1 Қазіргі қазақ тілі лексикасының лексика-семантикалық табиғаты мен сөздік құрамы

Хан көтеріп пір тұтудың орнына, шікірейіп жүріп өлтіріп алдық; егер олар ортамызда жүрген шағында ардақтап әр сөз, әр ісін жоқ дегенде үйреніп үлгерсек - өлмегені ғой, өлтірмегеніміз ғой, ал біз тірі кезінде-ақ өлтіріп аламыз... Қазір апам жоқ! Қара жер қойнына алған. Былтыр мен кигізген атлас көйлекті де ала кеткен жоқ, арулаған адамдар киіп жүр. Сексен жыл жолдас болған тесік астау да қаңсып қалды әне... қаңсып итаяқ болып қалды әне... Апам ала кеткен жоқ. Апамның қойнынан аңқып шығар әжелік иістен жағымды не бар екен жалғанда. Бұл жалғанда картопты тіліп-тіліп жіберіп қызара бөрткен темір пешке қарып жібергеннен дәмді не не бар-ау (О.Бөкей). Темір аспан түсті көк жібектен киінген. Үсті-басы от шашып, жалын жалап тұрған інжі тастар... Бұл тастар оның үстінде бес-ақ мыңдай екен! Қаһарынан қар төккен аппақ басында ақ бөрік. Бөркінің шошақ төбесінде жұдырықтай қып-қызыл жақұт. Темірдің қып-қызыл көзі дүниені жалмап, жалт-жұлт етеді. Қанды көзі қан шашып, төңкеріліп қояды (Ғ.Мүсірепов). Өзенге дейін қозы көш жер. Күн арқан бойы көтерілгенше сұлық жаттым. –Келінжан, Гриша шал шақыртады сені. Шамаң жете ме? – деді Енем. Бойым жансызданып, сал болып қалғандаймын. Амал жоқ, тұру керек. – Хал қалай, қызым? – деді. –Мұқым колхоз жабылып сабап тастағандай. -Әрине, үш кісілік жұмысты жалғыз өзің істесең. Жоңқалаған қабықты келіге салып, ұшында үш айрық темір жүзі бар келсаппен түйгіштей бастадым.

Қобыз – көптеген түркі халықтарында кездесетін қос ішекті музыкалық аспап. Ертеде бұл аспап жыңғыл, үйеңкі секілді мықты ағаштан ойып жасалған. Қобыздың шығаратын үні адам дыбысына ұқсас. Бақсы-балгерлер оның осы ерекшелігін халықты көк тәңірімен сөйлестіретін құрал деп нандырған. Қобыз жайындағы алғашқы деректер біздің заманымыздан 3 мың жыл бұрын белгілі болған. Қобызды біздің заманымыздың 5-8 ғасырда тасқа қашалған таңба суреттерден көруге болады.

Қобыздың сыртқы түрі адам денесіне ұқсас. Оның мойны, басы мен құлағы, тостағанша дөңгеленіп келген беті, оны қаптаған сірі шанағы болады. Оған жылқы қылы тағылады. Осыған байланысты «қылқобыз» деп аталып кеткен. Қылқобыз қыл керілген ысқы арқылы тартылады.