Сулы өрт сөндіру қондырғысының принципті сызбасы

Дренчерлі қондырғылар келесі қоздырғыш жүйелердің біреуімен іс-әрекетке келтіріледі: троссты, гидравликалық (пневматикалық, электрлік). Дайын күйдегі дренчерлі қондырғының қоздырғыш жүйесі 20 автоматты су қоректендіргішпен 16 тудырылатын қысым астында болады, ал таратушы 2 және қоректендіруші 7 құбырөткізгіштер атмосферамен байланысады.

Өрт кезінде спринклерлі шашыратқыштар 1 ашылады (немесе троссты қоздырғыш жүйенің жеңіл балқығыш құлыптары бұзылады), қоздырғыш жүйеде 20 қысым түседі, өйткені су ашылған спринклерлі шашыратқыштардан шығады. Қоздырғыш құбырөткізгіштердегі 20 қысым кранды 11 бұру кезінде түседі. Қоздырғыш жүйеде қысым түскенде топтық әрекетті клапан 12 ашылады және автоматты су қоректендіргіштен 16 келтіруші 13, қоректендіруші 3 және таратушы 2 құбырөткізгіштер бойынша дренчерлі шашыратқыштарға 7 келеді. Бұл жағдайда дыбыстық құрылғы 6 және негізгі су қоректендіргіш автоматты іске қосылады 14, ол суды су көзінен алып және оның дренчерлі жүйеге береді.
Спринклерлі және дренчерлі қондырғылардың жүйелеріне қойылатын талаптар
Спринклерлі және дренчерлі қондырғылар бір секциядан тәрізді, бірнеше секциялардан тұра алады. Әрбір секция өздігінше басқару түйініне ие болады. Егер спринклерлі немесе дренчерлі қондырғы төрт және одан да көп секциялардан тұрса, онда келтіруші құбырөткізгіш сақиналы болып жасалады, ал қалған жағдайларда тұйық жіберіледі. Сулы өрт сөндіру қондырғыларының сыртқы келтіруші құбырөткізгіштері басқа тағайындаулы құбырөткізгіштермен жалғануы мүмкін.

Қоректендіруші құбырөткізгіштер жүйе трассировкасына байланысты сақиналы тәрізді, тұйық та жасалады. Егер спринклерлі қондырғылардың қоректендіруші құбырөткізгішінің диаметрі 70 мм артық болса, онда оған ішкі өрт крандарын орнатуға болады. Спринклерлі қондырғының бір секциясында 12-ден артық ішкі өрт крандары орналасқан кезде, секция екі енгізуге ие болуы тиіс. Санитарлы құрылғылар мен өндірістік жабдықтарды қоректендіруші құбырөткізгішке жалғауға рұқсат етілмейді. Таратқыш құбырөткізгіште шықпалы тесік диаметрі 12 мм дейінгі 6 артық емес шашыратқышты немесе диаметрі 12 мм артық 4 шашыратқышты орнату жіберіледі. Дренчерлі қондырғылардың қоздырғыш құбырөткізгішінің орналасу биіктігі құбырөткізгіштегі тұрақты қысымнан артық болмауы тиіс.

Электрмен қамтамасыз ету сенімділігі бойынша сорғыш станциялары ЭҚЕ 5.3 сәйкес 1-ші категориялы болуы қажет. Күші жетпеген жағдайда 1-ші категориялы сорғыш қондырғыларын қоректендіруге әр түрлі желідегі кернеуі 0,4 кВ трансформаторларды немесе жақын орналасқан екі трансформаторлық подстанцияларды пайдалануға болады (автоматты резервті қосқыш қондырғыларымен).

Сорғыш станцияларын өндірістік ғимараттарда орнатуға болады, бірақта сорғыш станциясы бөлмелері басқа бөлмелерден өртке қарсы ара жапқыштармен бөлінуі қажет және 2-ші отқа төзімді дәрежелі шектегі жапқыштармен қоршалады. Сорғыш станцияларын ғимараттың бөлек бөлмелерінде, бірінші, шығынқы және жертөле қабаттарында орнатады; олардан тысқа шығатын бөлек шығулары немесе саты торлары болуы керек. Сорғыш станцияларын бөлек тұрған ғимараттарда немесе салынып жатқан құрылыста орналастыруға болады.

Өрт сорғышын іске қосумен бірге бір уақытта автоматты түрде басқа арналуларға қолданылатын ӨСАҚ кірмейтін, берілген магистральда қоректенетін барлық сорғыштар іске қосылуы қажет. Станция бөлмесі өрт посты бөлмелерімен телефон байланысы арқылы жабдықталады.

Станция өлшемін төмендету үшін жоспарда оңға және солға айналатын біліктері бар сорғыштар орнату рұқсат етіледі, сонда жұмыс дөңгелегі тек қана бір бағытта айналуы қажет.

7 Автоматты өртке қарсы қорғаудың экономикалық тиімділігін бағалау
7.1 Автоматты қондырғымен өрт сөндірген жағдайдағы негізгі экономикалық көрсеткіштерді анықтау
Өрт автоматикасы өрттен қорғаудың ең маңызды бағыты болып табылады және халық шаруашылығы экономикасына белсенді әсер етеді. Оның әсері былай түсіндіріледі, оның көмегі пайда болған өрттердің таралуын ірі өрттергі айналдырмауы, нәтижесінде экономикалық шығын мәні төмендейді. Статистика көрсететіндей, өрт автоматикасымен жарақтандырылған нысандардағы өрт шығыны, ондай қондырғысы жоқ нысандар шығындарынан орташа 20 есе төмен. Есептеу көрсететіндей, өрт автоматикасын игеру жыл сайын бірнеше ондаған миллионға экономикалық тиімділік көрсетеді.

Игерілген автоматты өрттен қорғау қондырғысының экономикалық бағалануы негізгі және қосымша көрсеткіштер көмегімен салыстыру базасын құра отырып, сонымен бірге үлгімен салыстыра отырып жүргізіледі

Өрт автоматикасы қондырғысының экономикалық тиімді вариантын таңдауының негізгі көрсеткіштері төмендегілер болып табылады:

Қор салу К, автоматты өрт қорғаудың бар үлгілерін модернизациялауға және жаңа түрлерін құруға немесе қондырғыны игеруге байланысты жұмсалатын шығын.

Өрт автоматикасын енгізуде базалық және енгізілетін қор салу құрайды:

К=К_СС+К_СУ+К_ПУ+К_КНР+К_ПК+К_ОС

мұндағы К_СС – сауда үйі ғимараты құрылысның сметалық бағасы, оған тура шығындар, қосымша шығындар және жоспарлық жинақтама кіреді;

К_СУ - қондырғының және барлық құралдардың сметалық бағасы, оған қондырғының және барлық құралдардың көтерме сауда бағалары, тасымалдау және дайындау қойма операциясы - 4,2% көтерме сауда бағасы, сала бойынша жоспарлық жинақтаманы қоса, жоба жағдайындағы монтаж шығыны, негізінен монтаж бөлімшелеріне – монтаждық жұмыстың 6% .

К_ПУ - өрт автоматикасын жобалауға кететін шығын;

К_КНР – қондырғымен жұмыс істейтін мамандарды дайындауға жұмсалатын шығын;

К_ПК – өрт сөндіру қондырғысына керекті өрт сөндіру құралдарының құны.

Өрт автоматикасы қондырғысын ауыстыратын қондырғымен ауыстыру немесе модернизациялау кезінде:

К_УБ – қондырғының тепе-теңдік құны;

К_У – оның жеке қуыстары мен қондырғыға демонтаж жасау құны.

Игерілетін қондырғы үшін

Өрт автоматика қондырғысының эксплуатациялық шығынын келесі формула бойынша анықтаймыз:

С=С_м +С_қж + С_а +С_Э

мұндағы С_м - Қалыпты эксплутация үшін қажетті материалдар, және де сол материалдарға кеткен шығындар;

3 _нег – негізі жалақы табысы;

3_қос – негізгі жалақыға қосылатын қосымша жалақының пайызы;

Q_сс – арнайы сақтандыруға аударылған, пайызбен көрсетіледі;

С_а – амортизациялық аударым.

Өрттен келетін экономикалық зиян.

Келесі жағдайлар бойынша анықталған зиян:

а) егер де салыстыру базасы ретінде нысанның эксплутация жағдайы АПЗ-сыз қабылданған болса. Бұл жағдайда тура шығын шамасы өрттің еркін дамуының 0,75 сағат уақытынан бастап есептеледі.;

б) енгізілетін нұсқа үшін өрттің еркін даму уақыты қондырғының инерциялығына және өртке қарсы бөлімшенің келу уақытының, ол ҚР үшін – 10 минут, қосындысына тең. Бұл жағдай үшін тура шығын алынып тасталады;

в) Егерде АПЗ жоқ нысанда өрт сөндірудің автоматты қондырғысы енгізілетін болса, тура шығын шамасы қондырғының инерциялығына және өрт ұзақтылығының есептеулерінің қосындысына тең болатын өрттің еркін даму уақытысынан алынады;

г) немесе өрт сөндіру қондырғысы бар нысанда төмен инерциялы және сөндіру ұзақтылығының есетеуі төмен қондырғыға ауыстырылатын болса.

Тура шығын мынаған тең болатын уақыт аралығынан алынады

_у= _из - _ив + (_тз - _тв),

мұндағы _из, _тз - ауыстыратын қондырғының өрт сөндіру уақытының есебі және инерциялығы;

_ив, _тв - қондырғымен сөндіретін уақыт есебі және инерциялық.

Уақыт фактор Т – негізгі көрсеткіштер есебіндегі спецификалық. Ол өрттің шығыны көрсеткішімен тығыз байланысты және өрт автоматикасының енгізілген нұсқасының тиімділігін анықтайды. Бірақ та уақыт факторы АПЗ-ның экономикалық тиімділігін бағалауда пайдалануда және өздік негізгі көрсеткіш ретінде, егер де:

а) регионалдық және салалық масштабта өрт автоматты қондырғысын сатып алу капитал шығынының мерзімін белгілеу;

б) өрт автоматикасы бұйымдарының жаңа үлгілері өндірісіне және негізін қалау жағдайында қосымша капитал салу мерзімін бағалау;

в) Өрт шығының анықтау қиын болғанда, ауыстырылатын және енгізілетін қондырғылардың сөндіру уақыты есебі мен инерциялығын салыстыру;

г) салыстырылған қондырғылар нұсқаларының жұмыс істеу мерзімін бағалау.

мұндағы Е – капитал салудың салыстыру тиімділігінің коэффициенті, 1/жыл;

Е_Н – капитал салудың экономикалық тиімділігінің нормативті коэффициенті, 0,15;

С₁, С₂ – салыстырылған нұсқалардағы тапсырыс берушінің эксплуатациялық шығыны;

У₁, У₂ – салыстырылған нұсқалар бойынша өрттен келетін зиян.

Егер де қондырғыны енгізу қосымша капитал салумен байланысты болса, мәселен, ауыстыру немесе модернизация кезінде, сонымен қатар қондырғының сенімділігін арттыру жағдайында, тиімділік бағасы сатып алу мерзімімен, яғни экономикалық тиімділіктің салыстыруының кері коэффициенті болып табылатын шама арқылы сипатталады.

Мұндағы Т – бір жылдағы сатып алу мерзімі, Т_Н - нормативті сала бойынша қабылданған сатып алудың нормативті мерзімі.

мұндағы Э_ж – экономикалық тиімділік;

В_ж – нысанда немесе салада қондырғыны енгізудің жылдық көлемі, нысанда бір қондырғыны енгізу жағдайында В=1.