1-тоқсан (45 сағАТ) 2-сыныпта өткенді қайталау

Мұғалім екі санның бір-бірімен байланысын құруды ұсынады және сұрақтардың орнына сандар жазып немесе сағат тілінің суретін салады. Кестелік көбейту және бөлу дағдыларын қайталау үшін бұрынғы айтылып жүрген дидактикалық ойындар ұйымдастырылады.

Жаңа сабақты түсіндіруді практикалық жұмыс және демонстрациялық әдіс негізінде жүргізуге болады. Тақтаға шақырылған оқушыларға 3 дәптерден алдымен 6 дәптерді, содан кейін 12 дәптерді тарату (шешуі тақтаға жазылып отырады), одан соң 7 дәптерді тарату тапсырылады (3 дәптерден таратқанда 1 дәптер қалып қоятыны белгілі болады). Тақтаға жазылады: 7:3 = 2 (қалдық 1). Осындай демонстрациялық жұмыстарды оқушылар санау материалдарын пайдаланып жүргізеді. Бір жағдайларда бөлу қалдықсыз, бір жағдайларда қалдықпен орындалуы маңызды. Тақтадағы жазуларды салыстыра отырып, оқушылар бөлген кезде кейбір сандарда қалдық болады, ал кейбір сандарда қалдық болмайды деген қорытындыға келеді. Сондай-ақ қалдықтың бөлгіштен кіші болатынын байқаулары керек.

№1 тапсырманы мұғалімнің көмегімен орындайды. Оқушыларды қалдықпен бөлуді дұрыс оқуға үйрету: «18-ді 4-ке бөлсек, 4 және 2 қалдық шығады немесе бөлінгіш - 18, бөлгіш - 4, бөліндінің мәні - 4 және 2 қалдық».

4. Алғашқы бекіту үшін балалар №2, №3 тапсырмаларды орындайды.

5. Өткен тақырыппен жұмыс.

№4 (І-баған) тапсырманы оқушылар жан-жақты түсіндіре отырып тақтада орындайды, қалған мысалдарды өз беттерінше шешеді. Тапсырмаларды орындап болған соң мұғалім мысалдардың қайсысы қиындық келтіргенін сұрайды.

№5 тапсырма масса бірліктерінің арақатынасын қайталауға арналады. Оны орындар алдында келесі сұрақтар қойылады:

• Қандай масса бірліктерін білесің?

• Қандай ең үлкен масса бірлігін білесіңдер?

• Тоннада неше килограмм бар?

• Массаның ең кіші өлшем бірлігін ата? ;

• 1 кг-да неше грамм бар?

• 1 центнерде неше килограмм бар?

• 1 тоннада неше центнер бар?

№6 тапсырма кестеден тыс бөлуді бекітуге бағытталған және мұғалімнің басшылырымен немесе өз беттерінше орындауға бағытталған.

№7 тапсырма мұғалімнің жетекшілігімен орындалады. Есептің шешуін дәптерге жазуға болады. №8 тапсырма ауызша орындалады.

және тексеру. Бекіту

Сабақ мұғалімнің қалауынша құрылады. Сабаққа қажетті материалдар оқулықта берілген тапсырмалардан алынады. Сабақта қалдықпен бөлуді орындау тәсілдерін бекітуге негізгі көңіл бөлінуі тиіс. Фигураның боялған бөлігінің ауданын анықтау үшін (№7 тапсырма, 111-сабақ) жалпы ауданнан боялмаған бөліктің ауданын азайту керек. Тест жұмысын ұйымдастыруға болады.

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі.
   
2. 
   Тірек білім, білік, дағдыларын жетілдіру.
   

64 : 4 45 • 2 34 • 2 18 • 5 19 • 6

63 : 3 60 : 5 210 : 10 55 : 5 36 : 12

3.Жаңа сабақты түсіндіру.

Сабақ балаларға таныс материалдар негізінде құрылған, бірақ өткен сабақта танысқан қалдықпен бөлуге берілген сюжетті есептерді шығарады, сондықтан қалдықпен бөлуге бірнеше есептер беруге болады:

• 3 қыз бала 10 жаңғақты теңдей етіп бөліп алды. Әр қыз бала неше жаңғақтан алды және неше жаңғақ қалды?

• Тігіншіде 42 түйме бар. Бір көйлекке 5 түйме кетеді. Түйме неше көйлекке жетеді және неше түйме қалады?

• 66 дәптерді 20 оқушыға тең бөліп беру керек. Әр оқушы неше дәптерден алады және неше дәптер қалады?

• 19 раушан гүлінен 6 гүлшоғын жасады. Әр гүлшоғында неше гүл болады және неше гүл қалады?

Оқушылар есептің шешуін дәптерлеріне жазады.

№1 мен №2 тапсырма мұғалімнің басшылығымен орындалады. №1 тапсырманы талдау кезінде оны шығару үшін ең бастысы оқушылар 100 санында 40 (30) неше реттен бар екенін білуі керек. №2 тапсырманы да талдай отырып орындайды.

Содан кейін оқушылар №4 және №5 тапсырмаларды өздігінен орындайды. Тек қана қалдықтың бөлгіштен кіші болатынын естеріне салу керек. Есепті шығарып болғаннан соң балалар оқулықта өрнек түрінде берілген қалдықпен бөлуге арналған бірнеше есепті ауызша құрастырады және шығарады.

Қалдықпен бөлуге берілген есептерді шығару кезінде (№3 тапсырма) тексеруді қалай орындау керек екенін көрсету керек: бөліндіні бөлгішке көбейтіп, қалдықты қосу керек, егер нәтижесі бөлінгішпен тең болса, онда мысал дұрыс орындалған.

№8 логикалық тапсырманы орындау үшін сағатта көрсетілген уақытты ретімен жазу керек: 9.30, 11.00, 12.00, 12.30. Одан кейін неше сағат қалып қоятынын және неше сағат озып кеткенін анықтау керек. Екі сағат қалып қоятынын, ал бір сағат озып кететіні анықталғаннан кейін үшінші сағаттың дұрыс жүретінін (12.00) білуге болады. Тексеріп көрейік: егер дұрыс сағат 12.00 болса, 30 минутқа озып кететін сағат - 12.30, енді 1 сағатқа қалып қоятын сағат - 11.00 болады, екі жарым сағатқа қалып қоятын сағат - 9.30 болып тұр.

6. Өздік жұмыс үшін №7 тапсырманы ұсынуға болады.

7. Сабақты қорытындылау. Үй жұмысы: №6. Шығармашылық деңгей: қалдықпен бөлуді орындауды түсіндіруге иллюстрация ойластырып келу.
114—115-сабақтар. Өткенді пысықтау.

Білімді тексеру
Сабақтың мақсаты: қалдықпен бөлуді орындау дағдылары мен білімдерін бекіту; теңдеудің күрделірек түрін шешуге үйрету; логикалық ойлау қабілеттерін дамыту.

Сабақ мұғалімнің қалауынша құрылады. Негізгі көңіл қалдықпен бөлуді орындауға және теңдеудің күрделірек түрін шешуге бөлінеді. Оқулықта берілген барлық тапсырмаларды оқушылардың өздік жұмысын ұйымдастыруға пайдалануға болады және соңынан тексеріледі.

Жаңа материалды қабылдауға дайындау үшін сандардың ондық құрамын қайталау пайдалы. Ол үшін оқушылар №1 тапсырманы ауызша, №7 тапсырманы жазбаша орындайды.

Кестелік көбейту және бөлуді ойын түрінде қайталауға болады. Бұл сабақта «Иә-жоқ» математикалық диктантын жүргізу тиімді.

• 29 бен 3-тің көбейтіндісі 87-ге тең.

• 5 санын 19 есе арттырғанда 85 шығады.

• 17 мен 5 сандарының қосындысын 4 есе арттырғанда 98 шықты.

• 56-ның жетіден бір бөлігін 12-ге арттырғанда 96 болады.

• Бірінші көбейткіш 25-тің бестен бір бөлігіне тең, екінші көбейткіш 11-ге тең. Көбейтіндінің мәні 55.

• 12 мен 8-дің көбейтіндісі 100-ден кіші.

• 57 мен 37-ні 4 есе арттырғанда 90 шықты.

• Бөлінгіш 72, бөлгіш 20 мен 11-дің айырмасы. Бөліндінің мәні 9-ға тең.

• Бірінші көбейткіш 37 мен 4 сандарының қосындысына тең. Екінші көбейткіш 2-ге тең. Көбейтіндінің мәні 82-ге тең.

3. 
   Жаңа сабақ.
   

№3 (а, ә) (1-баған) тапсырманы жан-жақты түсіндіре отырып орындау арқылы білімдері тиянақталады, 2-ші және 3-бағандарды өздері орындайды.

4. 
   Өткен тақырыппен жұмыс.
   

5. 
   Өздік жұмыс үшін тура теңдік пен теңсіздік құрастыруды (№6 тапсырма)
   

№8 тапсырманы оқушылар өздігінен орындайды.

6. 
   Сабақты қорытындылау. Үй жұмысы: №7. Шығармашылық деңгей:
   

Мұғалім сабақты оқу материалдарын пайдалана отырып, 63 қалауынша ұйымдастырады.

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі.
   
2. 
   Тірек білім, білік, дағдыларын жетілдіру.
   

Кестелік көбейту және бөлуді ойын түрінде қайталауға болады. Бұл сабақта «Иә-жоқ» математикалық диктантын жүргізу тиімді.

• 25 пен 3-тің көбейтіндісі 85-ке тең.
• 5 санын 10 есе арттырғанда 15 шығады.

• 12 мен 5 сандарының қосындысын 4 есе арттырғанда 68 шықты.

• 50-дің бестен бір бөлігін 12-ге арттырғанда 130 болады.

• Бірінші көбейткіш 25-тің бестен бір бөлігіне тең, екінші көбейткіш 12-ге тең. Көбейтіндінің мәні 60-қа тең.

• 11 мен 9-дың көбейтіндісі 100-ден кіші.

• 67 мен 37-нің айырмасын 4 есе арттырғанда 100 шықты.

• Бөлінгіш 72, бөлгіш 20 мен 11-дің айырмасы. Бөліндінің мәні 9-ға тең.

• Бірінші көбейткіш 37 мен 4 сандарының қосындысына тең. Екінші көбейткіш 2-ге тең. Көбейтіндінің мәні 82.

Ауызша есептеуге геометриялық конструктормен №8 тапсырма беріледі.

3. 
   Жаңа сабақ.
   

№3 (1-баған) тапсырманы жан-жақты түсіндіре отырып орындау арқылы білімдері тиянақталады, 2-ші және 3-бағандарды өздері орындайды.

4. 
   Өткен тақырыппен жұмыс.
   

Содан кейін түсіндіре отырып қалдықпен бөлу орындалады (№5 тапсырма).

№7 тапсырманы орындай отырып, оқушылар есептеудің тиімді тәсілдерімен танысады.

5. Өздік жұмыс үшін №6 тапсырманы беруге болады. Оқушылар тапсырманы орындап, бірін-бірі тексереді.

6. Сабақты қорытындылау. Үй жұмысы: №6 (3-баған).
Шығармашылық деңгей: өтілген материалға ұқсас 4 мысал құрастыру.

119—121-сабақтар. Ауызша кестеден тыс көбейту және бөлу дағдыларын қалыптастыруға бағытталған. Тапсырмалардың барлығы оқушыларға таныс, сондықтан сабақта көбінесе өздерінің орындауына ден қойған жөн.

Бекіту сабақтарының бірінде бақылау жұмысы жүргізіледі

Жаңа сабақты меңгеру үшін көбейту және бөлу кестесі жақсы меңгерілген болуы тиіс. Есептеу дағдыларын жетілдіруге арналған тапсырмалармен «Математикалық домино», «Тир» ойындарын немесе кестелік көбейту және бөлу дағдыларын жетілдіруге, үш таңбалы сандар құрамын жақсы меңгеруге арналған өзге де ойындарды ұйымдастыруға болады. Сандар құрамын қайталау үшін №1 тапсырма беріледі.

3. 
   Жаңа сабақты түсіндіру.
   

4. 
   Бекіту.
   

5. 
   Өткен тақырыппен жұмыс.
   

6. 
   Өздік жұмыс үшін нұсқалар бойынша теңдеулер шешуді тапсыруға
   

7. 
   Сабақты қорытындылау. Үй жұмысы: №6, шығармашылық деңгей:
   

Ауызша тапсырмаларға кестелік көбейту және бөлу, қосу және азайтуға арналған тапсырмалар беру. Мұны «Үндемес», «Баспалдақ» және т.б. дидактикалық ойындар түрінде ұйымдастыруға болады. Шамаларды түрлендіруді қайталау үшін №7 тапсырма ауызша немесе жазбаша орындалады.

3. 
   Жаңа сабақты түсіндіру.
   

4. 
   Бекіту.
   

5. 
   Өткен тақырыппен жұмыс.
   

6. 
   Өздік жұмыс ретінде баған түрінде көбейтуге тапсырмалар беруге
   

Сабақтар мұғалімнің қалауынша ұйымдастырылады. Екі таңбалы және үш таңбалы сандарды бір таңбалы сандарға көбейту мен бөлудің ауызша тәсілдерін бекітуге басты көңіл бөлінеді. Оқулықта берілген барлық тапсырмаларды балалардың сыныпта соңынан тексере отырып өз бетінше жұмыс істеуін ұйымдастыру үшін пайдалануға болады.

Сабақтарды мұғалім бақылау жұмысында жіберілген қателерді ескере отырып құрады. Қатемен жұмыс жүргізілгеннен кейін балаларға жіберген қателеріне қарай оқулықтан тапсырмалар орындау ұсынылады.

1. Ұйымдастыру кезеңі.

Жаңа материалды ұғыну үшін «Математикалық жарыс», «Компьютер», «Математикалық футбол» ойындары түрінде бөлу және көбейтудің кестелік жағдайларын қайталаған жөн. Содан соң оқушылар №1 тапсырманы (132-сабақ) ауызша орындайды және 8-есептің кодын табады(132-сабақ).

Бөлудің жаңа тәсілін түсіндіруден бұрын қалдықпен бөлу кезінде: қалдық бөлінгіштен әрдайым кіші деген негізгі ережені еске түсірген жөн. Мұғалім үш таңбалы санды бір таңбалы санға бөлудің кез келген мысалын жаза отырып, бөлудің жаңа тәсілімен таныстырады.

Мұғалім оқулықта көрсетілгендей алгоритмге сәйкес түсіндіріп өтеді (132-сабақ, №2 тапсырма; №1 тапсырма, 133-сабақ). Бөлуді жоғарғы разряд бірлігімен бастайтыны міндетті түрде оқушыларға ескертіледі. Содан кейін 132-сабақ, №3 тапсырма (1, 2-баған); 133-сабақ, №2 (1, 2-баған) есептері тақта алдында толықтай түсіндіріліп орындалады.

4. Қайталау жұмыстары.

Алдын ала талдау жасалғаннан кейін оқушылар төртінші пропорционалды табу тапсырмасын шешеді (132-сабақ, №4 тапсырма). 132-сабақ, №5 (а, ә) тапсырма және 133-сабақ, №5 (а, ә) тапсырманы шешу кезінде оқушылар өрнектерді ғана жазып алып, олардың амалын табады. 133-сабақта оқушылар №3 тапсырманы ауызша есептеп шығарады.

Ауызша үшбұрыштың ауданын табады - (132-сабақ) №7 тапсырма (үшбұрыштар тіктөртбұрыштың жартысы болып келеді, сондықтан алдымен тіктөртбұрыштың ауданын тауып аламыз, содан кейін ауданын екіге бөлеміз сонда ғана бұл үшбұрыш ауданы болып табылады). №6 тапсырмада (133-сабақ) тіктөртбұрыштың периметрін есептеуді оқушылар соңынан тексеру арқылы орындай алады.

Көлемді есептеу (№6 тапсырма, 132-сабақ) мұғалімнің басшылығымен орындалады.

Қатысушылар санның үлесін табу және бөлшекті салыстыру тапсырмасын (№9, 133-сабақ) мұғалімнің басшылығымен орындайды.

5. Өздік жұмыс: №7 теңдеуді шешу (133-сабақ) және шамалармен есептеп шығару №8 тапсырмасы (133-сабақ) беріледі.

6. Сабақты қорытындылау. Үй тапсырмасы: №3 (3-баған) №5 (б, в) - 132-сабақ, №2 (3-баған), №4 - 133-сабақ.
134—135-сабақтар. Разрядтан аттап өту жағдажында

жазбаша көбейту және бөлу

23 • 4, 23 • 5, 92 : 4,115 : 5.

Пысықтау
Сабақтың мақсаты: Разрядтан аттап өту жағдайында жазбаша бөлу және көбейту дағдыларын жетілдіру; периметрі және ұзындығы берілген тіктөртбұрыштың ауданын табуды қайталау.

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі.
   
2. 
   Тірек білім, білік, дағдыларын жетілдіру.
   

Математикалық диктант түріндегі бірнеше қарапайым есептерді шығару тапсырылады:

• 30 кәмпит бөлініп 6 қорапқа тең бөлініп салынды. Бір қорапта қанша кәмпит?

• Анасы 12 шоколад кәмпитін сатып алды, балы бар кәмпит 3 есе артық. Анасы қанша бал кәмпит сатып алды?

• Бидонда 16 л сүт бар, ал құмырада 4 л. Құмырадағы сүт бидондары сүттен қанша есе кем?

• Асқабақтың салмағы 4 кг, орамжапырақтың салмағы 2 есе кем. Орамжапырақтың салмағы қанша?

• 4 тортқа 16 жұмыртқа жұмсалды. Сонда 1 тортқа қанша жұмыртқа қажет?

• 28 кәмпитті 7 бала теңдей бөліп алды. Әрбір балаға қанша кәмпиттен келіп тұр?

Ауызша жұмысқа №8 тапсырманы енгізу керек.

3. 
   Жаңа сабақ түсіндіру.
   

Бөлумен таныстыру жұмысы да осылайша жүргізіледі. Оқулықта берілген бөлуді орындау алгоритміне сәйкес мұғалім түсіндіру жұмысын жүргізеді (№2 тапсырма). Бөлудің жоғарғы разрядтан басталатыны міндетті түрде ескертіледі. №3 тапсырма тақтада түсіндіріле отырып орындалады. Бөлу алгоритмін оқушылар жақсы меңгеру үшін оны үлкен етіп плакатқа немесе тақтаға жазып қойған тиімді.

4. 
   Өткен тақырыппен жұмыс.
   

№6 тапсырманы балалар ауызша орындайды. Оқушылар оқулықта берілген сұрақтарға жауап береді және өздерінің сұрақтарын ойластырады.

5. 
   Өзіндік жұмыс.
   

6. 
   Сабақты қорытындылау. Үй жұмысы: №5 (ә), №7. Шығармашылық
   

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі.
   
2. 
   Тірек білім, білік, дағдыларын жетілдіру бұрынғы сабақтарға ұқсас
   

3. 
   Жаңа сабақты түсіндіру.
   

4. 
   Алғашқы бекіту үшін №3 тапсырманың 1-ші және 2-бағандары толық
   

5. 
   Өткен тақырыппен жұмыс.
   

№7 және №6 тапсырмаларды балаларға бірін-бірі тексере отырып, өз беттерінше орындатуға болады.

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі.
   
2. 
   Тірек білім, білік, дағдыларын жетілдіру алдыңғы сабақтарға ұқсас
   

3. 
   Жаңа сабақты түсіндіру.
   

4. 
   Бекіту.
   

5. 
   Өткен тақырыппен жұмыс.
   

Балалар №6 тапсырмада есеп құрастырып, шығарады және №8 логикалық тапсырманы мұғалімнің басшылығымен орындайды.

6. 
   Сабақты қорытындылау. Үй жұмысы: №3 (3, 4-баған)
   

Жаңа сабақты меңгерудің негізі көбейту мен бөлудің кестелік жағдайларын білу, сондай-ақ үш таңбалы сандар құрамын білу болғандықтан барлық тапсырмалар, ойындар осы тақырыптармен байланысты болуы тиіс. Осыдан кейін «Компьютер» ойынын жүргізуге болады.

Ауызша есептеуге №1, №8 (140-сабақ) және №1, №6, №8 (141-сабақ) тапсырмалар арналған.

Мұғалімнің басшылығымен өрнектер құрастырылады және шығарылады (№2, 141-сабақ).

Оқушылар кері есептер құру және шығаруды өздігінен орындап, соңынан тексереді (№5, 140-сабақ). Келесі сабақта балалар қысқаша жазылуы бойынша есептер құрастырады (№3, 141-сабақ). №6 (а) (140-сабақ) тапсырманы ауызша орындауға болады, ал №7 (б) (141-сабақ) тапсырманы оқушылар түсіндіре отырып жазбаша орындайды.

4. Өздік жұмыс. Оқушылар 140-сабақ №4 (1-3-бағандар) тапсырманы орындайды және теңдеулер шешеді (№7 тапсырма. 140-сабақ). Бекіту сабағының өздік жұмысына №4, №5 (1-ші, 2-бағандар) (141-сабақ) тапсырмалар енгізіледі.

5. Сабақты қорытындылау. Үй тапсырмасы: №4 (2—4-бағандар, 140-сабақ).