісіз санды табу керек екенін айтады. Екінші күні түскен қардың мөлшерін х деп белгілейік. Сонда мынадай теңдеу құруға болады: 100 + х = 300.

Теңдеуді шешіп, есептің сұрағына жауап береміз. Тақтаға мынадай жазу жазуға болады:

Есептің сызбасы бойынша теңдеу ңүрастыру. Таңтаға есептің сызбасы ілінеді немесе сызылады. Бірінші сабақта белгісіз қосылғыш, азайғыш, азайтқыштары бар теңдеулер құрастыруға болатын есептің сызбаларымен шектеуге болады. Ары қарай келесі сабақтарда белгісіз көбейткіш, бөлгіш, бөлінгіш теңдеулер құрастыруға болатын есептермен жұмыс жүргізіледі. Сызбаның үлгілері:

Велосипедшілер 2 күнде 110 км-ді жүріп өтуі керек. Егер оларға екінші күні әлі 60 км жүру керек болса, бірінші күні қанша километр жүрген?

Туристер 40 км жолды жүріп өткеннен кейін, өлі жүрілмеген 80 км жол қалды. Оларға барлығы қанша километр жолды жүрулері керек?

Оқушылар есепті әртүрлі тәсілмен шығаруға болатындығы туралы қорытындыға келулері керек.

5. 
   Өздік жұмыс үшін №3 (ә) тапсырманы ұсынуға болады.
   

Талдау жұмысы жүргізілгеннен кейін мұғалім осы есепті әртүрлі тәсілмен шығаруды ұсынады. №2 тапсырма теңдеу шешуге жаттықтыруға арналған. Жұпта бірін-бірі тексерді.

6. 
   Өтілгеп материалдармен жұмыс.
   

7. 
   Рефлексия. Сабақтың қорытындысын шығару.