1 Жауапты хатшы

         
19           
модействия.  Вообще  не  низок  ли  навык 
создания  положительной  коллегиальной 
рабочей  среды.  Значит,  мы  должны 
учесть  все  социальные,  местные  обстоя-
тельства  и  думать  о  совершенствовании 
своих  навыков  влияния  и  создания  нет-
воркингов.  Данное  исследование  помог-
ло  увидеть  и  оценить  позицию  школ 
лучше,  выделить  зоны  затруднений  в 
учебно-воспитательном  процессе  шко-
лы.  Итак,  перечислим  наши  проблемы: 
это нежелание педагогов повышать про-
фессиональный  рост  и  профессиональ-
ную  компетентность,  недостаточно  раз-
вито сотрудничество с родительской об-
щественностью,  отсутствие  учебной  мо-
тивации  и  познавательного  интереса  у 
большинства школьников. Все эти проб-
лемы  на  до  решать,  причем  очень  дели-
катно. Для этого надо грамотно провести 
исследование  в  действии.  Да  надо  ду-
мать, какие же изменения могут внести в 
действия  для  получения  лучших  резуль-
татов, есть ли ограничивающие факторы 
и  как  результаты  этого  проекта  пов-
лияют  на  мою  практику  в  центре  уров-
невых программ. 
 
 
Список использованной литературы: 
 
1.  Руководство  для  учителя,  ЦПМ  АОО  «Назарбаев  Интеллектуальные  школы» 
Астана, 2013 г. 
2.  Педагогический диалог. Астана, 2014 г. 
 
 
 
ШЫҒАРМАШЫЛ ОҚУШЫ, ШЫҒАРМАШЫЛ ҦСТАЗ,  
ШЫҒАРМАШЫЛ ҦЖЫМ 
 
 
Р.Наурызбаева 
«Ӛрлеу» БАҰО» АҚ филиалы ҚОБ ПҚ БАИ, Мұғалімнің кәсіби дамуын  
педагогикалық-психологиялық қамтамасыз ету» кафедрасының доценті, п.ғ.д. 
 
 
Адамның  жарық  дүниені  кӛру 
қабілеті  –  дүниені,  әлемді  тану  мүмкін-
дігі.  Ал,  сол  мүмкіндіктен  аз-кем  шек-
теулі  балаларды,  адамдарды  біз  танып, 
білеміз бе? Білсек, біз оларға қалай қол 
ұшын соза аламыз. Қазіргі таңда әлемде 
42  миллион  соқыр,  110  миллион  нашар 
кӛретін  адамдар  бар  екен.  Олардың 
саны  жылма-жыл  арта  түсуде.  Оның 
себеп-салдарын ғалымдар, арнаулы мек-
тептер жүйесі зерттеумен айналысуда. 
Шығармашылықпен  емдеу  (crea-
tive  thepapy)  –  дүние  жүзіндегі  белгілі 
психотерапиялық  тәсіл.  Тұлғаның  бо-
йындағы  шығармашылық  қасиетті  та-
нып-біліп,  дамытуға  ден  қою  арқылы 
оның  қоғамдық  ӛмірге  белсенділігін, 
ӛзіне  деген  сенімділігін  арттыруға  үл-
кен  мүмкіндік  туады.  Дүниеге  келген 
әрбір адам, әсіресе денсаулығы туа бітті 
кемшін  немесе  келе-келе  денсаулығы 
бұзылған  жандарға  шығармашылық  қа-
сиет,  шығармашылық  іс-әрекет  үлкен 
күш-қуат  береді.  Қоғамда  ӛзінің  орны 
бар екенін сезіндіріп, құлшынысын арт-
тырады. 
Баланың  бойындағы  алуан  түрлі 
қасиеттерді  танып-білу  үшін  педагог-
тарға  мол  тәжірибе,  асқан  мейірім  мен 
сезімталдық,  ғылыми-теориялық  негіз-
демемен  қатар,  эмпатияны  меңгеру  ке-
рек. Эмпатия үдерісі ӛз мазмұны бойын-
ша негізінен интеллектуалды және эмо-
ционалды  болып  табылады.  Эмпатия 
тұлғалық қасиет ретінде табиғаты бисо-
циальды,  сонымен  қатар  белгілі  бір 
Ғалымдар мінбері 
№4 (42) 2014 
20 

         
21           
дәрежеде  мақсатты  түрде  дамытып  қа-
лыптастыруға  болады.  Эмпатияны  мең-
геру  педагогқа  да,  басқа  адамдарға  да 
бір-бірімен  үйлесімді  қарым-қатынас 
құруда маңызы зор.  
Шығармашылық 
терапиясының 
тәсілдерін 
атасақ, 
шығармашылық 
туындылар:  ӛлең  шығару,  сурет  салу, 
кӛркемсӛз  оқу,  театрлық  инсцениров-
калар  қою,  табиғатпен,  әдебиетпен, 
ӛнермен,  ғылыммен  шығармашылық 
қарым-қатынасқа түсу дегеніміз міндет-
ті  түрде  ақын,  жазушы,  ғалым  жасап 
шығару  немесе  бос  уақытында  ермек 
қылу  емес,  шығармашылықпен  айналы-
судың  негізгі  мақсаты  –  қоғамның  бір 
мүшесі  ретінде  шығармашыл  тұлға 
болып  қалыптасу,  ӛз  мүмкіндіктерінің 
мол  екендігіне  кӛзін  жеткізу,  ӛзін  тану 
мен  табу,  ӛзінің  бойындағы  бүркеулі 
қабілеттерді ашу, жетілдіру, ӛмір сүруге 
деген  құлшынысын  арттыру,  емдік 
шабытын арттыру, кәсіби қабілетін арт-
тырып,  қоғамның  дамуына  ӛз  үлесін 
қосу  болып  табылады.  Психиатр,  пси-
холог  ғалым  М.Е.Бурно  шығармашы-
лықпен  айналысудың  емдік  қасиетін 
мүмкіндігі  шектеулі  адамдарды  емдеу-
дің жиырма бес жылдық іс-тәжірибесіне 
сүйене  отырып,  теориялық  тұрғыдан 
негіздеді. 
Қазіргі  заман  талабы  қоғамның 
қарқынды  дамуы  үшін  адам  факторы-
ның,  рухани  және  мәдени  құндылықтар 
рӛлінің  артуы,  кӛркемдік-шығармашы-
лыққа  деген  ынта-ықыластың  артуы  – 
бала  тәрбиесімен  айналысатын  ата-
аналар  мен  педагогтарға  шығармашы-
лық  қабілетті  жетілдіруде  үлкен  міндет 
жүктейді. 
Ғалым А.Адлер: «Шығармашылық 
дегеніміз  –  адам  бойындағы  жетіспеу-
шілік  комплекстің  орнын  толтыруға 
ұмтылыс және оған ортаның ықпалы да 
әсер  етеді»,  -  деп  тұжырымдайды. 
Ғалымдар  шығармашылық  үдерістің 
дамуы  мектепке  дейінгі  кезең  мен  жас-
ӛспірімдік  кезеңде  басым  болады  деп 
айқындайды  және  орта  мәдениетінің 
әсерін  де  атайды.  Бұл  тұжырымдардан 
шығатын  қорытынды:  бала  тәрбиесіне 
жауапты педагогтардың жоғары деңгей-
дегі  қоғамды  алға  апаратын,  үлкен 
жаңалықтар  ашатын  шығармашыл  тұл-
ғалардың  негізін  қалауға  мүмкіндіктер-
дің зор екені мәлім. 
Ал, шығармашыл тұлғалар қандай 
дегенге  ой  жүгіртсек:  шығармашыл 
адамдар белсенді, ӛз ісіне асқан қызығу-
шылықпен  қарайды,  ӛз  іс-әрекетінің 
маңыздылығына  сенімді,  жеңіл  әзілге 
бейім,  әсемдікке  ұмтылады,  жаңалық 
пен  ӛзгешелікке  құштар,  ӛзін  еркін 
сезінеді, ерік-жігері мықты. Әрине, шы-
ғармашыл балалардың аса сезімтал еке-
нін  ескерсек,  бала  тәрбиесіне  жауапты 
мамандардың  білімді,  кәсіби  шебер  бо-
луы аса маңызды. 
Шығармашылықтың 
қыр-сырын 
түсіну  оңайға  соқпайды.  Оның  ішінде 
кӛркемдік-шығармашылықтың  алатын 
орны  ерекше.  Кӛркемдік-шығармашы-
лық  –  автордың  құпиясы,  шабыт  атты 
құбылыс,  кӛркемдік  қабылдаудың  жұм-
бағы.  Ӛмір  заңы  әрқашан  да  сұлулық 
ӛлшемімен  үндестікте  болуы  шарт.  Ал, 
кӛркемдік-шығармашылық  –  шығарма-
шылықтың  іргетасы  және  шыңы.  Шы-
ғармашылықпен  айналысу  және  түсіну 
арқылы  ӛмірдің  құпияларын  ашуға, 
түсінуге, сезінуге болады. Сондықтан да 
біз, педагогтар, жас ұрпақты заманының 
озық  азаматы  етіп  қалыптастыру  мақ-
сатында 
кӛркемдік-шығармашылыққа 
баулу жолдарын меңгерсек, ертеңімізге, 
еліміздің келешегіне сенімді боларымыз 
сӛзсіз. 
Шығармашыл  педагог  шығарма-
шыл ортаның қалыптасуына ықпал ете-
ді.  Шығармашыл  ұжымның  бір  мүшесі 
Разида  Мансұрқызы  Байназарованың 
ұстаздық  жолына  тоқталып  ӛтсек. 
Р.Байқадамова  1983  жылы  Н.В.Гоголь 
атындағы педагогикалық институтының 
орыс  тілі  мен  әдебиеті  факультетін 
бітірген. Ұстаздық жолын С.Сейфуллин 
атындағы 
№4 
мектептен 
бастап,                
№23 мектепте жалғастырды. 2002 жылы 
№6 арнаулы (түзету) мектеп-интернаты-
на ауысып, кӛзі нашар кӛретін балалар-
№4 (42) 2014 
Ғалымдар мінбері 
 
21