1 Тақырып Қылмыстық-атқару қҰҚЫҒының ҰҒымы, МӘНІ, мақсаты мен міндеттер мақсаты

1. 
   Қазақстан Республикасының Конституциясы қылмыстық-атқару құқығының негізі ретінде.
   
2. 
   Қазақстан республикасының қылмыстық-атқару заңы. Жазаны өтеуді реттейтін басқа нормативтік актілер.
   

1) Власов С. Проблемы и основные пути реформирования уголовно-исполнительной системы в Республике Казахстан.// Весник Министерство Юстеции, 1996 №2

2) Курс исправительно-трудогог права. Под. Ред Стручкова Н.А.

Ү тақырып. ЖАЗАНЫ ОРЫНДАУШЫ МЕКЕМЕЛЕР МЕН ОРГАНДАР,ОЛАРДЫҢ ҚЫЗМЕТТЕРІНЕ БАҚЫЛАУ ЖАСАУ
МАҚСАТЫ: Жазалаудың мақсаты түзеу мекемелерінің алдына нақтылы міндет қойылып, ал олар негізгі түзеу мен тәрбиелеу амалдарының көмегімен іске асырылады. Ол жазаны атқару режимін орындау, қоғамдық пайдалы еңбек ету, сотталғандармен жүргізілетін тәрбие жұмысы, жалпы білім мен техникалық-мамандыққа оқыту.

5.2 ЖАЗАНЫ АТҚАРУШЫ МЕКЕМЕЛЕР МЕН ОРГАНДАРДЫҢ СОТТАРМЕН ЖӘНЕ БАСҚА ДА ҚЫЛМЫСПЕН КҮРЕС ЖҮРГІЗЕТІН МЕің орынбасарларының біріне жүктеледі.

5.1 ЖАЗА АТҚАРАТЫН МЕМЛЕКЕТ ОРГАНДАРЫ МЕН

МЕКЕМЕЛЕРІНІҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ МІНДЕТТЕРІ
5.1 ЖАЗА АТҚАРАТЫН МЕМЛЕКЕТ ОРГАНДАРЫ МЕН

МЕКЕМЕЛЕРІНІҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ МІНДЕТТЕРІ

Біздің елде қылмыспен күресуді болжау арнайы профилактика жұмысын ұйымдастыруды, алдын ала қылмысты ескерту және оны істеуге мүмкіндік беретін себептері мен жағдайын белгілеуді, сонымен қатар жасалған қылмысты тергеу және сотта қарау, жазаны белгілеу мен орындауды талап етеді. Көрсетілген қылмыспен күресудің арнайы шараларының барлық жиынтығын іске асыру мемлекет органдарына жүктелген.

Қылмыстық іс жүргізу заңдарымен үкімді атқару, онымен айналысу үкім шығаратын сотқа жүктелген. Үкімді орындау туралы жарлықты сот немесе сот төрағасы үкімнің көшірмесімен қоса үкім орындау міндеттелген органға жібереді. Ол орган үкімнің орындалғаны туралы соттқа дереу хабарлайды.

Жазаны өтеуді басқаратын түзеу мекемелері мен органдаының арнайы мекемелер мен органдар құрады, сондай-ақ жазаны атқару басқа бір жеке органдарға өзге де міндеттермен бірге жүктеледі.

Жазаны өтеуді басқаратын түзеу мекемелері мен органдарының негізігі міндеттері мыналар:

1. 
   Соттың немесе әскери соттың үкімімен белгіленген тиісті қылмыстық жазаны лайықты түрде атқару.
   
2. 
   Сотталғандарды заңды нақтылы орындау және қоғамдық тұрмыс ережесін сыйлау рухында түзету мен тәрбиелеу.
   
3. 
   Сотталғандардың өздерінің жаңа қылмыс жасамауын ескерту (арнайы немесе жеке ескерту).
   
4. 
   Басқа адамдардың жаңадан қылмыс жасамауын ескерту (жалпы ескерту).ғандардың өздерінің жаңа қылмыс жасамауын ескерту (арнайы немесе жеке ескерту).
   

Қазақстан Республикасының Қылмыстық-атқару кодексінің 2-бабында былай делінген: «... қылмыстық-атқару заңдарының мақсаттары әлеуметтiк әдiлеттiлiктi қалпына келтiру, сотталғандарды түзеу, сотталғандардың да, өзге адамдардың да жаңа қылмыстар жасауының алдын алу болып табылады. Қылмыстық-атқару заңдарының мiндетi жазаларды өтеудiң тәртiбi мен жағдайларын реттеу, сотталғандарды түзеу құралдарын анықтау, олардың құқықтарын, бостандығы мен заңды мүдделерiн қорғау, оларға әлеуметтiк бейiмделуге көмек көрсету деп саналады».

Түзеу шараларымен әсер етуге байланысты соттың жиірек тағайындайтын жазасы – ол бас бостандығынан айыру болып табылады. Осы жағдайды ескере отырып, бұл қылмысты орындайтын мекемелердің ұйымдастыру құрылымын толығырақ қарау қажет сияқты. Түзеу мекемелерін арнайы бас бостандығынан айыру жазасын орындату үшін мемлекет құрады. Түзеу мекемелері ұйымдастыру жағынан дербес болады және оның заңдық тұлғалық құқығы бар да басқа функциясы жоқ болып келеді. Бас бостандығынан айырудың маңызы – ол сотталғанды соттың үкімімен белгіленген мерзімге түзеу мекемесіне орналасуға мәжбүр ету, сонымен оны қоғамнан бөлектеу.

«Қамауда ұстау орны» мен «түзеу мекемесі» түсініктерін айыра білген жөн. Қамауда ұстау орнына: тергеу қапасы (ТҚ), уақытша ұстау қапасы (УҰҚ), әскери абақтылар кіреді. Түзеу мекемелерінің басқа қамауда ұстау орындарынан айырмашылығы – бұларда сот үкімінің заңды күшіне енгендер немесе тек қана бас бостандығынан айыруға сотталғандар ғана отырады. Тергеу қапасында, уақытша ұстау қапалары мен абақтыда сотталғанға немесе үкім заңды күшіне енгенге дейін күдіктілер мен айыптылар отырады, ал уақытша ұстау қапасы мен абақтыда оған қоса әкімшілік және тәртіптік реттерінде қамалғандар отырады.

Сотталғандардың әр түрлі дәрежесі болатындықтан жәнек оларды бір-бірінен бөлек ұстау тиістілігінен, мемлекет әр түрлі түзеу мекемелерін құрған. Қазіргі күші бар заң соталғандардың жасына қарай түзеу мекемелерін екі топқа айрады: а) ересектер үшін (18 жасқа толғандар); ә) кәмелетке толмағандар үшін (14-тен 18 жасқа дейінгілер).

Түзеу мекемелерінің ересектер үшін бірнеше түрі болады. Олар жазасын өтеу жөніне, жағдайына (ұстау режиміне), қоғамнан бөлу, оларда отырған адамдардың қауіптілік деңгейіне байланысты ұсталатындар: қоныстану колониясы, жалпы, қатаң және ерекше режимдегі колониялар болады.

Кәмелетке жетпегендер үшін екі түрлі тәрбиелеу колониялары бар: а) жалпы режимді тәрбиелеу колониясы; ә) режимі күшейтілген тәрбиелеу колониясы (тек қана ер адамдар үшін).

Сот әрбір сотталғанға жынысына, жасына, жасаған қылмысының ауырлығына, бұрынғы бас бостандығынан айыруға қанша рет сотталғанына және басқа да оның жауапкершілігін жеңілдететін немесе ауырлататын жағдайларға байланысты түзеу мекемесінің түрін белгілейді.

Сотталған ауруларды емдеу үшін арнайы емдеу мекемелері ашылған, олар жынысына, жасына қарай бөлек-бөлек орналасқан. Тергеу қапастарында шаруашылық қызметі үшін сотталғандар қалдырылуы мүмкін.

Жазалаудың мақсатына жету үшін түзеу мекемелерінің алдына нақтылы міндет қойылып, ал олар негізгі түзеу мен тәрбиелеу амалдарының көмегімен іске асырылады. Ол жазаны атқару режимін орындау, қоғамдық пайдалы еңбек ету, сотталғандармен жүргізілетін тәрбие жұмысы, жалпы білім мен техникалық-мамандыққа оқыту. Жоғарыда айтылған түзеу мекемелерінің барлық түрлері сайып келгенде Қазақстан Республикасының ІІМ-нің қарауына кіретін қалмыстық-атқару жүйесін құрайды. Әрбір облыстағы облыстық түзеу мекемелерін басқару үшін түзеу мекемелерінің саны мен ондағы сотталғандардың санына байланысты облыстық ішкі істер басқармасына қарайтын (ОІІБ) қылмыстық-атқару жүйесінің бөлімдері немесе басқармасы құрылады. Елдің барлық мекемелерін жалпы басқаруды Қазақстан Республикасы ІІМ-нің қылмыстық-атқару жүйесінің Департаменті жүргізеді. Департаменттің қызметін дұрыс бағыттап-басқару министрдің орынбасарларының біріне жүктеледі.

5.2 ЖАЗАНЫ АТҚАРУШЫ МЕКЕМЕЛЕР МЕН ОРГАНДАРДЫҢ СОТТАРМЕН ЖӘНЕ БАСҚА ДА ҚЫЛМЫСПЕН КҮРЕС ЖҮРГІЗЕТІН МЕің орынбасарларының біріне жүктеледі.

МЛЕКЕТТІК ОРГАНДАРМЕН ӨЗАРА КӨМЕК ӘРЕКЕТТЕСТІГІ

Қылмыспен күрес жүргізетін мемлекеттің барлық құқық қорғау органдарының қызметі өзара байланысты. Бұл өзара байланыс жалпы мақстақа, яғни біздің елде қылмыспен күресуге бағытталған.

Жазаны атқарушы түзеу мекемелерінен басқа да органдардың алдына қойылған міндеттерді тиімді орындауы үшін тергеу, сот, прокуратура, милиция органдарымен белсенді қызмет істеуі тиіс. Осы мемлекеттік органдардың әрбіреуімен өзара көмектесе әрекет жасау сипатының өзіндік ерекшеліктері де бар. Ол қылмыспен күресу кезеңінің ерекшеліктері мен себептерінен, мемлекеттік органның қылмыспен күресудегі орны мен рөлінің өзгешелігімен себепші болады, көрсетілген органдардың әрекет ету жағдайларына және тағы басқалармен белгіленеді.

Жаза атқарушы мекемелер мен органдардың тергеу органдарымен әрекеттестігі. Өздерінің күнделікті жұмыс әрекеттерінде анықтау және тергеу органдары, жазаны атқарушы түзеу мекемелері мен органдары алдына қойылған мақсатты тиімді шешу үшін өзара бірлесе белсенді әрекеттеседі. Тергеу органдары қылмысты ашып, қылмыскерді әшкерелеумен қатар қылмыс жасауына мүмкіндік болған себептер мен жағдайларын анықтауы тиіс, сонымен бірге ондай себептер мен жағдайларды болдырмаудың тиімді шараларын қолданулары керек. Мұның жазаны өтеп жүргендер мен өтеп кеткендердің енді қылмыс істемеулерін ескерту үшін маңызы зор. Тергеуші өзінің іс-әрекеті кезінде жазаны атқарудағы тапқан кемшіліктерін мекеменің әкімшілігіне оларды жою жөнінде ұсыныс енгізеді. Бұл ұсыныстар жазаны атқарушы органдардың қызметін жақсартуға бағытталған.

Бұдан басқа тергеу органдары жазаны атқарушы мекемелер мен органдар әкімшілігіне сотталғандардың жеке басын, олардың мінез-құлқын анықтайтын мағлұматтар арқылы тексеруге көмектеседі.

Сонымен қатар түзеу мекемелерінің әкімшілігі тергеуші органдарға бұрын бас бостандығынан айыру орындарында жазаны атқарған айыпталушының жеке басын тексеруге және қамауға алынғанға дейінгі істеген, бірақ қылмыстық жазаға тартылмаған қылмысын ашуға көмек керсете алуы мүкін.

Жазаны атқарушы органдарр мен мекемеледің соттармен өзара әрекеттестігі. Сот бас бостандығынан айыру түріндегі жазаны белгілей отырып, оның тез орындалуы мен шектелмейді, ол оған қоса сотталғандардың отыратын түзеу мекемесінің түрін, жазаны өтеудің режим түрін белгілейді. Сонымен, сот жазаны даралай отырып, сотталғанның бас бостандығынан айыру орындарында оның атқаруында даралау үшін алдын ала тиісті жағдай туғызады.

Бас бостандығынан айыру түріндегі жазаны өтеп жатқан немесе өтеп кеткен адамды айыптайтын қылмыстық істі қарау барысында, сот бұл адамның жаңадан қылмыс жасауының себептері мен жағдайын анықтауы немесе мерзімнен бұрын шартты түрде босатуға негізсіз ұсынудың шындығын ашуы мүмкін. Сот дәл осындай, сондай-ақ басқа да жағдайлар жөнінде оларды жою мақсатында орган бастықтарына арналған жеке ұйғарым шығаруға тиісті.

Соттар үкімді өткеру процесінде жаза түрінің өзгеруіне, сотталғанға түзеу мекемесі түрінің өзгеруіне т.б. бақылау жүргізеді.

Заңға байланысты тек сот жазаны атқарып жүрген сотталғандардың үкімін өзгертуге шешім қабылдай алады.

Сонымен, соттар мен түзеу мекемелрі, сондай-ақ басқа да қылмыстық жазаны атқарушы органдар өзара әрекеттесе отырып, қылмыстық жазаның мақсатына тиімді жету үшін жағдай жасайды.

Жазаны атқарушы мекемелер мен органдардың, түзеу ықпалының қорытындысын баянды ету үшін полиция апараттарымен өзара әрекеттестігі. Қайталанба қылмыспен күресудегі ең маңызды бағыттың бірі – ол бас бостандығынан айру органдарынан босатылғандар жағынан жаңадан қылмыс болмауын ескерту. Бұл жағдай бас бостандығынан айыру орындарынан босаған сотталғандардың кейбіоеулері өздерінің қылмыскерлік көзқарасы мен ниетінен бас тартпайтындығына негізделген.

Бас бостандығынан айыру орындарынан босап шыққандарға түзеу әсерінің жағымды қорытындысын бекітуді жалғастыру мақсатында заңмен белгіленген жағдайда оларға әкімшілік бақылау қойылуы мүмкін. Оларды қызметке орналастыру мен тұрмыстық жағдайларын түзеу шаралары жүргізіледі.

Еңбекке орналастыру мен тұрмыс жөніндегі аға инспектор сотталғандарды босатудан 3 ай бұрын жергілікті полиция органдарына түзеу мекемесі босататындар туралы хаттама арқылы мінзедеме жібереді; онда тағы да қылмыс жасамауын алдын ала ескерту үшін жазаны өтеп жатқан кездегі тәртібі, мінез-құлық өзгешеліктері мен т.б. ерекшеліктері жазылады.

Сонымен түзеу мекемелері мен басқа да қылмыстық жазаны атқарушы органдар өздерінің күнделікті қызметінде жазаны атқаруды заңдылықты сақтауды бақылап отыратын прокуратура органдарымен әрдайым өзара байланыста болады. Бұл функцияны орындай отырып, прокуратура органдары қылмыспен күрес жүргізетін басқа да органдардың жұмысын үйлестіріп отырады, ал ол өз кезегінде органдардың жұмысндағы кемшіліктері мен олқылықтарын тауып және оларды жойып, болдырмауын талап етеді.

1. 
   Қылмыстық жазаны орындау жүйесінің түсінігі мен міндеттері.
   
2. 
   Жазаны орындау мекемелерінің түрлері
   
3. 
   Қоғам оқшауланбай орындалатын жазаны жүзеге асыратын мемлекеттік органдар.
   

1) Уголовно-исполнительное право: Учебник Под ред. И.В.Шмарова. М.: Изд-во БЕК, 1996

2) Боранбеков С. «Современные уголовно-правовые системы и школы» учебное пособие, Ряань, 1994
6 тақырып Сотталған адамдардың міндеті еңбек қызметімен байланысты емес жазалардың орындалуы
МАҚСАТЫ: Сотталған адамдардың міндеті еңбек қызметімен байланысты емес жазалардың орындалуындағы маңыздылылығын анықтап студенттерге маңыздылығын таныту

1. 
   АЙЫППҰЛ ТҮРІНДЕГІ ЖАЗАНЫ АТҚАРУ ЖАҒДАЙЛАРЫ МЕН ТӘРТІБІ
   
2. 
   Айыппқұлды төлеуден бұлтарудың түсінігі және сол үшін жауапкершілік
   

көрсетілген.

Айыппұл мөлшері жасаған қылмыстын сыр-сипаты мен ауырлығьша байланысты және жауапкердің мүлік жағдайын ескеріп белгіленеді.

Айыппұл Казакстан Республикасы зандарынан белгіленген жиырма бестен жиырма мың айлық көрсеткіш есебімен неме-се сотталғанньщ екі жетіден бір жьЕЛға дейінгі баска кірісінен тағайындалады.

Айыттпұл косымша жаза ретінде занда керсетілген жағдай-ларда ғана тағайындалуы мумкін. Шартты соттау кезінде негізгі немесе қосымша жаза ретінде айыгшұл түріндегі жазаны отеуді тұрған жеріндегі немесе жұмыс істейтін орнындағы немесе мүлігінін тұрған жеріндегі аудандык (қалалық) халык сотынын жанындағы сот орындаушылары жүргізеді. Бас бостандығы-нан айыруға қосымша жаза ретіндегі айыппұл түріндегі жаза-ны өтеуді сотталғанның негізгі жазаны аткарып жүрген жеріндегі аудандык (калалык) халык соттарының жаныыдағы сот орындаушылары жүргізеді.

Сот үкімін жариялағаннан кейін сотталғанғп оз еркімен Мемлекеттік -жинак банкісіне бір ай мерзікще айьгппұл сома-сын төлеуді міндетгеИді, ал телемеген жағдайда оған окы төлеу-ге мәжбүр етілетінін ескертеді.

Егер сотталғаннын айыппүлды тез төлеуге жағдайы келме-се, Қазакстан Республикасы заңдарына сәйкес айыппұлды төлеу ұзартылады немесе алты ай мерзімге дейін кейін кдлды-рылады.

Айыппүлдытөлеуді ұзарту немесе кейінге қалдыру соттал-ғаннын, оның корғаушысының, совдай-ак жакын туысканда-рынын сұрауы бойынша орын алуы мүмкін. Сот мұндай сүрау-дың себебін аныктауы тиіс: ауыр материалдык жағдайы, кішкентай балалар барлығы, сұрапыл апатқа ұшырауы т.б. сияқты. Сотталғанньщ дәлелдерін сот тексеруі тиіс. Сот орын-даушысы өз бетімен үкімді орындауды үзарта немесе кешнге калдыра алмайды.

Егер айыппұл көрсетілген мерзіэде өз бетімен теленбесе, онда айьтлұл түріндегі жазаны орындау азаматтык сот жүргізу тәртібімен, сотталғанға берілген орындау парағы негізінде мәжбүр етіледі.

Айыппұл сотталушыньщ жеке мүлігінен немесе жалпы меншіктегі оның үлесінен өндіріліп алынады.

Сот орындаушысы тиісті өндіріп алынатын аныппүл сома-сынын мелшерінде мүліктін тізімін жасайды.

Сотталғаннын мүлігі жоқ болса, сондай-ак мүлігі аітыппұлы-на түгелдей өндіріп алуға жатпаса ғана оның енбек акысынан немесе басқа табысынан зейнетақысынын. немесе стипендия-сынан ұстап калынады.

Егер детәлеу мөлшері сотталғанның айлық еңбек акысы-ның немесе табысыньщ, зейнетакы немесе стипендиясынын 20% аспаса, онда мүлігінен ұстап қальшбайды. Айыппү/І төлеу түріндегі жазаны етеуден қасақана жалтарғаны үшін Занмен жауагжершілік керсетілген.

Негізгі жаза түрінде белгіленген айътпүлдьг төлеуден каса-қана жалтарған жағдайда ол қоғамдык жұмыстпрға, түзеу жұмы-сына немесе камауға ауыстырылады. Түрлеріне байланысты ол мынандай есегшен — бір ай түзеу жұмысы, немесе 80 сағат қоғамдык жұмыстарға тарту немесе айыппұл сомасынын ай-лық-есептеу мөлшерІ керсеткішінің 3 есесіне сәйкес 10 күнге камау жүргізіледі, бірақ Казакстан Республикасы КК-нін 40-бабының 4-тармағында, 42, 43, 46-баптарда көрсетілген ереже-лер сақталуытиіс.

Сотталғанның айыппүлды төлеуге мүмкіндігі бола тұрып, сот орындаушысының ескертуіне қарамастан, оны телемесе, онда айыппүлды төлеуден касакана жалтару деп қарау керек. Мысалы, сотталғанның өз мүлігін тізімдегенде жасыруы т.б. Егер сот айыппүлды төлеуден касақана жалтарғаны үш ін түзеу жүмыстарына ауыстырған болса, онда айыппүл төленбеЕіді, ал сотталғанға түзеу жұмыстарына тән барлык күкык шектеулер таратылады. Ал, сотталған түзеу жұмыстарын өтеуден касака-на жалтарса, онда сот түзеу жұмыстарын өтеген мерзімін бос-тандығынан айыру түріндегі жазамен камаумен немесе сол мерзімге бас бостандығынан айыруға ауыстыра алады (Кдзак-стан Республикасы ҚК-нің 43-бабы).

Айыппұлды өндіріп алу үкімі орындалғанда, орындау па-рағы үкім орьгадалғаны туралы белгі істеліп өкім шығарған сотка кайтарылады.
2. БЕЛГІЛІ БІР ЛАУАЗЫМДЫ АТҚАРУ НЕМЕСЕ БЕЛПЛІ БІР КЫЗМЕТПЕН АЙНАЛЫСУ ҚҰҚЫҒЫНАН АЙЫРУ ТҮРІНДЕГІ ЖАЗАНЫ АТҚАРУДЫҢ ЖАҒДАЙЛАРЫ МЕН ТӘРТІБІ

Белгілі бір лауазымда болу немесе белгілі бір қызметпен айналысу кұкығынан айыруды сот Қазакстан Республикасы КК-нін 41-бабына сәйкес бір жылдан бес жылға дейінгі мерзімге жазанын негізгі тұрі ретінде және алты айдан үш жылға дейін жазанын косымша түрі ретінде тағайындайды.

Бұл жазаны негізгісі ретінде өтеудІ, сонымен бірге негізгіге косымшасы ретіндегі айыпақы, түзеу жұмыстары және де шарт-

173

Бас бостандышнан шектеу, камау, бас бостандығынан аііы-ру немесе тәртіптік әскери бөлімде ұстау түріндегі негізгі жа-заға косымша ретінде тағайындалған бұл жазаның аткарылуын үйымдастыруды негізгі жазаны атмрушы орган, ал негізгі жа-заны өтеген сон — сотталушынын түрғылыкты жері боиынша кылмыстык-аткару инспекциясы жүзеге асырады (Қазакстан Республикасы ҚАК-нің 24-бабы).

Сотталғандар әскери кызметке шақырылған немесе олар баламалы арнайы мемлекеттік кызметке кірген жағдайларда қылмыстык-аткару инспекциялары әскери комиссариатка не-месе сотталғандардын. тұрғылыкты жері бойынша кызмет өтке-ру кезінде сол жазаны аткаруға арналған сот үкімінің көшірмесін жібереді.

Кылмыстьік-аткару инспекіщясының, әкімшілігінің, үііъгм-дардын сот үкімін және баска да органдардын каулы карарла-рын орындау жөніндегі міндеттері Қазакстан Респубдикасы КАК-нін 24, 25, 26-баптарында белгіленген.

Негізгі жаза ретінде немесе айыпақыға, коғамдық жүмыс-тарға немесе түзеу жүмыстарына тарту, сондай-ак шпртты сот-тау кезінде косымша жаза түрі ретінде тағаііындалған белгілі бір лауазымда болу немесе белгілі бір кызметпен айналысу кұкынан айыру мерзімі, егер бүл жағдайда косымша жазанын. өтелуі ~ кейінге қалдырылмаса, сот үкімі занды күшіне енген кезден бастап есептеледі.

Бас бостандығын шектеуге, камауға, бас бостандығынан немесетәртіптікәскерибөлімдеұстауғакосымша жлза ретінде белгілі бір лауазымда болу немесе белгілі бір кызметінен ай-налысу күкынан айыру түріндегі жаза колдану кезінде ол жа-занын аталған негізгі түрлерін етеудін бүкіл уакытына колда-нылады, бірак бұл орайда оньщ мерзімі оларды өтеу кезінен бастап есептеледі.

Белгілі бір лауазымда болу немесе белгілі бір қызметпен айналысу кұкынан айыру түріндегі жазаға сотталғандар сот үкімінің талаптарын орындауға, кылмыстык-аткару инспек-циясынын талап етуі боріынша аталған жазаны аткаруға байла-нысты кұжаттарды беруге, жұмыс орны, оның озгергені және одан босағаны туралы иншекцияға хабарлауға, сондай-ак, ша-кыру бойынша инспекцияға келугеміндетті. Сотталған келмей калған жағдайда оған еріксіз келтіру колданылуы мүмкін.

Соттын белгілі бір лауазымда болу немесе белгілі бір кыз-метпен аіінштысу күкынан айыру туралы үкімнін орындалмауы-на кінәлі өкімет өкілдері, мемлекеткызметкерлері, жергілікті өзін-өзі баскару органының кызметкерлері, мемлекет мекемелерінің, коммерциялық немесе езге де үйымдардың қызметкерлері, сондай-ак сот үкімінің талаптарын бүзушы сот-талғандар Казакстан Республикасынын зандарында белгіленген тәртігаіен жауап береді.

БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ:

1. 
   Айыппұл түріндегі жазаның орндалуының жағдай мен тәртібін көрсетіңіздер ?
   
2. 
   белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру түріндегі жазаны қалай түсінесіз?
   

1. 
   ҚОҒАМДЫҚ ЖҰМЫСТАРҒА ТАРТУ ТҮРІНДЕГІ ЖАЗАНЫ ОРЫНДАУ ТӘРТІБІ
   
2. 
   БАС БОСТАНДЫҒЫН ШЕКТЕУ ТҮРІНДЕГІ ЖАЗАНЫ ОРЫНДАУ ТӘРТІБІ МЕН ШАРТТАРЫ
   
3. 
   ТҮЗЕУ ЖҰМЫСТАРЫ ТҮРІНДЕГІ ЖАЗАНЫ ОРЫНДАУ ТӘРТІБІ ЖӘНЕ ШАРТТАРЫ
   

1. 
   ҚОҒАМДЫҚ ЖҰМЫСТАРҒА ТАРТУ ТҮРІНДЕГІ ЖАЗАНЫ ОРЫНДАУ ТӘРТІБІ
   

Қоғамдык жұмыстар алпыстан екі жүз қырық сағат мерзімге белгіленеді және куніне төрт сағатка дейін өтеледі. Егер де коғамдық жұмыстан қасакана жалтарса, онда ол Клзакстан Республикасы КК-нің. 45, 46-баптарында көрсетілген тиісті мерзімгебас бостандығынан шектеумен немесе камаумен ауъю-тырылады. Мұнымен бірге, соггалғаннын коғамдык жұмыстар-ды өтеген мерзімі бір күн бас бостандығынан шектеу немесе қамау уакыты сегіз сағат қоғамдык жұмыстарға есептеледі.

Қоғамдык жұмыстарға тарту түріндегі жазаны сотталған-ның тұрақты тұратын жерінде кылмыстық-атқару инспекішя-сынын. келісімімен жергілікті аткару органдары немесе жергілікті өзін-өзі баскару органдары белгілейтін объектілерде кылмыстык-аткару инспекциясы атқартады.

Қоғамдык жұмыстарға тарту түріндегі жаза женіндегі сот үкімі соттың тиісті карарыньщ (ұйғарымның, каулынын) көшірмесімен қоса кылмыстык-атқару инспекциясына келіп түскенкүннен бастап он күн мерзЬшен кешіктірілмей атқары-лады.

Кылмыстық-аткару инспекциясы: сотталғандардың есебін жүргізеді; оларға жазаны өтеудің тәртібі мен ережелерін түсіндіреді; жергілікті атқарушы органдармен немесе жергілікті өзін-өзі баскару органдарымен коғамдык жұмыстардың объектілерін белгілейді; сотталғандардың мінез-кұлкын бақы-лайды; жазаны өтеуден жалтарған сотталғандарды үстау тура-лы шешім қабылдайды; олардың аткарған уакытының жалпы санын жүргізеді және сотталғандардың орындаған жүмыста-ры үшін каржының тиісті бюджетке уакытында түсуін бақылайды.

Сотталғандар жазаны өтеудің белгіленген тәртібі мен ережелерін сактауға, енбекке адал қарауға; әздеріне бөлінген объектілерде жұмыс істеуге және сот белгілеген қоғамдық жұмыстардын. мерзімін аткаруға, тұрған жерінің езгергені ту-ралы кылмыстык-аткару инспекшясына хабарлап отыруға міндетгі.

Сотталушыға негізгі жұмыс орны бойынша кезекті дема-лыстың берілуі коғамдық жұмыстардын орындалуын токтат-пайды.

Сотталған бірінші немесе екінші топтағы мүгедек деп та-нылғанда кьілмыстык-атқару инспекциясы сотқа жазасын одан әрі өтеуден босату туралы, ал сотталған әйел аяғы ауыр болған жағдайда оның жазасын өтеуін кейінге калдыру туралы үсы-ныс жасайды.

Коғамдыкжұмыстарға тарту түріндегі жазаның мерзімі сот-талғанның коғамдық жүмыстарды орындаған сағаттарымен есептеледі.

Коғакщыкжұмыстаруақыты демалыс күндері мен сотталған негізгі жұмыспен немесе оқумен айналыспаған күндері — торт сағаттан; жұмыс күндері — жүмыс әлде оқу аякталған сон екі сағаттан, ал сотталғанның келісімімен — торт сағаттан аспауы керек, Коғамдык жүмыстар ұзақтығы апта ішінде, әдетте он екі сағаттан кем болмауы керек. Дәлелді себептері болған кез-де кылмыстық-атқару инспекциясы сотталғанға апта ішінде жұмыс сағатын азырақ істеуге рұксат ете алады.

Сотталғандардың коғамдык жүмыстарға тарту түріндегі жазаны етеу орны бойынша үйымдардын әкімшілігіне соттал-ғандардын жүктелген жүмыстарды орындауына бақылау жа-сау, қылмыстык-аткару инспекциясына істелген сағаттар саны туралы немесе сотталғандардың жазаны өтеуден жалтарғаны туралы хабарлау жүктеледі.

Коғамдық жүмыстарға тарту түріндегі жазаға сотталғандар-дын енбегін гшідаланушы үйымдардың әкімшілігі сотталған-дардың істеген жұмысы үшін бюджетке ай саііын каржы ауда-рып отырады. Сотталғандардың жасаған жұмысының күны үйымда колданылып жүрген бағалау бойынша айкындалады.

Коғамдық.жұмыстарға тарту түріңдегі жазаны етеуден сот-талғанньщ қасақана жалтарғанына мыналар кіреді: коғамдык жұмыстарға дәлелді себептерсіз бір аіідың ішінде екі реттен астам шыкпаса; еңбек тәртібІн бір айдын ішінде екі реттен ар-тық бүзса; жазаны өтеуден жалтару мақсатынан жасырынғаны.

Сотталғандардың қоғамдық жүмыстарға тарту түріндегі жазаны өтеудін тәртібі мен ережелерін бұзғаны үшін кылмыстық-атқару инспекциясы оған Қазакстан Республика-сынын кылмыстык зандарына сәйкес жауапты болатынын ескертеді.

Коғамдык жүмыстарға тарту түріндегі жазаны өтеуден қаса-кана жалтарушы сотталғандар жоніндекылмыстык-аткару ин-спекдаясы Қазақстан Республикасы кылмыстык Кодексінік 42-бабынын екінші тармағына сәйкес сотқа қоғаңдык жұмыстар-ды жазанын баска түрлерімен ауыстыру туралы үсыныс жа-сайды.

Қоғамдық жүмыстарға тарту әскери адамдарға, елу бес жас-тан асқан әйел адаэдарға, алпыс жастан асқан ер адамдарға, аяғы ауыр әйеддерге, сегІЗ жасқа дейінгі балалары бар әйел-церге, 1,11 топтағы мүгедектерге белгіленбейді.

Түзеу жұмыстары жазалау шарасы болып есептеледі. Сот-талғандарды түзеу мақсатында Қазакстан Республикасы КАК-нін 7-бабында көрсетілген амалдарды яғни: жазаны аткару мен өтеудін белгіленген тәртібін (режим), тәрбие жұмысьш, коғам-дык-паңцалы еңбекті, орта білім алуды, кәсіптік даярлық пен қоғамдык ыкдал етуді колданады.

Бұл амалдарды колданудың ерекшелігі — ол түзеу жұмыс-тарына сотталғандар когамнан оқщауланбаған, оны жаксы білетін бұрынғы сотталғанға дейінгі жұмыс орнында жұмыс-шылар мен кызметкерлер үжымында жұмыс істейді. Соттгілған-дармен тәрбие жұмысын әкімшілік, енбек ұжымы, жұмыс ор-нындаш коғамдық ұйымдар және кылмыстык-аткару инспек-Іщясының кызметкерлері жүргізеді.

Тәрбие жұмысының түрлері әр алуан болуы мүмкін, олар: жекелеп, топтап әңгіме жүргізу, жақын туыстарымен карым-кятынас жасауға, әсіресе сотталған кәмелетке толмаған болса коңіл бөлу. Тәрбие жұмысын жүргізгенде, көбінесе жекелей әңгімелесуге назар аудару керек, онда тек қана жұмыс істеуі жағынан бірге, оның коғамдык жерлердегі, от басьшдағы, уйіндегі мінез-қүлкына көңіл аударған жөн.

Өзінін тузелгенін ынталы мінез-құлкымен және енбекке, оқуға, адалдығымен дәлелдеген сотталғандар, заң белгілеген тәртіппен мерзімінен бұрын шартты түрде босатуға ұсынылуы мүмкін. Егер де сотталған түзеліп және занмен көрсетілген жаад мерзімінің бөлігін өтеген болса, онда мерзімінен бұрын шарт-ты түрде босатылуға мәліметтерді инспекциямен бакылау ко-.миссиясы бірігіп жібереді.

Түзеу жұмыстарына сотталған жаза өтеу жұмысынан қаса-кана жалтарса, жазанын бүл түрін аткарушы орган сотқа өтел-меген мерзімнің орнына жазаның баска түрін белгілеуге ұсы-ныс енгізеді.

Жалтарудын касақана екені, егер де көрсетілген кимылы жалғастырыла берсе немесе хаттап ескертуден кейін де жалға-са берсе немесе сотталған жазаны өтемеу мақсатымен бой та-салап жүрсе ғана танылады.

2. 
   
   жүктеу 1,45 Mb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: