|
 1. Молекулярлық биология мен медициналық генетика нені зерттейді және тмедицинамен байланысы
|
| бет | 33/37 | | Дата | 21.09.2023 | | өлшемі | 99,11 Kb. | | #43499 |
| лекҚуысты (кеуекті) энцефалопатия - немесе сиырдың құтыруы. Сиыр етін жегенде -Крейнцфельда-Якобв ауруын шақырады.
Жаңа Гвинееда –Куру ауруы бар. –бұл ауру кезінде адамның бетінде бет-аузын қисайтушылық (тыжырайтушылық) –пайда болады. Бұл каннибализмнің нәтижесінде ауруды беру.
52.Вирустардың генетикалық аппараттардың ерекшеліктері. Вирус (лат. vīrus - «у») – тірі организмдердің ішіндегі жасушасыз тіршілік иесі. Олар рибонуклеин қышқылынан немесе дезоксирибонуклеин қышқылынан құралған нуклеопротеидтерден, сондай-ақ ферментті нәруызбен қапталған қабықшадан – кабсидтерден тұрады. Бұл қабықша вирустың құрамындағы нуклеин қышқылдарын сыртқы ортаның қолайсыз жағдайларынан корғайды. Кейбір вирустардың құрамында нуклеин қышқылдарынан басқа көмірсулар, май текті заттар, биотин (Н витамині) және мыс молекулалары кездеседі. Вирустар тек тірі жасушада өніп-өсіп көбеюге бейімделген. Электрондық микроскоппен 300 мың есе үлкейтіп қарағанда, оның пішіні таяқша тәрізді, жіп тәрізді немесе іші қуыс цилиндр пішінді болатыны дәлелденді. Вирустар тірі организмдердің барлығын уландырады. Қазіргі кезде вирустардың жылы қанды омыртқалыларды уландыратын 500-дей, ал өсімдіктерді уландыратын 300-ден астам түрі белгілі болып отыр.
Вирустар – клеткасыз организмдер. Олар негiзiн құрайтын ДНҚ немесе РНҚ және оны қоршап тұрған белокты капсидтен тұрады. Вирустар бактериялардан миллион есе кiшi және оны 40000 есе үлкейтетiн электрондық микроскоп арқылы көруге болады. Вирусты сыртынан нәруыз қабаты қаптайды, ішінде ДНҚ немесе РНҚ болады. Басының мөлшері 40 нм, ал «құйрығының» ұзындығы 20-22 нм-ге тең. «Құйрығының» ұшы – нәруыз молекуласынан тұратын қуыс түтік.
Топтары: I: dsDNA вирустары,II: ssDNA вирустары,III: dsRNA вирустары,IV: (+)ssRNA вирустары,V: (−)ssRNA вирустары,VI: ssRNA-RT вирустары,VII: dsDNA-RT вирустары, Ротавирус кездеседі.
Иесінің жасушамен вирус арасындағы өзара әрекеттесу - өте күрделі процесс.Вирустардың репродукциялану (лат. reproduce - өзіне ұқсасты өндіру ) циклы келесі сатыдан тұрады:жасушаға жабысу,жасушаға ену,шешіну
вирустық ДНҚ немесе РНҚ -ның репликациялануы
вирустық геномның транскрипциялануы
вирустық ақпараттың РНҚ-ның транслокациялануы
вирустық бөлшектердің (вириондардың )бастырылуы,вирустың жасушадан шығуы
.Вирустар майдаланатын жасушалық рецепторлар
Вирус
|
Жасуша рецепторлары
|
Эпштейн-Барр вирусы
|
В- лимфоциттер бетіндегі
R2(комплимент жүйесінің рецепторлары)
|
2,3,12 типті аденовирус
|
Жасушалық беткейлік интегриндер
|
Аденовирустың 37- типі
|
Гликопротеиндердің сиал қышқылы;
МНЖ І
|
Адам иммундытапшылық вирусы –
АИВ (ВИЧ)
|
Т- жасушалардың СD4 рецепторы ; CCR6\CXCR4 хемокиндік рецепторлар
|
Қарапайым ұшық жасушасы
|
TNF рецептор; комплименттің С3в компоненті
|
Цитомегаловирус
|
Эпидермалық өсу факторының рецепторы
|
Қызылша вирусы
|
СD46 комплимент жүйесінің рецепторлары
|
Грипп вирусы
|
Гликопротеитердің сиал қышқылы
|
Қызамық вирусы
|
Ацетилхолин рецепторы
|
С гепатит вирусы
|
Дендритті жасушалардың спецификалық адгезия рецепторлары
|
Құтыру вирусы
|
Эпидермалық өсу факторының рецепторы; хемокиндік рецепторлар; гепаринсульфат.
|
Вирустың жасушаға енуі вирус жабысуынан кейін келесі жағдайлардың нәтижесінде бірден басталады:ЦПМ арқылы вирустың жасуша ішіне қарай ығысуы, вирустық бөлшектің эндоцитозы , нәтижесінде олар цитоплазмалық вакуольдерде жинақталады, цитоплазмалық мембрананың вирус қабықшасымен бірігуі.Қосылып - бірігу процесіне қатысатын гликопротеиндердің бәріне ортақ қасиеттері бар:
Олар вирион беткейінде шамамен 100-150 нм көтеріңкі орналасады;
Олигомерлер түзеді және олардың пайда болуы вириондардың
жасуша ішінде тасымалдануына елеулі әсер етеді;
Құрылымында біріктіруші пептид болады;
Қабықшалы вирустардың шешінуі екі кезеңмен жүреді- жасушалық мембранамен қосылған беткейлік ақуыздардың жойылуы және мембраналық ақуыздармен байланысқан ДНҚ немесе РНҚ-ның босансып шығуы.Қабықшасыз вирустардың шешінуі бірнеше кезеңдерден тұрады.Бұл процестердің механизмі толық зерттелмеген.
Вирустық нуклеин қышқылдарының репликациялануы.Жаңа жасушалық бөлшектер - ол жұқтырылатын жасушада болмайтын вирустық нуклеин қышқылдарының және вирустық ақуыздардың барлық молекулалардың жиынтығы.
ДНҚ-лы вирустар генетикалық ақпаратты жасушалық геном тәріздес іске асырылады:вирустың геномдық ДНҚ-лы > аРНҚ транскрипциялануы > вирус ақуызының трансляциялануы.
Достарыңызбен бөлісу: |
|
|
