З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

жүктеу 44,75 Mb. Pdf просмотр бет 441/481 Дата 04.01.2022 өлшемі 44,75 Mb. #36216

6. Айтыс.  Бџл кезеѓде ћазаћтарда айтыс нерi кеѓ рiс ала бастады. Ќдетте ќр рудыѓ з айтыс аћыны болѕан. Олар з руыныѓ атаћ- ты адамдары – батырлары мен билерiн, ба- луандарын мадаћтап, дќрiптеген, оларды зге- лерге љлгi етiп крсете бiлген. Айтыс аћындары леѓдi алдын ала дайындамаѕан, наћты жаѕдайѕа орай аяћ астынан суырып салып ай- татын. Олар бiрiнiѓ сзiн бiрi iлiп алып кетiп, леѓмен сз сайысы- на тљскен. Айтыс аћындары здерiнiѓ бiлiмiн, аћыл-парасатын, шешендiгi мен тапћырлыѕын танытуѕа бар кљшiн жџмсайтын. Олар ћазаћ халћыныѓ тарихын, шежiресiн, тегiн, дќстљрлi салт-санасы мен ќдет-ѕџрпын жаћсы бiлуге тиiстi едi. Айтыс кезiнде аћындар дом- быра, сырнай жќне ћобыз сияћты музыкалыћ аспаптарда ойнаѕан. Айтыс жалпы халыћ арасында ашыћ ткiзiлетiн. Айтысты тамаша- лауѕа келген жџрт здерiнiѓ ћолдау бiлдiрген ктерiѓкi дауыстары- мен жеѓiмпазды аныћтаѕан. Ондай жеѓiмпаз айтыскердiѓ атаћ-даѓћы ћазаћ даласына, халыћ арасына тез жайылып кететiн. ХIХ ѕасырдыѓ атаћты айтыс аћындары Орынбай, Жанаћ, Шже, Ќсет, Сара, Сљйiн- бай жќне басћалар болды. Сол кезден бастап айтыстардыѓ мќтiнiн бџл нер сайысын арнайы зерттеушiлер жазып ала бастады. Айтыс- тарда дќстљрлi ћазаћ ћоѕамыныѓ аса маѓызды ткiр проблемалары ктерiлдi. 1. ХIХ ѕасырдаѕы аћындар шыѕармашылыѕыныѓ негiзгi баѕыты ћандай болды? 2. «Зарзаман» деп ћай кезеѓдi айтамыз? 3. Кљй нерiнiѓ дќулескер шеберлерi туралы айтып берiѓдер. 4. Айтыс нерi туралы не бiле алдыѓдар? 5. Ћазаћ ќдебиетi сабаћтары кезiнде алѕан бiлiмдерiѓдi пайдалана отырып, бiз сз етiп отырѕан кезеѓнiѓ аћындары мен сазгерлерi туралы шаѕын ќѓгiме дайындаѓдар. 6. Мљмкiн болса ќйгiлi ќншiлер мен аћын, сазгерлердiѓ бiр ќнiн не кљйiн орындап берiѓдер. Айтыс  – суырыпсалма аћындардыѓ ауызша леѓ тљрiндегi сз жарысы. жүктеу 44,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз